به گزارش خبرگزاری ایمنا، رسانههای آزاد، روزنامهها و مطبوعات در هر جامعهای از ارکان توسعه و دموکراسی بهشمار میآید، بر این اساس خبرگزاری ایمنا، مرور عناوین مطبوعات کشور را بهصورت روزانه در دستور کار خود دارد.
روزنامه ایران در صفحه نخست امروز خود با تیتر «توافق ترامپ با ایران کلید رنسانس هستهای» نوشت: «با برگزاری پنج دور گفتوگو میان ایالات متحده و ایران برای دستیابی احتمالی به توافقی جدید در زمینه هستهای، یکی از مشوقهای کلیدی که از سوی تهران مطرح شده، چشمانداز گشایش ایران به روی سرمایهگذاریهای کلان است.
عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران که نماینده کشورش در میز مذاکرات است، بهطور مشخص اظهار کرده که «دهها میلیارد دلار قرارداد بالقوه» در بخش هستهای ایران در دسترس است. او این بخش را بازاری توصیف کرده که «بهقدری بزرگ است که میتواند صنعت هستهای بحرانزده ایالات متحده را احیا کند.»
این پیشنهاد در زمانی مطرح میشود که دولت ترامپ بهدنبال اجرای چیزی است که «رنسانس هستهای» خوانده میشود؛ تلاشی برای جانبخشی دوباره به انرژی هستهای آمریکا. تنها در روز جمعه گذشته، همزمان با ادامه گفتوگوها در رم، دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا مجموعهای از فرامین اجرایی را امضا کرد که هدف آنها تقویت توسعه داخلی انرژی هستهای بود.
با این حال، با توجه به تردیدهای موجود این پرسش همچنان باقی است: آیا شرکتهای آمریکایی واقعاً میتوانند وارد عرصه اقتصادی ایران شوند که سالها تحت تحریم بوده؟ فرانک رز که در دوره ریاست جمهوری جو بایدن معاون سازمان ملی امنیت هستهای ایالات متحده بوده، در گفتوگو با نیوزویک گفت: «پاسخ مثبت است.»
با این حال، او اذعان کرد که چنین گشایشی نیازمند رویکردی خلاقانه برای غلبه بر دههها بیاعتمادی عمیق و خصومت ریشهدار میان دو کشور خواهد بود.
از قضا، ایالات متحده نقشی ایفا کرده که اغلب نادیده گرفته میشود: نقشی در بنیانگذاری برنامهای که بعدها به برنامه هستهای ایران تبدیل شد. چند ماه پس از کودتای سال ۱۹۵۳ که با حمایت سازمان سیا صورت گرفت و شاه طرفدار غرب را به قدرت بازگرداند، رئیس جمهوری وقت آمریکا، دوایت آیزنهاور زمینه را برای ابتکار «اتم برای صلح» فراهم کرد. این طرح بعدها منجر به آن شد که واشنگتن فناوری و آموزش هستهای در اختیار تهران قرار دهد.
تنها یک دوره کوتاه از گشایش در سال ۲۰۱۵ با برجام (برنامه جامع اقدام مشترک) رخ داد؛ توافقی که در ازای محدودسازی فعالیتهای هستهای ایران، تخفیفهایی در تحریمها ارائه میداد. در پی آن، شرکتهایی مانند بوئینگ، جنرال الکتریک و Honeywell قراردادهایی را برای ارائه خدمات در ایران منعقد کردند، هرچند این فعالیتها به دلیل محدودیتهای باقیمانده و تردیدهای ناشی از مناقشات پیرامون توافق، در سطحی نسبتاً محدود باقی ماندند.
تردیدها نسبت به پایدار ماندن این توافق زمانی به واقعیت پیوست که دونالد ترامپ در سال ۲۰۱۸ تصمیم گرفت از برجام خارج شود؛ اقدامی که بار دیگر ایران را از تجارت با ایالات متحده محروم کرد. رئیس جمهوری آمریکا تا امروز بهطور مکرر علیه برجام که در دوره ریاست جمهوری باراک اوباما حاصل شده بود، موضع گرفته و تلاشهای جو بایدن برای احیای آن را مورد انتقاد قرار داده است.
اکنون، در میانه گفتوگوهای اخیر برای دستیابی احتمالی به توافقی جدید، همچنان این بحث در جریان است که توافقی بهتر که برای هر دو طرف قابل قبول باشد، چه شکل و ویژگیهایی میتواند داشته باشد. یکی از پیشنهادهایی که مطرح شده، تشکیل یک کنسرسیوم منطقهای است؛ ابتکاری که به موجب آن ایران با دیگر کشورهای خاورمیانه، از جمله عربستان سعودی و امارات متحده عربی، در قالب یک گروه مشترک تأمین سوخت هستهای همکاری کند.
اما اینکه ترامپ در نهایت قادر به تأمین چنین توافقی باشد یا نه، احتمالاً بیش از هر چیز به این مسأله بستگی دارد که آیا دولت او حاضر به پذیرش سطحی از غنیسازی در ایران خواهد بود یا خیر. موضوعی که مقامات ایرانی بارها هرگونه پیشنهاد برای توقف کامل آن را رد کردهاند. در حالی که ترامپ و تیم او بهتدریج سیگنالهایی در راستای ممنوعیت کلی غنیسازی در ایران فرستادهاند، پیشرفت مداوم در مذاکرات نشان میدهد که دو طرف هنوز در تلاشاند راههایی برای پر کردن این شکاف بیابند.»
روزنامه کیهان در صفحه نخست امروز خود با تیتر «غنیسازی بومی ستون فقرات توسعه اقتصادی کشور است» نوشت: «غنیسازی اورانیوم صرفاً یک موضوع سیاسی و امنیتی نیست بلکه ستون فقرات توسعه اقتصادی کشور است و میتواند با توسعه و تثبیت صنعت هستهای، ضمن رفع ناترازیها، موجب پیشرفتهای پزشکی، کشاورزی و صنعتی شده و مردم را از مشکلات خاموشی، کمبود دارو و غذا و… نجات بدهد.
به گزارش کیهان، غنیسازی اورانیوم در ایران، فراتر از یک موضوع سیاسی یا امنیتی و ستون فقرات توسعه اقتصادی آینده کشور محسوب میشود. این فناوری نه تنها امنیت انرژی را تضمین میکند بلکه زنجیرهای از صنایع پیشرفته را تغذیه میکند که بدون آن، اقتصاد ایران در معرض آسیبپذیری جدی قرار میگیرد. غنیسازی اورانیوم میتواند ضمن رفع ناترازیها، موجب پیشرفتهای پزشکی، کشاورزی و صنعتی شده و مردم را از مشکلات خاموشی، کمبود دارو و غذا و… نجات بدهد.
۸۰ درصد تولید برق ایران وابسته به گاز و دیگر سوختهای فسیلی است. این در حالی است که تولید برق هستهای، امکان صادرات محصولات فرآوری شده از گاز و در نتیجه درآمد کشور را افزایش میدهد. ضمن اینکه درآمدی هم از صادرات برق هستهای یا کالاهایی که با برق ارزان، تولید میشود به دست میآید که بیش از درآمد صادرات نفت و گاز و فرآوردههای آن است.
«حسین آبنیکی»؛ رئیس اسبق مرکز توسعه سازمان انرژی اتمی ایران در پاسخ به اینکه غنیسازی در سطح سه و نیم درصد چه کارکردی در حوزه انرژی دارد، گفت: غنیسازی سهونیم درصد را ما برای تولید سوخت رآکتورهای هستهای قدرت، که تولید برق هستهای میکنند، نیاز داریم. او افزود: در مطالعاتی که حتی در دهه ۵۰ شمسی شده بود کشور نیاز به ۲۰ هزار مگاوات برق از طریق هستهای دارد آن هم با جمعیت آن زمان که حدود ۳۵ میلیون نفر بود و صنعت، بسیار کممصرفتر و ضعیفتر از امروز بود. الان دچار ناترازی در حوزه انرژی هستیم و میبینید چقدر خاموشی داریم. بنابراین، حداقل ۲۰ هزار مگاوات برق هستهای نیاز داریم.
کشورمان به دلیل کمبارشی و فرسایش خاک و از طرفی پایین بودن استفاده از دانش در کشاورزی، هر ساله میلیاردها دلار واردات بخصوص در محصولات اساسی دارد. کارشناسان، عامل اصلی در بیثباتی بازار گوشت و روغن را وابستگی بالای کشور به واردات نهادههای دام و طیور و دانههای روغنی میدانند.
یک راهکار اساسی برای افزایش تولید محصولات کشاورزی با آب و فرسایش خاک کمتر، استفاده از دانشهای مختلف در این عرصه است. به عنوان مثال، فناوری پرتودهی گاما با استفاده از ایزوتوپهایی مانند کبالت -۶۰، بهرهوری محصولات را ۲۰ درصد افزایش داده و مقاومت به خشکسالی ایجاد میکند. البته نقش غنیسازی در افزایش تولید کشاورزی بسیار بیش از اینهاست و میتواند در حوزههای مختلف کاربرد داشته باشد.
حدود یک میلیون بیمار مبتلا به سرطان و بیماریهای قلبی و عروقی و کلیوی در کشورمان زندگی میکنند که نیاز مبرم به رادیودارو دارند. البته غنیسازی هستهای میتواند در خدمت رفع اغلب بیماریها و تولید انواع داروها قرار بگیرد. راکتور تهران سالانه به ۱۲۰ کیلوگرم اورانیوم ۲۰ درصد برای تولید رادیوداروها نیاز دارد.
«حسین آبنیکی»؛ رئیس اسبق مرکز توسعه سازمان انرژی اتمی ایران در پاسخ به اینکه غنیسازی در سطح ۲۰ درصد چه کارکردی در حوزه درمان دارد، توضیح داد: غنیسازی ۲۰ درصد را ما به شدت نیاز داریم. این غنیسازی برای رآکتور تهران است که رادیوداروهای مورد نیاز بیش از یک میلیون بیمار ما را تولید میکند؛ بیمارانی که عمدتاً هم بیماریهای صعبالعلاج دارند. اگر غنیسازی ۲۰ درصد را نداشته باشیم، عملاً سوخت رآکتور تهران و بهتبع آن رادیودارو را در اختیار نداریم و این برای ما بسیار کلیدی است.»
روزنامه جوان در صفحه نخست امروز خود با تیتر «غلط زیادی غنیسازی صفر با اسم رمز کنسرسیوم» نوشت: «امریکاییها در کشوقوس مذاکرات غیرمستقیم با ایران، سرانجام یک پیشنهاد مکتوب ارائه دادند. بنابر آنچه نیویورکتایمز از مفاد این پیشنهاد منتشر کرده، موضوع آن، حول شکلگیری یک کنسرسیوم، البته با متوقف شدن غنیسازی ایران است. مواضع مقامات ایرانی مبنی بر لزوم حفظ غنیسازی و نیز سوابق عملکرد امریکاییها در ارتباط با برنامه هستهای ایران نشان میدهد که چنین اقدامی حرکتی آرام و هدفمند، در مسیر از بینبردن غنیسازی بومی است.
موضوع تشکیل کنسرسیوم هستهای، پس از چند دور گفتوگوی غیرمستقیم میان ایران و آمریکا، مدتی است بار دیگر بر سر زبانها افتاده است، به خصوص که ایران تأکید دارد این موضوع را رد نمیکند، اما تشکیل کنسرسیوم، نفیکننده حق ایران برای غنیسازی داخلی نیست. در این مورد، اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت خارجه ایران، تصریح کرد: «از هر روندی که مبتنی بر مشارکت کشورهای منطقه برای انجام غنیسازی و تولید سوخت مورد نیاز برای طرحهای هستهای صلحآمیز باشد، حمایت میکنیم، اما این ابتکار قاعدتاً به هیچ عنوان نمیتواند جایگزین بحث غنیسازی در داخل ایران باشد.» در شرایط تشدید اختلاف میان دو طرف گفتوگو، نیویورکتایمز در گزارشی به سندی رسمی اشاره کرده که به شکلگیری کنسرسیوم منطقهای متشکل از ایران، عربستان، امارات و آمریکا میپردازد و این سند، پیشنهاد آمریکا به ایران است که از مسیر مسقط، با تهران مطرح شده است. نکته حائز اهمیت این است که پیشنهاد یاد شده، همزمان با انتشار گزارش محرمانه آژانس بینالمللی انرژی اتمی درباره برنامه هستهای ایران، ارائه شد و بدر البوسعیدی، وزیر خارجه عمان روز شنبه در سفر به تهران، سند مکتوب این پیشنهاد را به مقامات ایرانی تحویل داد و سید عباس عراقچی، وزیر خارجه و رئیس تیم مذاکرهکننده ایران نیز، دریافت این پیشنهاد را تأیید کرد.
در گزارشی که روزنامه امریکایی به نقل از مقامات آگاه منتشر کرده، آمده است که این پیشنهاد بهصورت فهرستی از نکات کلیدی تنظیم شده و هنوز پیشنویس کامل یک توافق بهشمار نمیرود، اما آنچه نقطه عطف نخستین پیشنهاد مکتوب طرف امریکایی در این مذاکرات محسوب میشود این است که از ایران خواسته شده که بهطور کامل غنیسازی اورانیوم را متوقف کند، به خصوص که یک منبع امریکایی تأکید دارد که این پیشنهاد در راستای شکستن بنبست موجود در پی پافشاری ایران بر «غنیسازی داخلی» مطرح شده است.
کارولین لویت، سخنگوی کاخ سفید، شنبه شب در بیانیهای با تأیید اینکه دونالد ترامپ بهروشنی اعلام کرده که ایران هرگز نباید به سلاح هستهای دست یابد، از پیشنهاد کشورش، با عنوان پیشنهادی دقیق و قابلقبول یاد کرده و بر این تأکید دارد که به سود ایران است، چنین پیشنهادی را بپذیرد. کارشناسان بر این باورند که این اقدام امریکاییها در شرایطی که دیوار بلندی از بیاعتمادی میان ایران و آمریکا وجود دارد، صرفاً گامی در جهت ترمیم وجهه واشینگتن است. تهران، چه در سالهای پس از انقلاب و چه در دوران پیش از انقلاب، تجربهای ندارد که نشان دهد، حتی اگر ایران، چنین طرحی را قبول کند، رئیسجمهور آمریکا آن را اجرا خواهد کرد. به خصوص که ایران، توافق هستهای ۲۰۱۵ (برجام) را هم مدنظر دارد. علاوه بر این موارد، از یک نکته نیز نباید غافل شد و آن این است که در پیشنهاد امریکایی، به این موضوع اشارهای نشده که سایتهای هستهای و غنیسازی موجود در ایران، چه سرنوشتی خواهند داشت. سیدحسین موسویان، دیپلمات سابق ایرانی معتقد است که فشارهای خارجی بعید است سیاست هستهای ایران را تغییر دهد. کِلسی داونپورت از انجمن کنترل تسلیحات میگوید: «برای ایران، کنار گذاشتن غنیسازی معادل واگذاری کنترل آینده هستهایاش است.»
با توجه به سوابق تاریخی و واقعیتهای ژئوپلیتیکی کنونی، بعید است ایران کنسرسیوم غنیسازی تحت رهبری ایالات متحده را در صورتی که مستلزم چشمپوشی از غنیسازی بومی باشد، بپذیرد. وندی شرمن، مذاکرهکننده ارشد پیشین آمریکا در توافق هستهای ۲۰۱۵ با ایران و قائممقام وزیر خارجه پیشین آمریکا در گفتوگو با تایمز، ضمن حمایت از مذاکرات جاری میان تهران - واشینگتن گفت: «ترامپ و هیئت مذاکرهکننده امریکایی برای رسیدن به توافق با ایران تحت فشار بسیاری قرار دارند. کنگره آمریکا خواستار برچیده شدن کامل برنامه هستهای ایران است. هیئت امریکایی از سوی اسرائیل و خواسته مکرر آن برای حمله به ایران نیز تحت فشار قرار دارد.» مذاکرهکننده ارشد پیشین آمریکا در مذاکرات هستهای ایران، درباره حمله نظامی به تأسیسات هستهای ایران گفت که چنین اقدامی نمیتواند مانع از ادامه برنامه هستهای ایران شود، چرا که دانش را نمیتوان با بمباران از بین برد.»
روزنامه وطن امروز در صفحه نخست امروز خود تیتر «پرلهاربر روسی» را برگزید و نوشت: «دیروز- یکشنبه- ارتش و نیروهای امنیتی روسیه با شوک بزرگی روبهرو شدند. حمله پهپادی ارتش اوکراین به پایگاه بمبافکنهای استراتژیک ارتش روسیه در نزدیکی مرز فنلاند خبری بود که بهسرعت در صدر اخبار جهان قرار گرفت؛ حملهای خرابکارانه با مبدا داخلی که خسارات سنگین و استراتژیکی به ارتش روسیه وارد آورد، خساراتی که از ابتدای جنگ تاکنون سابقه نداشته است و صدمات جدی به حیثیت ارتش روسیه و بازدارندگی آن در مقابل ناتو زد. عملیات خرابکارانه ناگهانی در شرایطی انجام شد که روسها در حال مذاکره با مقامات کییف بودند؛ مذاکراتی که با میانجیگری چندین کشور مانند آمریکا و ترکیه در حال انجام است و تاکنون پیشرفت خاصی در آن مشاهده نشده است. در روزهای اخیر نیز اقدامات نظامی ۲ طرف علیه یکدیگر و وارد آمدن تلفات و خسارات سنگین به هر ۲ کشور، احتمال توافق را کاهش داده بود و کارشناسان معتقد بودند این اقدامات به معنای جدی نبودن مذاکرات و دور از دسترس بودن توافق صلح در جنگ اوکراین است؛ صلحی که دونالد ترامپ بارها مدعی شده بود آن را طی ۲۴ ساعت برقرار خواهد کرد اما مخالفت اوکراین، کشورهای اروپایی و همچنین روسیه، نشان داد رئیسجمهور پرحاشیه و جنجالی آمریکا همچنان درک درستی از منازعات سیاسی، تاریخی، ژئوپلتیک و نظامی این جنگ نداشته و قدرت خود و دولت آمریکا را بسیار دست بالا گرفته است.
در روزهای اخیر به موازات پیشرویهای ارتش روسیه در برخی مناطق شرق اوکراین و همچنین افزایش زد و خوردهای موشکی و پهپادی ۲ کشور، خرابکاریهای مشکوک و بیسابقهای در خاک روسیه رخ داده است. در آخرین مورد این خرابکاریها یک ژنرال ارتش روسیه به دست نیروهای اوکراینی در نزدیکی منزل خود ترور شد. مدتی به دلیل هوشیاری ارتش و نیروهای امنیتی روسیه این خرابکاریها متوقف شده بود اما تحولات روزهای اخیر روسیه و موج جدید خرابکاریها نشان داد هوشیاری روسها برای جلوگیری از عملیاتهای دستگاه امنیتی اوکراین کافی نبوده است. عصر روز شنبه انفجاری مهیب در منطقه بریانسک روسیه منجر به اختلال در راهآهن این منطقه شد. در این انفجار یک پل مقابل قطارِ در حال حرکت در منطقه مرزی بریانسک فروریخت که در نتیجه آن ۷ نفر کشته و ۷۱ نفر زخمی شدند. پس از آن نیز بامداد روز یکشنبه یک پل راهآهن در حالی که یک قطار باری روی آن در حال حرکت بود، در منطقه کورسک فروریخت و راننده و ۲ نفر از دستیارانش زخمی شدند. در واکنش به این عملیاتهای تروریستی و خرابکارانه، کمیته تحقیقات روسیه اعلام کرد هر ۲ حادثه، اقدامات خرابکارانه عمدی بوده اما مسکو هنوز به اوکراین اتهامی درباره این حوادث که در مناطق مرزی روسیه رخ داده، وارد نکرده است.
موج خرابکاریهای عمدی اما به همین جا ختم نشد و در آخرین تحولات، پایگاههای هوایی آلنیا در مورمانسک و پایگاه هوایی بِلایا در ایرکوتسک هدف حملات پهپادهای انتحاری قرار گرفتند. این عملیات اما مانند ۲ اقدام خرابکارانه قبلی محدود به زیرساختها و اهداف غیرنظامی نبود و اهدافی نظامی و استراتژیک را هدف قرار داد؛ عملیاتی که پیوست رسانهای نیز داشت و تصاویر پهپادهای انتحاری که بمبافکنهای استراتژیک را هدف قرار دادند در رسانههای روسی به سرعت بازنشر شد. در این تصاویر هدف قرار گرفتن بمبافکنهای راهبردی و هواپیماهای ترابری روسیه مشخص شده است. طبق تصاویر موجود حداقل ۳ فروند بمبافکن راهبردی توپولف ارتش روسیه از بین رفته و ضربهای بزرگ به ارتش روسیه وارد شده است. این ۲ پایگاه هوایی استراتژیک روسیه در نزدیکی مرز با کشورهای فنلاند و مغولستان قرار دارند و زیرمجموعه ناوگان شمالی ارتش روسیه محسوب میشوند. کاربری پایگاه آلنیا در نزدیکی مرز فنلاند نیز مقابله با تهدیدات ناتو است؛ پایگاهی که در آن بمبافکنهای استراتژیک توپولف مستقر بودند و روز یکشنبه هدف عملیاتهای خرابکارانه قرار گرفتند. همین مساله نیز احتمال دست داشتن ناتو در این عملیاتهای خرابکارانه را افزایش داده است.
از سوی دیگر تصاویری در فضای مجازی روسیه منتشر شده که نشان میدهد پهپادهای انتحاری استفادهشده در این عملیات خرابکارانه از کامیونی که در نزدیکی پایگاه هوایی بلایا در ایرکوتسک (نزدیکی مرز مغولستان) پارک شده بود به پرواز درمیآیند و پس از پایان شلیک پهپادها، کامیون حامل آنها به شکل عجیبی منفجر شده و در آتش میسوزد. تصاویر دیگری که در رسانههای روسی انتشار یافته است راننده کامیون را با بدنی سوخته در حالی که خفه شده است نشان میدهد، که نشان از پاکسازی عوامل عملیاتهای خرابکارانه دارد.
مجموع این تصاویر نشان میدهد منشأ حملات از داخل خاک روسیه و خرابکارانه بوده و برنامهریزی دقیقی نیز برای آن انجام شده است.
پس از موج خرابکاریها علیه ارتش روسیه رسانههای مسکو خبر از جلسه فوقالعاده شورای امنیت ملی روسیه به دستور ولادیمیر پوتین رئیسجمهور این کشور دادند. همچنین طبق گزارشات، سرویس امنیتی اوکراین (SBU) با انتشار بیانیهای مسؤولیت این عملیاتها را بر عهده گرفته و آن را «تار عنکبوت» نامید؛ اقدامی که به احتمال بسیار بالا پاسخ شدیدی از سمت مسکو دریافت و گره جنگ اوکراین را بیش از پیش کور کند. بسیاری از تحلیلگران نیز عملیات خرابکارانه گسترده در روسیه را پرل هاربر روسها نامیده و معتقدند این اقدام از سوی اوکراین منجر به تحولات خطرناک و جدی در روند جنگ بین ۲ کشور خواهد شد.»
روزنامه شرق در صفحه نخست امروز خود تیتر «پاسخ ایران بهگزارش آژانس» را برگزید و نوشت: «در آستانه نشست شورای حکام آژانس بینالمللی انرژی اتمی در ۱۹ و ۲۰ خرداد ۱۴۰۴، سفر بدر البوسعیدی، وزیر امور خارجه عمان، به تهران برای ارائه بسته پیشنهادی آمریکا، همراه با تماس تلفنی عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، با رافائل گروسی، مدیرکل آژانس و پاسخ مبسوط کاظم غریبآبادی، معاون حقوقی وزارت امور خارجه، به گزارش اخیر آژانس، نشاندهنده تداوم معادلات دیپلماتیک معناداری است که از یک سو مبین فشارهای بینالمللی بر تهران است و در سوی دیگر تلاش ایران برای تقابل با این فشارها را نشان میدهد.
ساعاتی پس از انتشار گزارش جامع آژانس و بعدازظهر شنبه (۱۰ خرداد ۱۴۰۴)، بدر البوسعیدی، وزیر امور خارجه عمان، در سفری کوتاه به تهران، بسته پیشنهادی ایالات متحده را به مقامات ایرانی تحویل داد. عباس عراقچی در شبکه اجتماعی ایکس اعلام کرد این پیشنهاد در چارچوب اصول، منافع ملی و حقوق ملت ایران بررسی و پاسخ داده خواهد شد. این سفر در بحبوحه مذاکرات جاری برای احیای توافق هستهای و رفع تحریمها که از آوریل ۲۰۲۵ آغاز شده است، انجام شد.
البته نیویورکتایمز گزارش داد بسته پیشنهادی واشنگتن به تهران که توسط عمانیها منتقل شد، حاوی یک سند است که بهجای پیشنویس کامل توافق، مجموعهای از نکات کلیدی را شامل میشود. سند مذکور توسط استیو ویتکاف، مذاکرهکننده ارشد آمریکایی، ارائه شده است. در این بسته پیشنهادی، ایالات متحده توقف کامل غنیسازی اورانیوم توسط ایران را خواستار شده و ایجاد یک کنسرسیوم منطقهای برای تولید انرژی هستهای با مشارکت ایران، عربستان سعودی، کشورهای عربی و ایالات متحده را مطرح کرده است. این اولین پیشنهاد مکتوب آمریکا از آغاز مذاکرات اخیر محسوب میشود.
اکسیوس هم به نقل از مقامات آمریکایی و منبعی مطلع گزارش داد که این پیشنهاد تلاشی برای رفع بنبست مذاکرات بر سر غنیسازی است. ایده کنسرسیوم منطقهای که ابتدا توسط عمان مطرح و از سوی آمریکا پذیرفته شد، غنیسازی برای اهداف صلحآمیز تحت نظارت آژانس و آمریکا را پیشنهاد میدهد.
بااینحال، یک پرسش کلیدی باقی است که محل تأسیسات غنیسازی این کنسرسیوم کجا خواهد بود؟ منبع اکسیوس تأکید کرد آمریکا ترجیح میدهد این تأسیسات خارج از خاک ایران باشد؛ موضوعی که احتمالاً با مقاومت تهران مواجه خواهد شد؛ زیرا حفظ زیرساختهای هستهای از خطوط قرمز ایران است. البته تهران تاکنون موضعی رسمی در قبال موضوع کنسرسیوم نداشته و مجید تختروانچی، معاون سیاسی وزیر امور خارجه و مذاکرهکننده کشورمان هم پیشتر عنوان کرده بود این مقوله تاکنون در گفتوگوها با طرف آمریکایی مطرح نشده است. بااینحال، ایران با سابقه همکاری گسترده با آژانس و شفافیت در فعالیتهای هستهای، به دیپلماسی متعهد مانده و این پیشنهاد را با دقت بررسی خواهد کرد. این اقدام عمان، به عنوان میانجی مورد اعتماد، نشاندهنده تلاش برای حفظ کانالهای گفتوگو در شرایط حساس کنونی است.
در مجموع چنین به نظر میرسد ایران با بررسی بسته پیشنهادی آمریکا، گفتوگو با گروسی و پاسخ مفصلش به گزارش جامع آژانس، نشان داده به دیپلماسی پایبند است، اما از حقوق هستهای خود عقبنشینی نخواهد کرد. همکاری گسترده ایران با آژانس، شامل میزبانی صدها بازرسی و ارائه مستندات، شفافیت برنامه هستهای این کشور را تأیید میکند. هشدار عراقچی به گروسی و پاسخ غریبآبادی به اتهامات، نشاندهنده عزم ایران برای مقابله با فشارهای سیاسی است. سفر وزیر خارجه عمان و ارائه بسته پیشنهادی، فرصتی برای ادامه گفتوگوها فراهم کرده، اما شرط موفقیت آن، احترام به خطوط قرمز ایران، از جمله حفظ زیرساختهای هستهای است. ایران، با تکیه بر همکاری با آژانس و حمایت متحدان خود، در برابر هرگونه اقدام سیاسی در شورای حکام آماده پاسخگویی است. این رویکرد، ضمن حفظ استقلال ملی، مسیر دیپلماسی را برای دستیابی به توافقی عادلانه باز نگه میدارد.»
روزنامه دنیای اقتصاد در صفحه نخست امروز خود تیتر «کنسرسیوم هستهای شدنی است؟» را برگزید و نوشت: «با تحویل بسته پیشنهادی آمریکا به ایران از طریق عمان، ایده کنسرسیوم اکنون به یک طرح روی میز تبدیل شده است. اما پرسش اینجاست این طرح چه مختصاتی دارد و با چه پیچیدگیهایی مواجه است؟ سیاسی است یا فنی و اینکه مکمل غنیسازی است یا جایگزین آن؟
آمریکا پیشنهاد تشکیل «کنسرسیوم منطقهای» را داده و ایران در حال بررسی است؛ به نظر میرسد «معمای پیچیده غنیسازی در ایران» در حال رسیدن به یک «راهحل» است. بعد از سفر کوتاه و ناگهانی شنبهشب بدر البوسعیدی، وزیر خارجه عمان، به تهران و ارائه مفاد یک پیشنهاد از سوی استیو ویتکاف، نماینده ترامپ در مذاکرات، وزیر خارجه ایران ضمن تأیید این موضوع در شبکه اجتماعی ایکس گفت که در چارچوب اصول، منافع ملی و حقوق ملت ایران بهطور شایستهای به آن پاسخ داده خواهد شد.
تنها چند ساعت بعد، رسانههای غربی جزئیاتی از این پیشنهاد آمریکا را فاش کردند. به گزارش نیویورکتایمز، آمریکا پیشنهاد تشکیل یک «کنسرسیوم منطقهای» را داده است. البته همزمان از ایران خواسته شده که غنیسازی را در داخل خاک خود متوقف کند. این پیشنهاد نخستین سند مکتوبی است که از زمان آغاز مذاکرات در ماه آوریل توسط استیو ویتکاف، مذاکرهکننده ارشد آمریکا، ارائه شده است.
سند پیشنهادی آمریکا به ایران، بنا بر توصیف مقاماتی که در جریان تبادلات دیپلماتیک قرار دارند، بهصورت مجموعهای از نکات کلیدی تنظیم شده، نه پیشنویس کامل یک توافق. نیویورکتایمز ادامه داد: «در این سند از ایران خواسته شده که بهطور کامل غنیسازی اورانیوم را متوقف کند و پیشنهاد شده که یک کنسرسیوم منطقهای برای تولید انرژی هستهای ایجاد شود که شامل ایران، عربستان سعودی و دیگر کشورهای عربی و همچنین ایالات متحده باشد.»
این پیشنهاد آمریکا در حالی به ایران ارائه شد که طی روزهای اخیر اظهارنظرهای مثبتی از سمت واشنگتن درباره احتمال رسیدن به توافق مطرح شده بود. شامگاه جمعه دونالد ترامپ در کاخ سفید تأیید کرد که به توافق با ایران بسیار نزدیک است. طبق گزارش خبرگزاری ریانووستی، رئیسجمهور آمریکا خطاب به خبرنگاران در کاخ سفید گفت: «من فکر میکنم که ما به توافق با ایران نزدیک هستیم و فکر میکنم که در آیندهای نهچندان دور این اتفاق میافتد.»
هم زمان پیتر هگست، وزیر دفاع آمریکا، روز جمعه در اجلاس گفتوگوی شانگری لا در سنگاپور گفت: جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هستهای بهعنوان مهمترین هدف مذاکرات نیازمند برخی سازشها و امتیازهاست. این سخنان وزیر دفاع آمریکا سیگنال مثبتی به مذاکرات توصیف شد. البته همزمان با این سیگنالهای مثبت شاهد برخی تحرکات از سوی تروئیکای اروپایی و آمریکا برای صدور قطعنامه علیه ایران در نشست آتی شورای حکام آژانس هستیم که اگر چنین اتفاقی رخ بدهد شرایط مذاکرات و رسیدن به توافق ممکن است با پیچیدگیهای بیشتری روبهرو شود.»
نظر شما