گزارش خبرگزاری ایمنا، عدالت فرهنگی همواره بهعنوان یکی از ارکان اساسی توسعه پایدار مطرح بوده است؛ در کشوری با تنوع جغرافیایی و اجتماعی مانند ایران، دسترسی عادلانه به محصولات فرهنگی، بهویژه سینما، نهتنها یک نیاز، بلکه حقی همگانی محسوب میشود. با این حال، سالها محرومیت بسیاری از مناطق از دیدن آثار سینمایی فاخر، شکافی عمیق در برخورداری از امکانات فرهنگی ایجاد کرده بود.
در این مسیر جشنواره مردمی عمار با تکیه بر اصول عدالتمحور، توانسته است این شکاف را تا حد زیادی پر کند. این رویداد فراتر از یک جشنواره سینمایی معمول، به حرکتی اجتماعی تبدیل شده که با تکیه بر مشارکت مردمی، هنر را از انحصار سالنهای شهری خارج کرده و به قلب جوامع محلی برده است. این رویکرد نهتنها به تولید محتوای ارزشمحور دامن زده، بلکه فرصتی برای بیان روایتهای مغفول مانده از سوی مردم ایجاد کرده است.
فائزه ملیانیان فعال فرهنگی و رابط اکران مردمی جشنواره عمار در گفتوگو با خبرنگار ایمنا از بذرهایی سخن میگوید که این جشنواره در دل محرومترین نقاط کشور کاشته و اظهار کرد: در مناطق محروم، چه در مراکز شهرستانها و چه در روستاها، مردم از دیدن آثار سینمایی فاخر محروم بودهاند. اما از سال ۱۳۸۸ که جشنواره عمار با شعار عدالت فرهنگی و رسانهای آغاز به کار کرد، گویی دریچهای از نور به این تاریکی گشوده شد.
وی افزود: جشنواره عمار تنها یک رویداد سینمایی نیست؛ بلکه جریانی است که اکران را از سالنهای پایتخت و مراکز استانها بیرون کشیده و به دل مساجد، مدارس، پایگاههای بسیج و حسینیههای مردمی برده است. این جشنواره بستری برای تولید و نمایش آثاری است که توسط خود مردم، با دغدغه و باور ساخته شدهاند. آنها نه به امید فروش گیشه، بلکه به شوق انتقال پیام، دوربین به دست گرفتهاند و روایتگر قصههایی شدهاند که در رسانههای رسمی جایی ندارند.
این رابط اکران مردمی با نگاهی نقادانه از سینمای رسمی کشور نیز گفت: سینمای ایران همچنان معطوف به مراکز استانها و سالنهای خاص است. آنچه برایشان اولویت دارد، گیشه است نه عدالت فرهنگی. در حالی که این حق مردم است که بتوانند با کمترین هزینه، به آثار فرهنگی باکیفیت دسترسی داشته باشند.
از نگاه ملیانیان، عمار این بستر را فراهم کرده تا حتی در دورافتادهترین روستاها، فیلمهایی با کیفیت هنری و محتوای ارزشی اکران شود؛ آن هم با قیمتی بسیار پایینتر از بلیت سینماهای شهری. در برخی موارد، پویشهایی مانند نذر فرهنگی حتی امکان اکران رایگان را نیز فراهم کردهاند.
به گفته وی برخی فیلمسازان حاضر نیستند آثارشان را در بسترهای مردمی و خارج از چرخه اقتصادی سینما نمایش دهند و خاطرنشان کرد: از حق نگذریم، برخی فقط به فکر گیشهاند؛ حتی اجازه پخش فیلمهایشان در شهرستانها را هم نمیدهند.
این فعال فرهنگی خاطرنشان کرد: در این میان، پلتفرمهای آنلاین (VOD) نیز وارد میدان شدهاند؛ اما جایگزینی نسبی، هرگز نمیتواند تجربه جمعی، نور و صدا و فضای یک اکران زنده را تکرار کند؛ تماشای فیلم در کنار دیگران، آن هم در یک مکان فرهنگی مثل مسجد یا مدرسه، نه تنها بعد اجتماعی دارد بلکه نوعی همبستگی فرهنگی ایجاد میکند. این تجربه، بخشی از هویت ماست.
ملیانیان ضمن برشمردن مزایای پلتفرمهای آنلاین – همچون دسترسی آسان، تنوع محتوا و هزینه کمتر – به محدودیتهایی چون ضعف زیرساخت اینترنتی، انزوای فرهنگی، عدم امکان نمایش عمومی آثار خاص و تضییع حقوق معنوی هنرمندان اشاره کرد.
وی بر این باور است که راهکارهای مؤثرتری هم وجود دارد و دراین باره عنوان کرد: اکرانهای مردمی در شهرستانها میتواند با برنامهریزیهای جانبی غنیتر شود. مثلاً پخش نماهنگهای مرتبط با موضوع فیلم، گفتوگوی پس از اکران، و استفاده از مدارس و مساجد بهعنوان مکانهای نمایش، میتواند تجربهای فرهنگی و خاطرهساز برای مردم بسازد.
تجربیات شخصی این رابط اکران مردمی گویای این است که چگونه در دل محرومیت، با عشق و پشتکار میتوان فرهنگی زنده و پویا ساخت: «ما در فریدونشهر و روستاهای اطراف، علیرغم نبود امکانات، اکرانهای متعددی برگزار کردیم. حتی سختیهای حمل تجهیزات و نصب پرده در یکی از روستاهای دورافتاده، الهامبخش ساخت فیلمی کوتاه از سوی جشنواره شد.»
در پایان، ملیانیان خواستار حمایت مسئولان فرهنگی شهرستانها از این جریان مردمی شد و تصریح کرد: اکرانکنندگان جشنواره عمار، در کنار حمایتهای مردمی، به پشتیبانی مسئولان نیز نیاز دارند. اگر این همراهی صورت گیرد، نه تنها کیفیت و گستره اکرانها افزایش مییابد، بلکه گامی مؤثر در تقویت هویت فرهنگی ایرانی برداشته خواهد شد.
در جهانی که تصویر و صدا از مرزها میگذرد و دلها را تسخیر میکند، چه بسا مهمتر از آن است که مردمی در گوشهوکنار این سرزمین، همچنان در آرزوی تماشای یک فیلم با هممحلیهایشان بمانند؟ عدالت فرهنگی، نه واژهای در اسناد رسمی، که باید نوری باشد که بر پردههای فراموششده تابیده میشود. جشنواره عمار، فانوسی است در دست مردمان بیادعا که هنر را نه در قاب طلا، که در قلب مردم معنا میکنند.
نظر شما