به گزارش خبرگزاری ایمنا، رسانههای آزاد، روزنامهها و مطبوعات در هر جامعهای از ارکان توسعه و دموکراسی بهشمار میآید، بر این اساس خبرگزاری ایمنا، مرور عناوین مطبوعات کشور را بهصورت روزانه در دستور کار خود دارد.
روزنامه ایران در صفحه نخست امروز خود با تیتر «مانور اقتدار پس از پیام صلح» نوشت: «رئیس ستاد کل نیروهای مسلح کشورمان که پیام نوروزی وی از تخت جمشید بسیار مورد توجه قرار گرفته بود، حالا برای صیانت از منافع ملی ایران در خلیجفارس راهی پایگاههای نظامی ایران در خط ساحلی جنوب کشور شد.
رئیس ستاد کل نیروهای مسلح کشورمان روز گذشته در سفر به استان هرمزگان، از یگانهای رزمی عملیاتی نیروهای مسلح اعم از پایگاههای ارتش جمهوری اسلامی ایران و سپاه پاسداران بازدید و میزان آمادگی این نیروها را ارزیابی کرد. پس از بازدید از منطقه یکم دریایی امامت نیروی دریایی ارتش در بندرعباس، سایر پایگاههای نظامی جمهوری اسلامی ایران در خط ساحلی تا نقطه مرزی ایران و پاکستان، دیگر بازدیدهای سفر رئیس ستاد کل نیروهای مسلح بود. سفر سرلشکر باقری در رأس یک هیئت بلندپایه نظامی انجام شد و امیر سرلشکر سیدعبدالرحیم موسوی فرمانده کل ارتش و امیر دریادار شهرام ایرانی فرمانده نیروی دریایی ارتش وی را همراهی کردند.
رئیس ستاد کل نیروهای مسلح در بازدید از منطقه یکم دریایی امامت نیروی دریایی ارتش در بندرعباس، هدف از این سفر را اینطور بیان کرد: «این سفر به منطقه خلیجفارس، تنگه هرمز و دریای عمان، با هدف ارزیابی وضعیت عملیاتی منطقه و همچنین میزان آمادگیهای نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران بهویژه نیروی دریایی راهبردی ارتش و سپاه پاسداران، در دفاع از آبهای سرزمینی و آبهای بینالمللی و منابع ملی کشورمان است.»دیگر اظهارات سرلشکر باقری بیانگر این است که در این سفر، «طرحهای عملیاتی نظامی» برای شرایط گوناگون و متفاوت هم بررسی شد. وی در این باره گفت: «بررسیهای لازم به صورت میدانی برای آمادگی در راستای اجرای طرحهای عملیاتی گوناگون در این سفر اتفاق خواهد افتاد و نیروهای مسلح کشورمان برای هر شرایطی در آمادگی کامل هستند.»
دیگر اظهارات رئیس ستاد کل نیروهای مسلح نشان میدهد که این سفر را باید با اخبار منتشر شده در رسانههای آمریکا مبنی بر احتمال تغییر نام خلیجفارس هم مرتبط دانست. سرلشکر باقری در بخش دیگری از اظهاراتش، گفت: «برای دفاع از منافع ملی و خلیجفارس آمادهایم و نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران برای هر شرایطی آمادگی کامل دارند.» وی پس از تأکید دوباره بر آمادگی نیروهای مسلح کشورمان، تصریح کرد: «هیچ تهدیدی بیپاسخ نمیماند.»
از ابتدای سالجاری تا امروز، این چندمین سفر رئیس ستاد کل نیروهای مسلح به پایگاههای دفاعی و نظامی ایران در نواحی جنوبی کشور است. اواسط فروردین ماه که فایل ویدئویی از سرلشکر باقری کنار تخت جمشید منتشر شد، وی در همان فیلم اعلام کرد که برای مأموریتی به جنوب کشور آمده و به همین دلیل فرصت حضور در تخت جمشید را غنیمت دانسته است. باقری در پیام خود که کنار تخت جمشید ضبط شد، پس از اشاره به مقولههای صلح، آرامش، دوستی و برادری با سایر ملل که آرمان تاریخی مردم ایران بوده است، تأکید کرد که رویکرد جمهوری اسلامی در روابط با همسایگانش نیز در راستای این آرمان همیشگی حرکت کرده و میکند.
چندی بعد که رئیس ستاد کل نیروهای مسلح از «خالد بن سلمان» وزیر دفاع عربستان سعودی در تهران استقبال کرد، ناظران عنوان کردند که برخی از معانی پیام نوروزی سرلشکر باقری گشوده شد. حضور دیروز سرلشکر باقری در سواحل خلیجفارس، تنگه هرمز و دریای عمان نشان داد که «مواضع اصولی» نیروهای مسلح، بهویژه رئیس ستاد کل نیروهای مسلح تغییرناپذیر است. بهویژه اینکه این سفر پس از اخبار و شایعات درباره تغییر نام خلیجفارس انجام شد و سرلشکر باقری هم اعلام کرد که اساساً «این سفر به منطقه خلیجفارس، تنگه هرمز و دریای عمان، با هدف ارزیابی وضعیت عملیاتی منطقه و همچنین میزان آمادگیهای نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران بهویژه نیروی دریایی راهبردی ارتش و سپاه پاسداران، در دفاع از آبهای سرزمینی و آبهای بینالمللی و منابع ملی کشورمان است.» به دیگر سخن، سفر دیروز سرلشکر باقری و پیام نوروزی او، استقبال از وزیر دفاع عربستان، یا سفر زمستان سال گذشته به پاکستان، باید همه را در یک راستا ارزیابی کرد؛ مخابره پیام اقتدار در عین صلحطلبی.»
روزنامه کیهان در صفحه نخست امروز خود با تیتر «شکست تلاشهای پرهزینه آمریکا مقابل یمن» نوشت: «نشریه آمریکایی «فارن افرز» تأکید کرد که با وجود ادعاهای «دونالد ترامپ» مبنی بر «تسلیمشدن» انصارالله یمن، صنعا، علیرغم تمام تلاشهای پرهزینه واشنگتن، همچنان قدرت خود را حفظ و مواضعش را تقویت کرده است.
آتشبس اعلامشده، اما نانوشته، میان یمن و آمریکا، بهویژه تحت میانجیگری عمان، نهتنها بر پایان حملات نظامی میان دوطرف صحه گذاشت، بلکه بهطور ضمنی تأییدی بر شکست استراتژی نظامی آمریکا در یمن بود. تحولات اخیر به وضوح نشان داد که جنگهای نابرابر، بهویژه جنگهای ناهمتراز میان یک ابرقدرت و یک جنبش مقاومتی مانند انصارالله، میتوانند نتیجهای کاملاً متفاوت از آنچه که پیشبینی میشد به بار بیاورند. یمن نهتنها توانست در برابر فشارهای سنگین آمریکا مقاومت کند، بلکه توانست آن را وادار به پذیرش آتشبس کند و تحولات منطقهای را به سود خود تغییر دهد. نشریه «فارن افرز» مجله معتبر و تأثیرگذار در حوزه سیاست خارجی، روابط بینالملل و مطالعات استراتژیک است که توسط شورای روابط خارجی آمریکا منتشر میشود. حالا این نشریه آمریکایی اذعان کرده است که واشنگتن با وجود هزینه بیش از ۲ میلیارد دلار در حملات به یمن، در نهایت نتوانست انصارالله یمن را مهار کند و ناچار به پذیرش آتشبس شد. فارن افرز تصریح کرده که رهبران مقاومت یمن اکنون میتوانند «ادعا کنند که در برابر یک ابرقدرت مقاومت کرده و پیروز شدهاند و از فشار بمبارانهای آمریکا رها شدهاند.» افزون بر این، یمنیها اکنون فرصت بیشتری دارند تا بر مقابله با اسرائیل متمرکز شوند.
آمریکا در جریان حملات خود به یمن، بیش از ۱۰۰۰ نقطه از جمله فرودگاهها و زیرساختهای کلیدی این کشور را هدف قرار داد اما به اذعان فارن افرز، نتوانست قدرت مقاومت یمن (حوثیها) را مهار کند. آنطور که «فارس» نوشته است، این نشریه همچنین تأکید کرده است که برای دولت ترامپ، آتشبس راهی سریع برای رهایی از وضعیتی بود که هر روز برای واشنگتن غیرقابلتحملتر میشد. فارن افرز تصریح کرد که بمبارانهای پرهزینه نهتنها فشارهای مالی را بر آمریکا افزایش داده بود بلکه نگرانیهایی را در میان سیاستگذاران واشنگتن ایجاد کرده بود که آمریکا ممکن است به یک جنگ بیپایان دیگر در خاورمیانه کشیده شود.
شبکه «۱۲» تلویزیون رژیم صهیونیستی در گزارشی در رابطه با توافق اعلامشده بین آمریکا و یمن گفت: «اسرائیل بعد از این توافق در مقابله با خطراتی که از دریا میآیند و احتمالاً آنچه از هوا شکل میگیرند، یکه و تنها باقی مانده است.» این رسانه با اشاره به شلیک موشک یمنیها که روز جمعه انجام گرفت، اعلام کرد: «این موشک باعث شد نهادهای اسرائیلی بهخوبی درک کنند که آنها مشمول این توافق نیستند و همین امر آنها را بیش از پیش در معرض خطر قرار میدهد. امروز میتوان اینگونه گفت که حوثیها موفق شدند بین جبهههای آمریکایی و اسرائیلی جدایی ایجاد کنند، در حالی که همچنان بر موضع خود در حمایت از غزه باقی ماندهاند و تأکید میکنند تا زمان تضمین ورود کمکهای بشردوستانه به غزه به این کار خود ادامه خواهند داد.»
«الجزیره» در این مورد در گزارشی متفاوت نوشت که اعلام توافق آمریکا با حوثیها بدون مشورت با اسرائیل و تأکید سفیر واشنگتن در تلآویو مبنی بر اینکه کشورش نیاز به اجازه ندارد، بسیاری را به این نتیجه رساند که روابط دو متحد دچار تنش شده است. با این حال، تحلیلگران معتقدند که این اختلافات عمدتاً تاکتیکی و موقتی هستند. مدیر تحقیقات مرکز دموکراسی خاورمیانه، میگوید: «هر دولت آمریکایی، از جمله دولت اول ترامپ، لحظاتی از اختلاف را با اسرائیل تجربه کرده است، اما در نهایت، حمایت ایالاتمتحده تقریباً بدون قید و شرط ادامه یافته است.» به گفته او، ترامپ با وجود نوسانات رفتاریاش، در حمایت از اسرائیل ثابتقدم مانده است.
معاون نخستوزیر دولت صنعا در امور دفاعی و امنیتی در گفتوگو با «المسیره» اظهار داشت: «ناوهای هواپیمابر آمریکایی در برابر نیروهای یمنی ناتوان شدهاند. آمریکاییها در حالی از مانور در دریا صحبت میکنند که ناوهای هواپیمابر این کشور با حجم سنگینی که دارند، نمیتوانند از پهپادها و موشکهای یمن فرار کنند و مورد اصابت قرار میگیرند. یمن موفق شده است با دستیابی به توازن قدرت به اهداف خود در برابر آمریکا نائل شود. محور مقاومت نقاط قدرت خود را همچنان حفظ کرده و تا تحقق پیروزی ادامه خواهد داد.»
خبر دیگر نیز آنکه در پی اصابت یک فروند موشک یمنی به فرودگاه بینالمللی «بنگوریون»، موج لغو و تعلیق پروازها از سوی شرکتهای هواپیمایی بینالمللی به مقصد رژیم صهیونیستی همچنان ادامه دارد و نگرانیها درباره امنیت هوایی سرزمینهای اشغالی بهطور بیسابقهای افزایش یافته است. در طرف دیگر ماجرا، در پی حملات هوایی رژیم صهیونیستی به فرودگاه بینالمللی صنعا، تصاویر منتشرشده در فضای مجازی حاکی از آغاز عملیات بازسازی و تعمیر باند اصلی این فرودگاه است؛ اقدامی که با هدف احیای کامل توان عملیاتی آن در حال انجام است.»
روزنامه جوان در صفحه نخست امروز خود با تیتر «رژیم صهیونی و تازیانه سخت سنت الهی» نوشت: «در مسیر پر فراز و نشیب تاریخ، بارها دیدهایم که قدرتهایی که سیمایی شکستناپذیر از خود به نمایش گذاشتهاند، در اوج غرور، چیرگی و هیمنه ظاهری، ناگهان فرو ریختهاند، همچون کاخی پوشالی که بر خاکستر بنا شده باشد. امپراتوریهای عظیم، سلسلههای دیرپا و قدرتهایی که رسانهها و دستگاههای تبلیغاتی آنها را جاودانه و شکستناپذیر میخواندند، یکشبه در زیر چرخهای بیامان تاریخ خرد شدهاند و تاریخ، این آموزگار بیرحم، بارها ثابت کرده که هرگاه سنت الهی اقتضا کند، فروپاشی ظالمان، لزوماً با زوالی آرام رخ نمیدهد، بلکه ممکن است دقیقاً در لحظهای که فریاد «ما شکستناپذیریم و بر دشمنان پیروز شدهایم» و ادعای «دشمنان در اوج ضعف هستند» توسط مستکبرین بلند است، اراده الهی چونان صاعقهای در آسمانی تاریک بر پیکر آنان فرود آمده و فروپاشی ظلم و سلطه را رقم زده است.
سنتهای تخلفناپذیر و تکرار شده الهی نشان داده که تاریخ نه با ترازوی زر و زور، که با میزان ستم، فساد و رویگردانی از حقیقت، سرنوشت فرمانروایان را رقم زده و این سنت الهی است که آنکه در برابر حق ایستاد، هرچند بر اریکه زرین تکیه زده باشد و مست قدرت باشد، خیلی زود سقوطش را در آینه روزگار خواهد دید! رژیم صهیونیستی نیز امروز، درست بر لبه همان پرتگاه تاریخی تحقق سنت الهی عاقبت استکبار و گردنکشی ایستاده است؛ این رژیم از بیرون، خود را در زرهای فولادین از جنگافزارهای پیشرفته و پشتیبانی بیقیدوشرط غرب پوشانده ولی از درون، پوسیدگیهایش ریشه دوانده و در عرصه جهانی نیز، روزبهروز منزویتر شده است.
رژیم صهیونیستی از همان آغاز، بر اشغال سرزمین، تبعیض نژادی، ظلم بیحد و مرز، تحریف هویت تاریخی و اتکای مطلق به قدرتهای خارجی شکل گرفت و از همان ابتدا، تکیهاش بر قدرت سخت بود، نه مشروعیت مردمی و امروز دقیقاً در زمانی که تلاش دارد ضعفها و شکستهای بزرگ خود را بپوشاند و خود را قدرتمندتر از همیشه جلوه دهد، نشانههای جدی فروپاشی در هر سه سطح داخلی، بینالمللی و تاریخی آن آشکار شده است.
در درون رژیم صهیونیستی، شکافهای هویتی، فرسایش روحیه عمومی، فرار جوانان از خدمت نظامی و موج مهاجرت معکوس در حال شتاب گرفتن است و ارتش، دیگر آن انسجام و انگیزه پیشین را ندارد که نتیجه آن انتشار بیانیهها و نامههای متعدد از گروههای مختلف نظامی مانند خلبانان در مخالفت با تداوم عملیات نظامی در غزه و اظهارات مختلف مقامات پیشین در مخالفت با رویکرد نتانیاهو است. در سطح بینالمللی نیز افکار عمومی بهویژه نسل جوان، نسبت به جنایات این رژیم آگاهتر شده و نهتنها مخالفت میکند، بلکه خواهان پایان این نظم ظالمانه است. تظاهرات گسترده جهانی، فشار بر دولتهای غربی و فروپاشی روایت رسمی رسانهای، همه نشانههایی از انزوایی بیسابقه در سطح جهانی برای این رژیم خونخوار هستند.
افزون بر اینها، وابستگی شدید اقتصادی به کمکهای خارجی، هزینههای فزاینده جنگ و بحرانهای زیستمحیطی مانند آتشسوزیهای غریب متعدد در فلسطین اشغالی، پایههای ثبات اقتصادی این رژیم را سست کرده و روایت رسانهای آن را که زمانی در دست رسانههای قدرتمند غربی بود، حالا در برابر تصاویر کودکان شهید و تکه تکه شده، آوارگان مظلوم و مقاومت جانانه مردم غزه فرو ریخته و علاوه بر این، حامیان این رژیم را دچار رسوایی بیسابقهای کرده است. رهبر معظم انقلاب اسلامی نیز در سخنرانی اخیرشان با صراحت، پرده از واقعیت این صحنه برداشتند و فرمودند: «مردم مظلوم فلسطین و غزه نه تنها با رژیم صهیونیستی، بلکه با آمریکا و انگلیس روبهرو هستند؛ آنها که بهجای جلوگیری از کشتار و جنایت، با ارسال سلاح و امکانات، جنایتکار را تقویت میکنند و خود را در صف نخست این نبرد نابرابر قرار دادهاند.»
تجربه تاریخی نشان داده است که قدرتهای ستمگر در آستانه سقوط یا ترس از بقای موجودیت خود، معمولاً به خشونت کور متوسل میشوند و دقیقاً به همین دلیل است که رژیم صهیونیستی امروز با بمباران بیمارستانها، مدارس و زیرساختهای حیاتی، نه قدرت و پیروزی، که ترس و شکست خود را فریاد میزند و این قبیل جنایات افسارگسیخته و وحشیانه نه از سر شجاعت و اقتدار که از سر هراس و استیصال بوده و واکنشی هیستریک به احساس نابودی و خطر موجودیتی شدیدی است که روح و روان صهیونیستهای کودککش را احاطه کرده است و برخلاف ادعاهای سردمداران آن مبنی بر قرار داشتن در موقعیت برقراری یک نظم نوین که آخرین تقلاها برای نجات خود و جلوگیری از پایان یک نظم رو به زوال است. در برابر این زوال، جبهه مقاومت تنها یک نیروی نظامی نیست بلکه نماینده اراده، ایمان و منطق تاریخ است. فلسطینیان، نه فقط با ارتش صهیونیستی، بلکه با شبکهای از قدرتهای جهانی مواجهاند؛ از ناتو گرفته تا شرکتهای اسلحهسازی. اما آنچه آنها را ایستاده نگه داشته، همان چیزی است که قدرتهای پیشین از آن محروم بودند: پیوند با حقیقت، پشتیبانی ملتهای باایمان و مقاوم و تکیه بر سنتهای تغییرناپذیر الهی.
حقیقت این است که آنچه امروز در سوریه، لبنان یا غزه رخ میدهد، نه نشانه قدرت دشمن، بلکه حاصل ترس، ضعف و افولی است که دیگر نمیتوان آن را پنهان کرد. دشمن در حقیقت در حال فروپاشی از درون است و تقلاهای خشونتبارش، صدایی است از ترس نابودی محتوم و ملت فلسطین و ملتهای مؤمن منطقه، امروز بیش از هر زمان دیگر در آستانه مشاهده تحقق وعده الهی هستند. وعدهای که نه بر تحلیل سیاسی بلکه بر سنتهای تاریخی خداوند و تجربه تاریخ استوار است، همانطور که رهبر معظم انقلاب اسلامی با تأکید بر تحقق این وعده فرمودند «به توفیق و به عزت و جلال الهی، فلسطین بر اشغالگران صهیونیست پیروز خواهد شد و جولان چندروزه جریان باطل پایان خواهد یافت.»
روزنامه وطن امروز در صفحه نخست امروز خود تیتر «اسلاوها در استانبول» را برگزید و نوشت: «ولادیمیر پوتین در یک کنفرانس خبری که بامداد یکشنبه ۱۰ مه در کرملین برگزار شد، اعلام کرد آماده است روز ۱۵ مه ۲۵ اردیبهشت در استانبول با اوکراین مذاکره مستقیم داشته باشد. وی تأکید کرد هدف این مذاکرات، پرداختن به دلایل اصلی و تاریخی این درگیری و حرکت به سوی صلحی پایدار و قوی است. چند ساعت قبل از این اعلام، رهبران اروپایی همچون کییر استارمر، نخستوزیر بریتانیا، امانوئل مکرون، رئیسجمهور فرانسه و فردریش مرتس، صدراعظم آلمان که به اوکراین سفر کرده بودند، از روسیه خواستند با آتشبس موافقت کند. پوتین خاطرنشان کرد امکان توافق بر سر آتشبس جدید در جریان این مذاکرات را منتفی نمیداند. وی همچنین اعلام کرد روز یکشنبه با رجب طیب اردوغان، رئیسجمهور ترکیه تماس گرفت تا جزئیات این مذاکرات را بررسی کند. در همین حال، استیو ویتکاف، نماینده ویژه رئیسجمهور آمریکا در امور خاورمیانه، چندی پیش در سفر به مسکو پیشنهادهایی برای حل بحران جنگ روسیه و اوکراین مطرح کرده بود.
اما به نظر میرسد اکنون پوتین بر نقش اردوغان به عنوان واسطه مذاکرات تکیه کرده است. این پیشنهاد در حالی مطرح شده که آخرین مذاکره و رویارویی دیپلماتیک مستقیم ۲ کشور مربوط به ۳ سال پیش در زمان آغاز تهاجم روسیه به خاک اوکراین است. مذاکراتی که با توافق ۲ طرف به اتمام رسیده بود و منجر به عقبنشینی روسیه از برخی مناطق اوکراین شد اما بلافاصله پس از این اقدام روسیه، ارتش اوکراین با حمایت و پشتیبانی اروپاییها ضدحمله خود را آغاز کرد؛ ضدحملهای که تبدیل به عملیاتهای مختلفی شد و دامنه آنها حتی به درون روسیه و استان کورسک نیز کشیده شد، اما در آخرین تحولات جنگ اوکراین و روسیه اکنون کییف مجدداً در موضع ضعف قرار گرفته و این وضعیت با کاهش حمایتهای آمریکا در دوره ترامپ بدتر نیز شده است.
رئیسجمهور روسیه زمان و مکان مطلوب خود را برای آغاز مذاکرات میان ۲ کشور ۲۵ اردیبهشت در شهر استانبول معرفی کرده است؛ پیشنهادی که واکنش رجب طیب اردوغان، رئیسجمهور ترکیه را به همراه داشت. اردوغان در تماس تلفنی با پوتین از پیشنهاد وی برای گفتوگوهای مستقیم با کییف در استانبول استقبال کرد. رئیسجمهور ترکیه دیروز - یکشنبه - طی تماس تلفنی با ولادیمیر پوتین آمادگی ترکیه را برای میزبانی دور جدیدی از مذاکرات بین روسیه و اوکراین برای حل بحران اوکراین ابراز کرد. دفتر ریاستجمهوری ترکیه در بیانیهای از طریق شبکه اجتماعی ایکس اعلام کرد در جریان تماس تلفنی با پوتین، «اردوغان به وی گفت اظهارات او مبنی بر اینکه مذاکرات صلح بین روسیه و اوکراین از همانجایی که متوقف شده بود، یعنی استانبول ادامه خواهد یافت، مورد استقبال است و ترکیه آماده میزبانی مذاکراتی است که منجر به یک راهحل پایدار شود». در این بیانیه آمده است: اردوغان در این تماس تأکید کرد: «فرصتی برای دستیابی به صلح وجود دارد و آتشبس جامع، فضای لازم را برای مذاکرات صلح ایجاد خواهد کرد».
در واکنش به این موضوع، دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین اعلام کرد مسکو نیاز دارد این مسئله را به دقت بررسی کند. وی همچنین هشدار داد هرگونه تلاش برای اعمال فشار بر روسیه کاملاً بیثمر خواهد بود. پیش از این ولادیمیر پوتین به درخواست رهبران کشورهای اروپایی و آمریکا برای برقراری آتشبس ۳۰ روزه در اوکراین واکنش نشان داده بود اما به صراحت با این پیشنهاد موافقت نکرده بود.
وی همچنین اعلام کرده بود آتشبس سهروزهای که به مناسبت «روز پیروزی» اعمال شده بود، تمدید نخواهد شد و به جای آن پیشنهاد مذاکرات مستقیم و بدون پیششرط با اوکراین را مطرح کرد. مذاکراتی که هماکنون در انتظار تأیید و همراهی مقامات کییف قرار دارد تا در استانبول برگزار شود.»
روزنامه شرق در صفحه نخست امروز خود تیتر «دیپلماسی بار دیگر جان گرفت» را برگزید و نوشت: «در چهارمین دور از مذاکرات غیرمستقیم میان جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده آمریکا که با میانجیگری فعال و بیطرفانه سلطنت عمان در مسقط برگزار شد، بار دیگر دیپلماسی در قامت ابزار مقاومت هوشمندانه و سیاستورزی معطوف به تأمین منافع ملی ایران ظاهر شد؛ مذاکراتی که در بستر یک هفته پرتنش و در سایه تردیدهای عمیق نسبت به اراده واقعی واشنگتن برای راهبرد فشار حداکثری آغاز شد، اما با شکلگیری نوعی درک متقابل نسبت به ضرورت عبور از بنبستهای سیاسی مزمن، به پایانی نسبتاً مثبت رسید. در این دور از گفتوگوها، تهران با اتکا بر چارچوبهای حقوقی مستحکم و گفتمان ثباتگرای خود، بار دیگر بر لزوم رفع تحریمهای غیرقانونی، صیانت از حقوق هستهای تثبیتشده و حفظ استقلال راهبردی در مناسبات بینالمللی تأکید کرد مواضعی که در عین قاطعیت، از آمادگی برای اعتمادسازی و تعامل سازنده نیز حکایت داشت.
در نقطه مقابل، ایالات متحده که همچنان میان وسوسه تداوم ابزار تحریم و الزامات بازگشت به دیپلماسی واقعی سرگردان است، با وجود اظهارات متناقض مقاماتش، نشان داد که برای ترمیم اعتماد ازدسترفته، ناگزیر به بازنگری در رفتارهای خود خواهد بود. مسقط این بار نیز نه صرفاً میزبانی بیطرف، بلکه تسهیلگری فعال برای بازکردن قفلهایی بود که در طول سالهای اخیر، نه با هیاهوی رسانهای بلکه با دیالوگ فشرده و پیچیده دیپلماتیک قابلیت گشایش داشتهاند.
چهارمین دور مذاکرات که به دلیل موانع فنی و لجستیکی هفته گذشته به تعویق افتاده بود، ظهر شنبه در پایتخت عمان از سر گرفته شد. ریاست هیئت ایرانی همچون گذشته بر عهده دکتر سیدعباس عراقچی، وزیر امور خارجه و رهبری هیئت آمریکایی بر عهده استیو ویتکاف بود. مذاکرات همچنان بهصورت غیرمستقیم و از طریق هماهنگیهای دیپلماتیک دولت عمان انجام شد.
عراقچی پیش از آغاز مذاکرات، ضمن اشاره به مواضع اصولی ایران، تأکید کرده بود که غنیسازی و برنامه صلحآمیز هستهای ایران از حقوق ملت ایران است و این دستاورد قابل معامله نیست. او گفت: «اگر هدف اطمینان از عدم دستیابی ایران به سلاح هستهای است، توافق در این زمینه قابل حصول خواهد بود، اما تقاضاهای غیرواقعبینانه روند مذاکرات را با مشکل مواجه میکند.»
وزیر امور خارجه کشورمان با اشاره به سفر خود به «ریاض و دوحه» در روز شنبه گفت: بعد از سفری که به منطقه داشتم و رایزنیهایی که با عربستان و قطر صورت گرفت، در تهران مشورتهای بیشتری داشتیم و در این دور امیدواریم که به نقطه تعیینکنندهای برسیم. عراقچی با بیان اینکه «متأسفانه صحبتهای ضدونقیض زیاد از طرف مقابل میشنویم.» گفت: هم در مصاحبه و هم در مواضعی که میگیرند تناقض وجود دارد. مواضعشان داخل مذاکره با بیرون مذاکره عوض میشود و این امر یکی از مشکلات مذاکره است.
مذاکرات مسقط، با وجود دشواریها و فضای پرچالش، با درکی بهتر از مواضع طرفین و شناسایی راهکارهای واقعبینانه برای حل اختلافات به پایان رسید. سخنگوی وزارت خارجه اعلام کرد که ادامه مذاکرات در دور پنجم بهزودی و با اعلام زمان و مکان از سوی طرف عمانی پیگیری خواهد شد. در همین راستا رویترز نیز به نقل از یک مقام ارشد آمریکایی گزارش داد که توافقی حاصل شده است تا همکاریها از طریق گفتوگوهای فنی ادامه یابد. این نشانهای از احتمال استمرار تعاملات، با وجود وجود شکافهای جدی، در مسیر رسیدن به توافقی پایدار تلقی میشود.
اگرچه دور چهارم مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا در مسقط به توافق نهایی منجر نشد که البته چنین توقعی هم دور از انتظار بود، اما بر پایه واقعگرایی دیپلماتیک و انسجام موضعی ایران، توانست زمینهای ملموس برای ادامه مسیر گفتوگو فراهم آورد. استمرار این روند البته منوط به آن است که واشنگتن، فراتر از ژستهای سیاسی و سخنان متناقض، ارادهای عملی برای ترک عادت تاریخی تحریممحور خود نشان دهد و به جای بازی دوگانه در میز مذاکره و رسانه، به مسیر شفافتری از تعامل پایبند بماند. از این منظر، مسقط نه پایان یک فصل بلکه آغاز مرحلهای حساستر از دیپلماسی است؛ مرحلهای که موفقیت آن نه صرفاً در چانهزنیهای فنی، بلکه در بلوغ استراتژیک طرفین برای عبور از تقابل به سوی تفاهم تعریف خواهد شد.»
روزنامه دنیای اقتصاد در صفحه نخست امروز خود تیتر «ادامه رالی مذاکرات» را برگزید و نوشت: «دور چهارم مذاکرات ایران و آمریکا در مسقط توانست بر جو و فضای بدبینی حاکم بر گفتوگوها غلبه کند و همچنان در مسیر درستی به پیش رود. منابع ایرانی و آمریکایی این دور از گفتوگوها را پیچیده اما مثبت و رو به جلو ارزیابی کردند. عراقچی با اشاره به اینکه ابعاد اختلافات بیشتر مورد بررسی قرار گرفت، تاکید کرد مواضع دو طرف به یکدیگر نزدیکتر شده است. تاریخ برگزاری دور پنجم مذاکرات قرار است پس از مشورت طرفین از سوی وزیر خارجه عمان اعلام شود.
دور چهارم مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا در شرایطی دیروز یکشنبه بعد از یک وقفه هشتروزه در مسقط پایتخت عمان برگزار شد که تناقض در مواضع آمریکا در خصوص مسئله کلیدی غنیسازی، فضای گفتوگوها را تحت تأثیر و با چالش بیشتری همراه کرده بود. بااینحال و پس از ۳ ساعت مذاکرات فشرده، سخنگوی وزارت خارجه ایران با سخت و مفید دانستن این دور از گفتوگوها تاکید کرد که عمان زمان و مکان دور پنجم مذاکرات را اعلام خواهد کرد. این موضوع نشان میدهد که طرفین توانستهاند بر فضای بدبینی غلبه کنند و مذاکرات را در بعد فنی ادامه دهند.
از سوی دیگر به نظر میرسد وقفه ۲ هفتهای در روند گفتوگوها به سود فضای کلی مذاکرات عمل کرده است. در همین خصوص سایت آکسیوس به نقل از یک مقام آمریکایی خبر داد که «توافق حاصل شد که مذاکرات با ایران برای ادامه بررسی جنبههای فنی پیش برود. ️ما از نتیجه امروز دلگرم شدهایم و مشتاقانه منتظر نشست بعدیمان هستیم که در آینده نزدیک برگزار خواهد شد.» خبرگزاری رویترز هم به نقل از یک منبع ارشد دولت آمریکا گزارش داد که توافق حاصل شد تا مذاکرات برای ادامه همکاری از طریق مسائل فنی ادامه پیدا کند. المیادین هم درباره دور چهارم مذاکرات هستهای ایران و آمریکا اظهار کرد آمریکا از موضع خود در مورد جلوگیری از «حق ایران برای غنیسازی اورانیوم در خاک خود» عقبنشینی کرده است.
وزیر امور خارجه پس از دور چهارم مذاکرات با بیان اینکه گفتوگوها را میتوان رو به جلو توصیف کرد، افزود: ابعاد اختلافات بیشتر مورد بررسی قرار گرفت. مواضع دو طرف به یکدیگر نزدیکتر شده است. میتوانم بگوییم نسبت به سه دور گذشته جدیتر و صریحتر بود. ما مقداری از فضاهای کلی فاصله گرفتیم و وارد موارد جزئی شدیم. در این شرایط مذاکرات دشوار میشود. او همچنین گفت زمان دور بعد مذاکرات توسط عمان انتخاب میشود اما به نظر میرسد ظرف یک هفته آینده برگزار خواهد شد.
بدر البوسعیدی، وزیر خارجه عمان، نیز پس از پایان گفتوگوها در توییتی نوشت: امروز دور دیگری از گفتوگوها میان ایران و ایالات متحده در مسقط به پایان رسید. این گفتوگوها حاوی ایدههای مفید و ابتکاری بود که نشاندهنده تمایل مشترک برای دستیابی به توافقی شرافتمندانه است. دور پنجم مذاکرات پس از مشورت طرفین با مقامات عالیرتبه خود برگزار خواهد شد.
اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت خارجه، همزمان با برگزاری دور چهارم نوشت: ایران قاطعانه مصمم است که حقوق قانونی و غیرقابل انکار خود را برای استفاده صلحآمیز از انرژی هستهای تحت NPT دنبال کند و درعینحال کاملاً آماده است تا به تعامل دیپلماتیک خود برای اطمینان از «ماهیت صلحآمیز» برنامه هستهای خود که قبلاً نشان داده شده است، ادامه دهد. ما به همان اندازه مصمم هستیم که برای لغو تحریمهای غیرقانونی و غیرانسانی که مدتهاست بر مردم ما تحمیل شده است، تلاش کنیم.
این اظهارات نشان میدهد که با ورود مذاکرات به مباحث فنی، پیچیدگی موضوعات بیشتر شده و احتمال طرح موضوعات اختلافی وجود دارد که بهتبع آن سرعت پیشرفت مذاکرات را کمتر و گفتوگوها را زمانبر خواهد کرد. ادعای اینکه «ایران به دنبال مذاکره برای خرید زمان است» ادعای منسوخ است. جمهوری اسلامی ایران به علت هزینههای تحمیلی تحریم به دنبال رسیدن به توافق در اسرع وقت است اما هیچگاه محتوای توافق را فدای سرعت نخواهد کرد.»
نظر شما