به گزارش خبرگزاری ایمنا، در روزهای ابتدایی خرداد ۱۴۰۴، جامعه علمی ایران یکی از چهرههای برجسته خود را از دست داد. بهرام عکاشه، نخستین استاد زلزلهشناسی ایران و بنیانگذار بسیاری از مطالعات لرزهای در کشور، در سن ۸۹ سالگی چشم از جهان فروبست. او نهتنها یکی از پیشگامان دانش ژئوفیزیک در ایران بود، بلکه در ترویج علم زلزله به زبان ساده نیز نقش بیبدیلی ایفا کرد. هشدارهای مکرر او درباره خطر زلزله در کلانشهر تهران، بارها در رسانهها بازتاب یافت و به یکی از دغدغههای سیاستگذاران تبدیل شد.
مرگ او نهتنها یک ضایعه برای جامعه علمی، بلکه فرصتی برای بازنگری در اهمیت مطالعات زمینشناسی و مدیریت بحران زلزله در کشور است. بهرام عکاشه با سابقهای بیش از نیم قرن در عرصه آموزش، پژوهش و سیاستگذاری علمی، چهرهای ماندگار در خاطره علمی ایران خواهد ماند.
عکاشه فعالیت علمی خود را در سال ۱۳۴۸ در مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران آغاز کرد و در سال ۱۳۶۴ به درجه استادی رسید. او علاوه بر ریاست بخش زلزلهشناسی دانشگاه تهران، ۱۴ سال نیز ریاست گروه ژئوفیزیک دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال را بر عهده داشت. تحصیلات او در رشته فیزیک در دانشگاه تهران آغاز و با اخذ دکتری زلزلهشناسی از دانشگاه فرانکفورت آلمان تکمیل شد.
مطالعات او پیرامون خطرات لرزهخیزی ایران، از جمله نقش گسلهای فعال در اطراف تهران، بهطور گسترده در نقشههای پهنهبندی زلزله و تدوین آئیننامههای ساختوساز مقاوم کاربرد داشتند. برخی از مقالات منتشرشده در این حوزه عبارتند از:
-
National Seismic Hazard Zoning of Iran (Sciencedirect.com)
-
تعیین نقشه گسلهای تهران و ارزیابی خطر زمینلرزه (پایگاه پژوهشی دانشگاه تهران)
-
بررسی لرزهخیزی ایران و سیاستهای مقاومسازی (سایت پژوهشگاه بینالمللی زلزلهشناسی و مهندسی زلزله)
از جمله ابتکارات دکتر عکاشه، ترویج عمومی مفاهیم علمی برای مردم و مسئولان بود. او در کنار پژوهشهای آکادمیک، بهطور پیوسته در رسانهها حاضر میشد تا اهمیت آمادگی در برابر زلزله را یادآوری کند. وی بارها تأکید کرده بود که تهران بر روی گسلهای فعال قرار دارد و در صورت وقوع زلزله، خسارات جبرانناپذیری بهبار خواهد آمد.
نقش او در معرفی سیاست تغییر پایتخت به دلیل خطر زلزله، هنوز هم در بحثهای استراتژیک کشور جاری است. دیدگاههای او در چندین گزارش رسمی مانند گزارش کمیته خطرپذیری تهران (منتشر شده توسط مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی) مورد استناد قرار گرفته است.
یکی از نقلقولهای ماندگار عکاشه این است:
«زلزله نمیپرسد شما آمادهاید یا نه. فقط میآید. ما وظیفه داریم شهرها را برای نیامدنش آماده کنیم.»
او در گفتوگویی با خبرگزاری ایسنا در سال ۱۳۹۶ گفته بود:
«تهران نباید تا ابد پایتخت باقی بماند؛ این شهر در برابر یک زلزله بزرگ، توانایی مقاومت ندارد و این مسئله فقط علمی نیست، بلکه انسانی است.»
با درگذشت دکتر بهرام عکاشه، نهتنها یکی از ستونهای علم ژئوفیزیک ایران از میان رفت، بلکه چالشی پیشروی ما قرار گرفت: آیا مسیر آگاهیبخشی او را ادامه میدهیم؟ سرمایهگذاری در پژوهشهای زمینساختی، توسعه فناوریهای پیشبینی و افزایش آمادگی عمومی، از جمله زمینههایی است که میتواند میراث این استاد فقید را زنده نگه دارد.
پژوهشگران جوان، با مطالعه آثار او و بهرهگیری از بسترهای علمی روز، میتوانند فصل تازهای در شناخت لرزهخیزی ایران بگشایند. برای مطالعه بیشتر، پیشنهاد میشود به منابعی چون ژورنال بینالمللی زلزلهشناسی و مهندسی زلزله (Earthquake Engineering & Structural Dynamics) و پایگاه داده IRIS Earthquake Browser مراجعه شود.
نظر شما