به گزارش خبرگزاری ایمنا از گلستان، خلیج گرگان بین دو استان مازندران و گلستان قرار دارد، مساحت آن در سالهای نهچندان دور بیش از ۴۰ هزار هکتار بود اما با توجه به اینکه از دیرباز شوری این خلیج اندکی بیشتر از آب دریای خزر بود با کاهش حجم آب و پسروی خلیج و انسداد کانالها و ورود پیدا نکردن آب دریا به این بخش، شوری این خلیج به میزان قابل ملاحظهای افزایش پیدا کرد که این مسئله موجب حذف اکثریت آبزیان از جمله کاهش ۹۵ درصد گونههای ماهی، کاهش ۷۵ درصد کفزیان و کاهش ۲۵ درصد جنسهای فیتوپلانکتونی شد.
در دولت سیزدهم و با همت جهادی شهید رئیسی و پیگیری مستمر مدیران بالادستی از تهران کانال آشوراده با هدف ورود آب دریای خزر به خلیج لایروبی شد، اقدامی که جان دوباره به گونههای مختلف آبزی بخشید و دوباره به صیادی این منطقه رونق داد اما به باور کارشناسان، این اقدامات نجاتبخشی تنها در صورتی مؤثر خواهد بود که تداوم پیدا کند، در غیر این صورت از خلیج چیزی به جز شورهزاری باقی نخواهد ماند.
خشک شدن خلیج گرگان، موضوعی نیست که به آسانی از کنار آن رد شویم
مهدی ذوالفقاری، عضو هیئت علمی دانشگاه منابع طبیعی گرگان و مدیر طرح نجات بخشی خلیج گرگان در دانشگاه در این رابطه به خبرنگار ایمنا میگوید: اگر ارتباط خلیج گرگان با دریا در پسروی آب قطع شود، یک بار نمکی بسیار بالایی در زمینها رسوب خواهد کرد که این بار آلودگی در خاک را بسیار زیاد میکند که به این ترتیب در زمان وقوع طوفان و گردوغبار، آلایندهها و ریزگردها در شهرها منتشر خواهند شد.
وی با تاکید بر اینکه خشک شدن خلیج گرگان موضوعی نیست که بتوانیم به آسانی از کنار آن عبور کرد، میافزاید: حتی اگر قرار به خشک شدن یا مردن خلیج گرگان است، اصطلاحاً میگویند خلیج باید ایستاده بمیرد و نباید در حال احتضار و مریض بمیرد که یکی از راههای آن حفظ اتصال خلیج با دریا است.
مدیر طرح نجاتبخشی خلیج گرگان در دانشگاه ادامه میدهد: برخی افراد معتقد هستند حالا که خلیج گرگان در حال پسروی و خشک شدن است، باید سیر طبیعی خودش را طی بکنند و دخالت انسانی برای احیای دوباره آن نداشته باشیم که این نظریه اشتباه است، چراکه دخالت انسان در طبیعت موجب آسیب به خلیج شده است.
وی اضافه میکند: در حال حاضر وظیفه ماست که هنگام بیماری خلیج، بخشی از تبعات منفی ناشی از مداخلات انسانی که در گذشته وجود داشته را پاک کنیم، حتی دهانههایی که در سالهای اخیر لایروبی شده هم نقطه جدیدی نبوده، بلکه این نقاط نیز به سبب مداخلات انسانی باعث ورود رسوبات به دریا شده است.
به باور متخصصان، گذشته از لایروبی کانالهای چاپاقلی و آشور برای حفظ اتصال خلیج به دریا، تأمین حقابه از رودخانههای حوضه بالادست نیز موضوعی است که مدیران محیط زیست گلستان نیز آن را تأیید میکنند.
استفاده از سموم و کودهای شیمیایی اثرات منفی برای خلیج گرگان دارد
وحید خیرآبادی، معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی ادارهکل حفاظت محیط زیست گلستان به خبرنگار ایمنا میگوید: یکی از راه کارهای حفظ خلیج، تأمین نیاز آب آن از حوضه بالادست است. باید حقابه رودخانههای بالادست همچون قره سو، باغوکناره، جفاکنده و غیره به خلیج وارد شود.
وی معتقد است که اقدام بعدی بحث مطالعات آبخیزداری و آبخوانداری است که توسط سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری باید انجام شود که تاکنون ۷۸ پروژه به مساحت ۱۴۰ هزار هکتار انجام شده است.
خیرآبادی استفاده از سموم و کودهای کشاورزی در حوضه بالادست را یکی دیگر از آسیبهای انسانی به طبیعت میداند و اضافه میکند: استفاده از سموم و کودهای شیمیایی به میزان بیرویه در کشاورزی اثرات منفی برای خلیج و دریا دارد از این رو دقت لازم در این زمینه باید صورت پذیرد.
اگرچه کارشناسان و متخصصین مداخلاتی نظیر استفاده زیاد از کود و سم را در رسوبگذاری کانالهای ورودی آب دریا به خلیج مؤثر میدانند، از مدیران جهاد کشاورزی با رد این مدعی معتقدند که مصرف نهادههای کشاورزی همچون کود در استان بسیار کمتر از میانگین جهانی است.
ابراهیم هزارجریبی، رئیس سازمان جهاد کشاورزی گلستان در توضیح استفاده از کود و سم برای محصولات زراعی استان میگوید: میزان کود اختصاصی برای استان کمتر از نیاز واقعی است، اما ورود آن بخش از کودهایی غیرتکلیفی همچون فسفات سدیم هم توسط کارگزاران انجام میشود که میزان آن البته زیاد نیست.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی گلستان در بخش استفاده سموم کشاورزی، اینگونه توضیح میدهد: سموم نسبت به گذشته کم خطرتر شده است اما اگر بنا به حفظ محیط زیست باشد باید سموم کم خطر تولید یا وارد شود.
وی با بیان اینکه مبارزه بیولوژیک اغلب شامل باغات و محصولات بهاره و تابستانه میشود، میافزاید: برای محصولاتی همچون گندم و جو که معمولاً در اراضی بالادست کشت میشود، امکان مبارزه بیولوژیک ندارد.
در میان نظرات ضدونقیض مدیران و کارشناسان درباره رأیی خشک شدن خلیج گرگان و آسیبهایی که متوجه آن شده، یک مسئول گلستانی پاشنه آشیل اغمای خلیج را ورود پیدا نکردن حقابه رودخانه ولگاه به دریای خزر و به تبع آن خلیج گرگان میداند و پیشنهاد میدهد برای رهایی از پدیده ریزگرد و علاج خلیج گرگان باید به دیپلماسی منطقه توجه شود.
ورود حقابه رودخانه ولکا به خلیج گرگان، خللی در منابع آبی کشور ایجاد نمیکند
ایرج حیدریان، مدیرعامل شرکت آب منطقهای گلستان نیز با بیان اینکه ۸۰ درصد آب دریای خزر از رودخانه ولگا تأمین میشود، به خبرنگار ایمنا میافزاید: با توجه به اینکه در روسیه شش ماه در سال برف و باران است، بنابراین مشکل منابع آبی ندارد، بنابراین ورود حقابه رودخانه ولکا ضمن کمک به خلیج گرگان و دریای خزر، خللی در منابع آبی آن کشور ایجاد نخواهد کرد.
وی ادامه میدهد: اگر بنا باشد از رودخانه ولگا ۸۰ درصد ورودی آب به دریا را نداشته باشیم، کشورهای همجوار با مشکل روبهرو خواهند داشت، از این رو باید از طریق دیپلماسی این مشکل پیگیری شود.
حیدریان در خصوص حجم آب قابل تأمین نیاز زیست محیطی خلیج گرگان از رودخانههای نکا و تجن میگوید: نظر به اینکه موضوع فرا استانی است، این مسئله در برنامه احیای خلیج گرگان از طریق وزارت نیرو پیگیری خواهد شد.
وی لایروبی رودخانههای ورودی به تالاب را از جمله برنامههای این شرکت برای نجاتبخشی خلیج گرگان اعلام میکند و میافزاید: عملکرد لایروبی مجاری آبی ورودی به خلیج گرگان از سال ۱۳۹۹ تاکنون به طول مجموع ۱۷۲ کیلومتر انجام شده است.
وی ادامه میدهد: لایروبی رودخانههای حوضه خلیج گرگان به طول ۲۰ کیلومتر شامل رودخانههای نوکنده، باغو، گز شرقی، نوکنده، سرمحله، سرکلاته تاکنون انجام شده است.
به گفته مدیرعامل شرکت آب منطقهای گلستان، لایروبی رودخانه قره سو و سرشاخهها به طول ۱۵۲ کیلومتر شامل ۶۰ کیلومتر شاخه اصلی قره سو و ۹۲ کیلومتر سرشاخهها شامل رودخانههای باغ گلبن، انجیراب، زیارت، شموشک، شصت کلاته، بالاجاده، نامن نیز از سال ۹۹ تاکنون لایروبی شده است.
صرف نظر از اینکه نجاتبخشی خلیج گرگان به صورت جدی در دولت سیزدهم کلید خورد اما استاندار گلستان در دولت فعلی نیز به صورت جدی این موضوع را در سطح ملی دنبال میکند چراکه باور دارد اگر اقدام فوری برای نجات خلیج گرگان انجام نشود، فاجعه زیستمحیطی کشور را مبتلا خواهد کرد.
اقدام فوری برای نجات خلیج گرگان برای جلوگیری از وقوع یک فاجعه زیستمحیطی است
علی اصغر طهماسبی، استاندار گلستان هم در این رابطه به خبرنگار ایمنا میگوید: اگر اقدام فوری برای نجات تالابها و خلیج گرگان انجام نشود، فاجعه زیستمحیطی جبرانناپذیری استان گلستان و به تبع آن کشور را مبتلا خواهد کرد بنابراین باید هرچه سریعتر برای نجات تالابها اقدام شود.
وی با بیان اینکه احیای خلیج گرگان نیازمند مجموعهای از اقداماتی است، میافزاید: در تلاش هستیم با اولویت این موضوعات را عملی کنیم، چراکه باوجود چند دوره لایروبی کانال خوزینی و آشوراده باز هم مسیر اتصال کانال خوزینی به خلیج بسته شده و باید میلیاردها تومان برای بازگشایی کانال هزینه شود.
طهماسبی اضافه میکند: هرچند بر اساس مصوبه شورای عالی تالابها، احیای خلیج با لایروبی کانال آشوراده آغاز شد اما برای این پهنه آبی باید اقدامات اساسی بیشتری در راستای احیا و گذر آن از روزهای سخت کمآبی انجام شود.
به گزارش ایمنا، به باور کارشناسان کاهش منابع آبی، افزایش شوری خاک و آب، از بین رفتن زیستگاههای طبیعی و کاهش تولیدات کشاورزی و شیلاتی، تنها بخشی پیامدهای خشکی خلیج گرگان است از این رو اقدامات فوری و جامع برای حفظ و بازسازی خلیج گرگان ضروری است.
نظر شما