به گزارش خبرگزاری ایمنا، رسانههای آزاد، روزنامهها و مطبوعات در هر جامعهای از ارکان توسعه و دموکراسی بهشمار میآید، بر این اساس خبرگزاری ایمنا، مرور عناوین مطبوعات کشور را بهصورت روزانه در دستور کار خود دارد.
روزنامه ایران در صفحه نخست امروز خود با تیتر «اعتراض تند تهران به آژانس» نوشت: «در حالی که گفتوگوهای غیرمستقیم ایران و آمریکا وارد مرحلهای حساس و تعیین کننده شده است، بار دیگر صدای آژانس بینالمللی انرژی اتمی از وین بلند شده و سایهای از تردید را بر فضای دیپلماتیک حاکم کرده است.
آژانس در واپسین روزهای پیش از نشست شورای حکام، سرگرم نهایی کردن گزارش جامع خود درباره برنامه هستهای ایران است؛ گزارشی که قرار است در تاریخ ۹ ژوئن (۱۹ خرداد) رسماً در اختیار اعضای شورا قرار گیرد. اما در حالی که متن نهایی هنوز منتشر نشده، ارسال نسخهای محرمانه از این گزارش به کشورهای عضو، بخشهایی از محتوای آن را پیشاپیش افشا کرده است؛ افشاگریهایی که نشان میدهد این بار تمرکز آژانس فراتر از اعداد و ارقام مربوط به ذخایر اورانیوم رفته و مستقیماً به نحوه تعامل و سطح همکاری واقعی ایران با این نهاد نظارتی پرداخته است. این گزارش میتواند فراتر از یک سند فنی، به قطب نمایی سیاسی تبدیل شود و مسیر گفتوگوها را در هالهای از پیچیدگی فرو ببرد.
آژانس در بخشی از گزارش جدید خود که در اختیار کشورهای عضو شوری حکام قرار داده است بار دیگر بر نگرانیهای ادعایی این نهاد درباره ابعاد فعالیتهای هستهای تهران تأکید دارد.
مطابق این گزارش، ذخایر اورانیوم غنی شده ۶۰ درصدی ایران از ۲۷۴.۸ کیلوگرم در اوایل فوریه، به ۴۰۸.۶ کیلوگرم افزایش یافته است؛ جهشی چشمگیر که به معنای افزایشی حدود ۵۰ درصدی در مدت زمانی کوتاه است. گزارش قبلی آژانس، این ذخایر را ۲۷۴.۸ کیلوگرم اعلام کرده بود. «رافائل گروسی» مدیر کل آژانس در این گزارش مدعی شده است که «این سطح از غنیسازی یک گام فنی کوتاه تا سطح ۹۰ درصد (سطح تسلیحاتی) محسوب میشود و ایران تنها کشور غیرهستهای است که در حال غنیسازی در این سطح است.» اما آژانس در بخش دیگری از این گزارش، از آنچه «همکاری ناکافی» ایران خوانده، ابراز نگرانی کرده و بار دیگر به برخی ادعاهای قدیمی بازگشته و آنها را با لحنی پررنگتر مطرح کرده است؛ ادعاهایی مبنی بر اینکه ایران در سه مکان «شیان»، «ورامین» و «تورقوزآباد» که مدتهاست در مرکز تحقیقات آژانس قرار دارند، فعالیتهایی محرمانه با استفاده از مواد هستهای اعلام نشده، انجام داده است.
اما ماجرا به همینجا ختم نمیشود. چه به گزارش رویترز، سه منبع دیپلماتیک ادعا کردهاند که پس از انتشار گزارش، ایالات متحده پیشنویس قطعنامهای را تهیه خواهد کرد که در آن ایران به نقض تعهدات پادمانی خود متهم میشود. این گزارش نیز هرچند از ارائه جزئیات خودداری کرده اما وجود این پیش نویس و تلاش قدرتهای غربی برای هماهنگی پیرامون آن را تأیید کرده است.
این اولینبار در نزدیک به یک دهه گذشته است که سخن از متهم ساختن رسمی ایران به نقض تعهداتش در چهارچوب معاهده انپیتی (NPT) به میان میآید. گزارش جدید آژانس و تحرکات جاری در آژانس در ادامه همان مسیری است که از آذرماه ۱۴۰۳ آغاز شد؛ زمانی که شورای حکام با وجود مخالفت طیف وسیعی از کشورها، قطعنامهای علیه ایران صادر کرد و تهران را به عدم همکاری کافی با آژانس متهم ساخت.
در آن زمان، گرچه ایران کوشید با راهبردی چندلایه و تعامل محور، فضای حاکم بر روابط با آژانس را از مسیر خصومت به تعامل بازگرداند، اما تصویب این قطعنامه نقطه آغاز مرحلهای جدید و پرتنش در روابط تهران و وین بود. «گروسی» در پایان همان نشست، مأمور تهیه گزارشی جامع از وضعیت فعالیتهای هستهای ایران شد که قرار شد در نشست اسفند ۱۴۰۳ (مارس ۲۰۲۵) شورای حکام ارائه شود. شورای حکام در متن قطعنامه ادعا کرد که چنانچه ایران پاسخی روشن و قانع کننده ارائه ندهد، این گزارش میتواند مبنای ارجاع پرونده به شورای امنیت سازمان ملل متحد قرار گیرد که به نوعی پایهگذاری مسیر تقابل علیه ایران به شمار میرفت.
با این حال، زمان بندی این تقابل دیپلماتیک با یک پیچ ناگهانی روبه رو شد. «گروسی» در حاشیه نشست امنیتی مونیخ در اسفندماه سال گذشته اعلام کرد که احتمالاً گزارش جامع تا پس از ماه مارس (تا خرداد ماه جاری) منتشر نخواهد شد. این تعویق، گرچه به ظاهر فنی و براساس نیاز به بررسیهای بیشتر عنوان شد اما در محافل دیپلماتیک تعبیر دیگری داشت: آژانس، میخواست تا زمان مشخص شدن روند مذاکرات ایران با دولت دوم ترامپ صبر کند.»
روزنامه کیهان در صفحه نخست امروز خود با تیتر «فصل شکار اف- ۳۵ ها» نوشت: «اظهارات «مهدی المشاط»، رئیس شورای عالی سیاسی یمن درباره پدافند هوایی جدید این کشور «بسیار مهم» است. المشاط دیروز به شبکه تلویزیونی المیادین گفت که، کشورش به تکنولوژی و تجهیزات لازم برای هدف قرار دادن جنگندههای اف -۳۵ آمریکا دست یافته است. او این را هم اضافه کرد که «در روزهای آینده هواپیماهای دشمن صهیونیستی را به منبعی برای تمسخر تبدیل خواهیم کرد.» این اظهارات در واکنش به حملات رژیم صهیونیستی به بنادر یمن بیان میشوند. رژیم صهیونیستی برای حمله به یمن، باید مسافتی بالغ بر ۱۰۰۰ کیلومتر را طی کند و برای این کار غالباً از جنگندههای اف -۱۵ و اف -۳۵ به همراه هواپیمای سوخترسان بوئینگ ۷۰۷ استفاده میکند. حالا یمنیها صراحتاً میگویند «دوران بزن در رو تمام شده» و آنها از این پس، در کنار موشکباران سرزمینهای اشغالی، میتوانند این جنگندهها را هم به راحتی در آسمان شناسایی و مورد هدف قرار دهند. ادعای بزرگی است؛ آنقدر بزرگ که ممکن است تصور شود، این اظهارات «رجزهای رایج در جنگ» است که همیشه خوانده میشود تا دشمن را در انجام حملات، دچار تردید کرده و وادار به تغییر محاسبات کند. این ادعا در صورت موفقیت میتواند، معادلات جنگ تغییر دهد. جالب است بدانید، چند روز قبل از مهدی المشاط، نشریه آمریکایی «نشنال اینترست» با استناد به اظهارات برخی مقامات مطلع آمریکایی، اعلام کرده بود فقط، سه کشور فنآوری لازم برای پایان دادن به «برتری بلامنازع جنگنده رادارگریز اف -۳۵ آمریکا» را در اختیار دارند و این سه کشور عبارتند از «روسیه، چین و....یمن»! ماجرا وقتی جالبتر میشود که بدانیم روزنامه معتبر و آمریکایی «نیویورک تایمز» نیز وقتی میخواست پشت پرده آتشبس ناگهانی بین آمریکا و یمن و فرار ناو هواپیمابر «هری ترومن» از دریای سرخ را افشا کند نوشت، ترامپ از ترس خسارات حملات یمنیها و همینطور از ترس سرنگونی اف -۳۵ های خود، با آنها از در مذاکره وارد شد و ناو خود را خارج کرد....وقتی از ترامپ پرسیدند، اگر بعد از این آتشبس، یمنیها به اسرائیل حمله کنند، واکنش شما چگونه خواهد بود؟ نیز پاسخ او جالب بود. ترامپ گفت: «با هر دو طرف گفتوگو میکنم!»
شلیک به ناوهای غولپیکری که اصولاً، هدف از راه انداختنشان در دریاها، ترساندن حریف است، همینطور به دریا ریختن جنگندههای گران قیمت و مدرن آمریکا، کاری نیست که هرکشوری توان آن را داشته باشد. یا اگر هم توان آن را دارد، جرأت انجام آن را داشته باشد. چین و روسیه شاید توان حمله به ناوهای غولپیکر آمریکا یا سرنگونی اف -۳۵ های آمریکا را داشته باشند اما آیا جرأت انجام این کار را هم دارند؟ یمنیها نشان دادهاند، جرأت انجام این کار را دارند. مهدی المشاط میگوید فقط چند روز صبر کنید تا ببینید، توان سرنگونی اف -۳۵ های اسرائیل را دارند یا خیر....!
در ماه مه (که دیروز تمام شد)، کمتر روزی بود که یمنیها تلآویو و فرودگاهها و مراکز حساس نظامی رژیم صهیونیستی را هدف حملات خود قرار نداده باشند. به احتمال زیاد رژیم صهیونیستی نیز برای متوقف کردن این حملات، دوباره به یمن حمله خواهد کرد. این حمله احتمالیِ رژیم صهیونیستی با توجه به اظهارات مهدی المشاط، بسیار سرنوشتساز خواهد بود! باید منتظر ماند و دید. اگر چه این را هم باید در نظر داشت که ممکن است، اخبار سرنگونی احتمالی اف -۳۵ های رژیم اسرائیل، سانسور شود و به گوش هیچکس نرسد!
کارشناسان «یمن» میگویند، جنگ با این کشور به دلایل متعدد برای هر کشوری حتی بزرگترین قدرتهای نظامی، کار بسیار سختی است. این سخت بودن، بیش از هر چیز باز میگردد به «جنس مردمان یمن». یمنیها مردمان ویژهای هستند. کسانی که به صورت تخصصی درباره جامعه یمن مطالعه کردهاند، همگی بالاتفاق این «ویژه» بودن را تأیید میکنند. به عنوان مثال گفته میشود، آنها وقتی دچار مشکل یا بحرانی میشوند، «منتظر» نمیمانند. خود، هر طور که شده راهحلی پیدا کرده و امور را پیش میبرند. آنها همانطور که برای ناوهای غولپیکر و هواپیمابر آمریکا راهحلی پیدا کردند، میگویند برای اف -۳۵ ها هم راهحلی یافتهاند! باید منتظر ماند و کاراییِ راهحلشان را دید. «شجاعت» یکی دیگر از ویژگیهای یمنیهاست که جنگ با آنها را برای هر دشمنی سخت کرده است.
لحن رئیس شورای عالی سیاسی یمن درباره پدافند قدرتمند و جدید یمنیها، آنقدر جدی هست که بتوان گفت، خبرهای مهمی در راه است. بهترین کار در این شرایط این است که منتظر بمانیم و ببینیم، چه اتفاقی رخ خواهد داد. در صورت تحقق وعده یمنیها میتوان گفت هم قواعد این جنگ تغییر خواهد کرد، هم محاسبات نظامی آمریکا و رژیم صهیونیستی مختل خواهد شد. سوال کلیدی این است که آیا رژیم صهیونیستی و آمریکا حاضرند ریسک از دست دادن اف -۳۵ را بپذیرند، یا ترجیح میدهند از درگیری مستقیم با یمن دوری کنند؟»
روزنامه جوان در صفحه نخست امروز خود با تیتر «اسرائیلیات اروپا از زبان آژانس علیه توافق» نوشت: «در آستانه دور جدید مذاکرات هستهای میان ایران و آمریکا، تحرکات اروپا برای صدور قطعنامه علیه تهران در شورای حکام آژانس بینالمللی انرژی اتمی شدت گرفته است و گزارش دیروز آژانس هم که مدعی فعالیتهای محرمانه در سه سایت هستهای ایران شده، بهانهای مناسب در اختیار غربیها قرار داده تا فضای سیاسی علیه تهران را متشنج کنند. این سناریوی تکراری که به نظر میرسد با چراغ سبز واشینگتن طراحی شده، هدفی جز افزایش فشار بر ایران ندارد تا در مذاکرات پیشرو امتیازات بیشتری را بگیرند. در این میان، کشورهای اروپایی که نگران بینصیبماندن از نتایج احتمالی توافق تهران و واشینگتن هستند، تلاش میکنند با بهرهگیری از ابزار شورای حکام، برای خود سهمی در فرآیند دیپلماتیک آینده دستوپا کنند. اسرائیل هم که از هرگونه توافق بدون لحاظ شدن خواستههایش ناراضی است، تلاش میکند با تشدید فضای تهدید مسیر مذاکرات را تحت تأثیر قرار داده و همه گزینهها علیه ایران را روی میز نگاه دارد. در واکنش به این تحرکات، تهران به نمایندگان تروئیکا هشدار داده که هرگونه اقدام تنشآمیز از طریق آژانس تأثیر منفی بر روند مذاکرات خواهد گذاشت و این اقدامات تنشزا بیپاسخ نمیماند.
درحالی که نشست فصلی شورای حکام آژانس بینالمللی انرژی اتمی هفته آینده برگزار میشود، کشورهای غربی بار دیگر درصدد بهرهبرداری سیاسی از این نهاد برای طرح اتهامات تکراری و بیپایه علیه برنامه هستهای ایران هستند. به گزارش رویترز، دیپلماتها میگویند کشورهای غربی در جلسه آتی شورای حکام آژانس بینالمللی انرژی اتمی قصد دارند برای اولین بار در ۲۰ سال گذشته، ایران را به نقض تعهداتش در چارچوب عدم اشاعه هستهای متهم کرده و قطعنامهای علیه آن ارائه کنند. این قطعنامه ایران را به دلیل عدم همکاری کافی با آژانس در خصوص مسائل هستهای مورد انتقاد قرار خواهد داد. بر اساس اطلاعات ارائهشده توسط دیپلماتهای مطلع به رویترز، این اقدام با هدف افزایش فشار بر ایران برای پایبندی به تعهداتش در چارچوب توافقات بینالمللی صورت میگیرد.
منابع دیپلماتیک اعلام کردند که قدرتهای غربی، بهویژه تروئیکای اروپایی (بریتانیا، فرانسه و آلمان) و ایالات متحده در حال هماهنگی برای پیشبرد این قطعنامه هستند. بر اساس این گزارش، قطعنامه احتمالی بر مواردی از جمله عدم شفافیت در فعالیتهای هستهای ایران، محدودیت در دسترسی بازرسان آژانس و افزایش سطح غنیسازی اورانیوم تمرکز خواهد داشت. آخرین باری که شورای حکام آژانس بینالمللی انرژی اتمی رسماً ایران را به نقض تعهدات پادمانی متهم کرد، سپتامبر ۲۰۰۵ بود.
همزمان با تحرکات غربیها، آژانس هم با گزارشهای جانبدارانه، به عنوان جادهصافکن غربیها عمل کرده است تا بتوانند دیگر اعضای این نهاد بینالمللی را متقاعد کنند که علیه تهران رأی دهند. آژانس دیروز در تازهترین گزارش خود ادعا کرده است که ایران پیشتر فعالیتهای هستهای محرمانهای را با استفاده از موادی که به آژانس اعلام نشده بودند، در سه مکان انجام داده است. به گزارش وال استریت ژورنال، این سه مکان و مکانهای احتمالی مرتبط دیگر، بخشی از یک برنامه ساختاریافته هستهای بودهاند که ایران تا اوایل دهه ۲۰۰۰ میلادی اجرا میکرد. آژانس همچنین گزارش داده که ایران ذخایر اورانیوم غنیشده تا سطح ۶۰ درصد خود را به ۶/ ۴۰۸ کیلوگرم افزایش داده است، سطحی که به میزان مورد نیاز برای تولید چندین سلاح هستهای بسیار نزدیک است. رافائل گروسی، مدیرکل آژانس ادعا کرده است: «ایران تنها کشور غیرهستهای است که به این سطح از غنیسازی دست یافته و ما خواهان شفافسازی فوری و کامل از سوی تهران هستیم.»
با این اوصاف، کشورهای غربی با استناد به گزارشهای جانبدارانه آژانس، تلاش دارند چهرهای تهدیدآمیز از فعالیتهای صلحآمیز هستهای ایران ترسیم کنند و فضا را برای اعمال فشارهای دیپلماتیک و صدور قطعنامه جدید فراهم سازند. این درحالی است که ایران همواره اتهامات مربوط به نقض تعهدات را رد کرده و تأکید دارد که برنامه هستهایاش کاملاً صلحآمیز است. ایران بارها همکاری شفاف خود با آژانس را اعلام کرده و هرگونه سوءاستفاده سیاسی از نهادهای فنی بینالمللی را مغایر با اصل بیطرفی و اعتبار آنها دانسته است.
اگرچه مقامات امریکایی در ظاهر سعی دارند خود را از معرکهای که تروئیکای اروپایی به راه انداخته دور نگه دارند، اما به نظر میرسد این سناریو از سوی واشینگتن طراحی شده است، سناریویی که هدف آن استفاده از ابزار شورای حکام به عنوان اهرم فشار در میز مذاکرات و وادار ساختن ایران به امتیازدهی بیشتر است ولی چنین فضاسازیهایی میتواند روند دیپلماسی را تضعیف کند. دولت ترامپ اگرچه نسبت به گزارش آژانس ابراز نگرانی کرده، اما ترجیح میدهد از مسیر دیپلماسی به نتیجه برسد. مقامات امریکایی گفتهاند که اعمال فشار، اگر حسابشده باشد میتواند باعث انعطاف بیشتر ایران در مذاکرات شود، اما اگر بیش از حد باشد، ممکن است به فروپاشی کامل مذاکرات منجر شود.»
روزنامه وطن امروز در صفحه نخست امروز خود تیتر «اختلال اروپایی» را برگزید و نوشت: «خبرگزاری آسوشیتدپرس دیروز با انتشار گزارشی مدعی شد مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی در گزارش آتی خود برای اعضای شورای حکام، توضیح داده است ذخایر اورانیوم غنیشده در ایران با غلظت ۶۰ درصد افزایش یافته و به بیش از ۴۰۸ کیلوگرم رسیده است.
پس از انتشار این گزارش، برخی رسانهها مانند خبرگزاری فرانسه و روزنامه واشنگتنپست نیز به سرعت آن را بازتاب دادند؛ موضوعی که یک هماهنگی رسانهای را نشان میدهد. آسوشیتدپرس مدعی است گزارش آژانس که ظاهراً قرار بوده محرمانه باشد، از طریق منابعی به رؤیت ای پی رسیده است. در این گزارش محرمانه رافائل گروسی با تکرار ادعاهایی درباره انباشت ذخایر اورانیوم غنیشده در «سطح تسلیحاتی» در ایران، خواستار همکاری کامل و مؤثر تهران با آژانس شده است.
در این گزارش همچنین ادعا شده است ایران تا ۱۷ ماه مه (۲۷ اردیبهشت)، ۴۰۸.۶ کیلوگرم اورانیوم با خلوص ۶۰ درصد غنیسازی کرده است که نسبت به آخرین گزارش آژانس در فوریه (اسفند سال گذشته)، افزایش ۱۳۳.۸ کیلوگرمی را نشان میدهد. در گزارش قبلی آژانس، ذخایر اورانیوم با خلوص ۶۰ درصد ایران ۲۷۴.۸ کیلوگرم اعلام شده بود. این یعنی ذخایر اورانیوم ۶۰ درصد غنیشده ایران در ۳ ماه ۵۰ درصد افزایش داشته است. اما نکته جالب توجه در گزارش جدید مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی مطرح کردن این ادعاست که «این میزان اورانیوم، «یک قدم کوتاه فنی» با سطح ساخت سلاح (۹۰ درصد) فاصله دارد».
پس از ادعای آسوشیتدپرس به دستیابی این خبرگزاری به بخشهایی از گزارش محرمانه آژانس، رویترز نیز مدعی شد به بخشهای دیگری از این گزارش دست یافته است. طبق ادعای رویترز در گزارش آژانس آمده است: «ایران پیشتر فعالیتهای هستهای محرمانهای را با استفاده از موادی که به نهاد نظارت هستهای سازمان ملل (آژانس بینالمللی انرژی اتمی) اعلام نشده بود، در ۳ مکان که مدتهاست تحت تحقیق قرار دارند، انجام داده است». رویترز همچنین نوشت: «آژانس بینالمللی انرژی اتمی در این گزارش «جامع» که به درخواست شورای حکام در ماه نوامبر تهیه شده، نتیجهگیری کرده است: «این ۳ مکان و مکانهای احتمالی مرتبط دیگر، بخشی از یک برنامه ساختاریافته و اعلامنشده هستهای بودهاند که ایران تا اوایل دهه ۲۰۰۰ میلادی اجرا میکرد و برخی فعالیتها در آن با استفاده از مواد هستهای اعلامنشده انجام شده است».
گزارش آژانس بینالمللی انرژی اتمی مدعی شده است ایران بارها به پرسشهای آژانس پاسخ نداده یا پاسخهای فنی قابل اعتماد ارائه نکرده و اقدام به پاکسازی مکانها کرده است.
انتشار بخشهایی از گزارش محرمانه آژانس در یک خبرگزاری غربی در حالی است که نشست آتی شورای حکام آژانس بینالمللی انرژی اتمی دوشنبه هفته آینده (۱۹ خرداد) در وین، پایتخت اتریش برگزار خواهد شد.
انتشار بخشهایی از گزارش گروسی در راستای یک فشار هماهنگ از سوی کشورهای اروپایی انجام شده است. تروئیکای اروپا در تلاش است قبل از برگزاری نشست شورای حکام، یک جو روانی سنگین علیه فعالیتهای هستهای ایران ایجاد کند تا شرایط برای صدور یک قعطنامه ضدایرانی در شورای حکام فراهم شود. در همین رابطه رویترز گزارش داد: «غربیها به دنبال اقدام علیه ایران در شورای حکام آژانس بینالمللی انرژی اتمی هستند». بر اساس گزارش رویترز، یکی از مقامات اروپایی گفته است: «ما انتظار داریم گزارش جامع سختگیرانه باشد اما هیچ تردیدی درباره پایبندی ایران به تعهدات خود درباره عدم اشاعه وجود ندارد».
۳ دیپلمات دیگر اروپایی نیز به رویترز گفتهاند ایالات متحده متن قطعنامه پیشنهادی را پیشنویس خواهد کرد که بر اساس آن «ایران تعهدات پادمانی خود را نقض میکند». همچنین رویترز به نقل از یک دیپلمات دیگر اروپایی آورده است: «قدرتهای غربی در حال آمادهسازی پیشنویس این قطعنامه هستند». رویترز در ادامه نوشت: دیپلماتها گفتند متن (پیشنویس قطعنامه) در روزهای آینده با کشورهای عضو مورد بحث قرار خواهد گرفت و سپس به طور رسمی توسط ۴ قدرت غربی طی نشست ۳ ماهه به هیأت مربوط ارائه خواهد شد. دیپلماتها گفتند هنوز مشخص نشده است قدرتهای غربی در چه مقطعی به دنبال ارجاع موضوع به شورای امنیت هستند و مشخص نیست شورای امنیت چه اقدامی علیه ایران انجام دهد.
به هر حال ایران در سطوح مختلف به تروئیکای اروپا نسبت به عواقب اقدامات آن هشدار داده است. درباره فعالسازی مکانیسم ماشه سیدعباس عراقچی گفت: «گزینه خروج از NPT کاملاً معتبر است». درباره شیطنتهای اروپا درباره همکاری ایران با آژانس نیز تهران هشدارهای لازم را صادر کرده است. شبکه «المیادین» دیروز در همین رابطه نوشت: تهران از طریق کانالهای دیپلماتیک به اروپا اعلام کرده است در صورت هرگونه اقدام تنشآمیز، واکنش هستهای متناسب و حسابشده نشان خواهد داد.»
روزنامه شرق در صفحه نخست امروز خود تیتر «ابزاری سیاسی به نام آژانس» را برگزید و نوشت: «در آستانه نشست فصلی شورای حکام آژانس بینالمللی انرژی اتمی که از ۱۹ خرداد ۱۴۰۴ (۹ ژوئن ۲۰۲۵) برگزار میشود، انتشار گزارش محرمانه این نهاد درباره برنامه هستهای ایران که توسط خبرگزاریهای فرانسه، رویترز و لارنس نورمن، خبرنگار والاستریت ژورنال، پوشش داده شده، بار دیگر تهران را در کانون توجهات جهانی قرار داده است. این گزارش، با تمرکز بر افزایش ذخایر اورانیوم غنیشده تا ۶۰ درصد و اتهامات مربوط به فعالیتهای هستهای اعلامنشده در سه سایت، فشارهای سیاسی علیه ایران را شدت بخشیده است. در حالی که ایران بر صلحآمیزبودن برنامه هستهای خود تأکید دارد و تحت نظارت گسترده آژانس فعالیت میکند، تحرکات غرب برای محکومیت ایران در شورای حکام و تهدید به قطعنامههای جدید، مذاکرات حساس تهران و واشنگتن را در معرض خطر قرار داده است. با توجه به جزئیات گزارش آژانس و واکنشها به نظر میرسد این فشارها بخشی از تلاش هماهنگ غرب برای تضعیف دیپلماسی و حفظ سیاست فشار حداکثری است.
گزارش محرمانه آژانس بینالمللی انرژی اتمی که به نقل از خبرگزاری فرانسه منتشر شده، مدعی است ایران تولید اورانیوم غنیشده تا سطح ۶۰ درصد را تسریع و تا ۲۷ اردیبهشت ۱۴۰۴ (۱۷ می ۲۰۲۵)، ۴۰۸.۶ کیلوگرم از این ماده را ذخیره کرده است. این میزان، افزایش ۱۳۳.۸ کیلوگرمی نسبت به گزارش فوریه ۲۰۲۵ (۲۷۴.۸ کیلوگرم) را نشان میدهد. رافائل گروسی، مدیرکل آژانس، این اقدام را «بسیار نگرانکننده» خوانده و ایران را «تنها کشور غیرهستهای» با چنین سطح غنیسازی معرفی کرده است. گروسی همچنین خواستار «همکاری کامل و مؤثر» ایران شده و ادعا کرده بدون این همکاری، آژانس نمیتواند صلحآمیزبودن برنامه هستهای ایران را تضمین کند.
خبرگزاری رویترز هم با استناد به گزارش آژانس، مدعی شده ایران در سه سایت لویزان-شیان، ورامین و تورقوزآباد، فعالیتهای هستهای اعلامنشدهای با مواد هستهای داشته که بخشی از یک «برنامه ساختارمند» تا اوایل دهه ۲۰۰۰ بوده است. این گزارش که به درخواست شورای حکام در نوامبر ۲۰۲۴ تهیه شده، ادعا میکند ایران پاسخهای فنی معتبری درباره مواد هستهای در این سایتها ارائه نکرده و ممکن است «مواد هستهای ناشناخته یا تجهیزات آلوده» را بین سالهای ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۸ در سایتی در تهران نگهداری و سپس منتقل کرده باشد. همچنین بنا بر گزارش خبرگزاری آسوشیتدپرس، در گزارش محرمانه آژانس بینالمللی انرژی اتمی که دیروز (شنبه) منتشر شد، ادعا شده است ایران ذخایر اورانیوم غنیشده خود را در سطوح بالا افزایش داده و از تهران خواسته شده فوراً مسیر خود را تغییر دهد و با تحقیقات آژانس همکاری کند.
لارنس نورمن، خبرنگار والاستریت ژورنال نیز گزارش جامع آژانس را «بدتر از حد انتظار» توصیف کرده و مدعی شده سرعت انباشت اورانیوم غنیشده ۶۰ درصدی ایران معادل سوخت مورد نیاز برای ساخت «حداقل یک سلاح هستهای در هر ماه» است. او ادعا میکند ایران با این ذخایر، سوخت کافی برای ساخت «تقریبا ۱۰ بمب هستهای» دارد، در حالی که در گزارش فوریه، این رقم «بیش از شش بمب» بود. نورمن همچنین به عدم پیشرفت در مسائل پادمانی اشاره کرده و مدعی است ایران تا اوایل دهه ۲۰۰۰ یک «برنامه هستهای ساختاریافته» داشته و پاسخهای شفافی درباره مواد هستهای در سایتهای مذکور ارائه نکرده است. او نقلقولهایی از گزارش آژانس آورده که بر «خطر انحراف مواد هستهای اعلامنشده» تأکید دارد و میگوید آژانس نمیتواند تأیید کند مواد هستهای در این سایتها «مصرف شده، با مواد اعلامشده مخلوط شده یا همچنان خارج از نظام پادمان باقی ماندهاند». این اتهامات در حالی مطرح میشوند که ایران بارها تأکید کرده برنامه هستهایاش صلحآمیز است و تحت نظارت گسترده آژانس قرار دارد.
افزایش غنیسازی به ۶۰ درصد، پاسخی به خروج آمریکا از برجام در ۲۰۱۸ و عدم اجرای تعهدات اروپا بوده است. ادعاهای مربوط به «برنامه تسلیحاتی» ایران، بر اساس اسناد جعلی ارائهشده توسط اسرائیل در ۲۰۱۸ و بدون شواهد معتبر مطرح شدهاند. ایران با بیش از ۴۵۰ بازرسی آژانس در سال ۲۰۲۴، یکی از شفافترین برنامههای هستهای را دارد. این گزارش بهجای تمرکز بر دیپلماسی، ابزاری برای توجیه فشارهای سیاسی غرب به نظر میرسد.
به دنبال انتشار این گزارش از قبل هم قابل انتظار بود که بنیامین نتانیاهو به آن واکنش نشان دهد؛ کمااینکه نخستوزیر اسرائیل، گزارش مذکور آژانس را نشانهای از «عزم ایران برای تکمیل برنامه تسلیحات هستهای» خواند و خواستار اقدام جامعه بینالمللی برای توقف آن شد. به گزارش رویترز، دفتر نتانیاهو مدعی است برنامه هستهای ایران «صلحآمیز نیست». این ادعاها از سوی رژیمی مطرح میشود خود تنها دارنده سلاح هستهای در منطقه است و از پیوستن به معاهده عدم اشاعه (NPT) خودداری کرده است. اسرائیل که بارها تهدید به حمله نظامی به تأسیسات هستهای ایران کرده، از این گزارش برای تشدید فشارهای دیپلماتیک و نظامی استفاده میکند.»
روزنامه دنیای اقتصاد در صفحه نخست امروز خود تیتر «بسته جدید مذاکراتی» را برگزید و نوشت: «در فضای گمانهزنیهای رسانهای درباره پیشنویس توافق، وزیر خارجه عمان شنبه شب در سفر ناگهانی به تهران، پیشنهاد آمریکا را به ایران ارائه کرد. عراقچی در توییتی با اشاره به این پیام نوشت: به نحو مقتضی به آن پاسخ داده خواهد شد. پیشتر ترامپ با بیان اینکه به توافق با ایران بسیار نزدیک هستیم، تاکید کرده بود شانس خوبی برای رسیدن به توافق وجود دارد. همزمان وزیر دفاع آمریکا در اجلاس امنیتی سنگاپور گفت جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هستهای نیازمند برخی امتیازها و سازشها است.
در فضای گمانهزنیها از دستیابی ایران و آمریکا به یک پیشنویس چارچوب سیاسی در دور بعدی مذاکرات، عباس عراقچی، وزیر خارجه ایران، اعلام کرد که بدر البوسعیدی، وزیر خارجه عمان، روز شنبه در سفری کوتاه به تهران، مفاد یک پیشنهاد از سوی ایالات متحده را ارائه کرده است. عراقچی در حساب ایکس خود نوشت: «این پیشنهاد بهگونهای شایسته و در چارچوب اصول، منافع ملی و حقوق مردم پاسخ داده خواهد شد.» به نظر میرسد پاسخ ایران به پیشنهاد آمریکا در دور بعدی مذاکرات که احتمالاً ظرف روزهای آینده برگزار میشود، ارائه خواهد شد.
پیشتر مقامات تهران و واشنگتن در تازهترین اظهارات خود به صورت ضمنی گمانهزنیها در خصوص پیشنویس توافق را تأیید کردند. رئیس سازمان انرژی اتمی ایران با بیان اینکه صحبت از غنیسازی صفر حرفوحدیثهایی است که بیشتر کاربردی برای جامعه صهیونیستی دارد، گفت: شاهد برخی از پیشرفتها در مذاکرات غیرمستقیم با آمریکا هستیم.
محمد اسلامی روز شنبه در همایش مدیران و حراست دستگاههای اجرایی استان مازندران در شهر ساری تصریح کرد که صحبتها، حرفوحدیثهای برخیها در نیویورک در خصوص غنیسازی صفر خواب پریشان دشمنان است که بیشتر کاربردی برای جامعه صهیونیستی دارد. اسلامی چهارشنبه هفته گذشته نیز گفته بود که در صورت دستیابی به توافق با ایالات متحده، تهران ممکن است اجازه دهد بازرسان آمریکاییِ آژانس بینالمللی انرژی اتمی در تأسیسات هستهای این کشور حضور یابند.
در شامگاه جمعه نیز دونالد ترامپ در کاخ سفید تأیید کرد که به توافق با ایران بسیار نزدیک است. طبق گزارش خبرگزاری ریانووستی، رئیسجمهور آمریکا خطاب به خبرنگاران در کاخ سفید گفت: «من فکر میکنم که ما به توافق با ایران نزدیک هستیم و فکر میکنم که در آیندهای نه چندان دور این اتفاق میافتد.» آن سوتر وزیر دفاع آمریکا نیز در شرق آسیا به مذاکرات سیگنال مثبت ارسال کرد و گفت جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هستهای بهعنوان مهمترین هدف مذاکرات نیازمند برخی سازشها و امتیازهاست. پیتر هگست این اظهارات را روز جمعه در اجلاس گفتوگوی شانگری لا در سنگاپور به زبان آورد. هگست در این روز با همتایان خود از کشورهای برونئی، کامبوج، اندونزی، لائوس، مالزی، فیلیپین، سنگاپور، تایلند و تیمور شرقی دیدار کرد.
تاکید وزیر دفاع تندروی ترامپ بر دو کلیدواژه «سازش» و «امتیاز» میتوان تا حد زیادی در ارتباط با مساله غنیسازی بهعنوان گره اصلی در مذاکرات غیرمستقیم تهران و واشنگتن ارزیابی کرد. از زاویه این پالسهای مثبت است که گمانهزنیهای رسانهای اواخر هفته گذشته تا حدی رنگ واقعیت به خود میگیرند. در تازهترین این تحلیلها، سایت المانیتور روز جمعه در تحلیلی نوشت: دونالد ترامپ اعلام کرد که آمریکا به یک «راهحل» درباره برنامه هستهای ایران نزدیک شده است؛ تازهترین نشانه از آنکه دو طرف در آستانه دستیابی به یک توافق موقت هستند.
بااینحال سیدعباس عراقچی، وزیر خارجه ایران، روز پنجشنبه در پستی در شبکه اجتماعی «ایکس» (توییتر سابق) گزارشهایی مبنی بر قریبالوقوع بودن توافق هستهای میان کشورش و ایالات متحده را کماهمیت جلوه داد. عراقچی نوشت: «مطمئن نیستم هنوز به آن نقطه رسیده باشیم.»
نظر شما