به گزارش خبرگزاری ایمنا، رسانههای آزاد، روزنامهها و مطبوعات در هر جامعهای از ارکان توسعه و دموکراسی بهشمار میآید، بر این اساس خبرگزاری ایمنا، مرور عناوین مطبوعات کشور را بهصورت روزانه در دستور کار خود دارد.
روزنامه ایران در صفحه نخست امروز خود با تیتر «بازگشت شبه قاره به تنش» نوشت: «یک حمله مرگبار به گردشگران در کشمیر تحت کنترل هند، بار دیگر هند و پاکستان را تا آستانه جنگ پیش برد؛ چرا که این دو رقیب روابط دیپلماتیک و تجاری خود را کاهش داده، گذرگاه مرزی اصلی را بسته و ویزاهای صادرشده برای اتباع یکدیگر را لغو کردهاند. هند کشتاری که در آن افراد مسلح ۲۶ نفر (که بیشترشان هندی بودند) را به قتل رساندند، یک «حمله تروریستی» توصیف کرده و پاکستان را به حمایت از آن متهم کرده است. پاکستان نقش داشتن در این حمله را که در شهر تفریحی پهلگام رخ داد، رد کرده است. این حمله منجر به کشته شدن ۲۶ گردشگر در نقطهای دیدنی از منطقه هیمالیایی شد، جایی که هند مدعی است آرامش را به آنجا پس از شورش چند دههای بازگردانده است. یک گروه شبهنظامی ناشناخته که خود را «مقاومت کشمیر» مینامد، مسئولیت این حمله را برعهده گرفته است.
حمله روز سهشنبه در کشمیر، مرگبارترین حملهای بود که در سالهای اخیر غیرنظامیان را در این منطقه ناآرام هدف قرار داد. از آن زمان، تنشها بین هند و پاکستان که دو جنگ از سه جنگ خود را بر سر کشمیر انجام دادهاند، بهطور خطرناکی افزایش یافته است.
با افزایش تنش در منطقه، سه مقام ارتش هند گفتند که سربازان پاکستانی پنجشنبه شب به یک موقعیت هندی در کشمیر تیراندازی کردند. این مقامات که به شرط ناشناس ماندن صحبت کردند، گفتند که سربازان هندی نیز مقابله به مثل کردند. به گزارش آسوشیتدپرس، هند مجموعهای از اقدامات تنبیهی را انجام داد؛ روابط دیپلماتیک با پاکستان را کاهش داد، معاهده حیاتی تقسیم آب را به حالت تعلیق درآورد و تمام ویزاهای صادرشده برای شهروندان پاکستانی را لغو کرد. هند همچنین اعلام کرد که تعداد کارکنان خود را در کمیسیون عالی در پاکستان کاهش داده و تعداد دیپلماتهای پاکستانی در دهلینو را از ۵۵ به ۳۰ نفر از اول ماه مه کاهش خواهد داد.
«نارندرا مودی» نخستوزیر هند در سخنرانیای در ایالت بیهار در شرق هند، دستانش را به نشانه دعا برای یادبود ۲۶ مردی که در دشتی در منطقه «پهلگام» کشمیر هند به ضرب گلوله کشته شدند، به هم گره کرد و در اشاره به مهاجمان، بدون آنکه به هویت آنها یا نام پاکستان اشاره کند، گفت: «ما آنها را تا آخر دنیا تعقیب خواهیم کرد.»
پاکستان هم در واکنش به این اقدام، ویزاهای صادره برای شهروندان هندی را لغو کرد، حریم هوایی خود را برای تمام خطوط هوایی متعلق به هند بست و تجارت با هند را حتی از طریق کشوری ثالث به حالت تعلیق درآورد. پاکستان همچنین هشدار داد که ممکن است توافقنامه شیملا را نیز به حال تعلیق درآورد که اقدامی مهم و نگرانکننده خواهد بود. این معاهده صلح که پس از جنگ ۱۹۷۱ هند و پاکستان امضا شد، خط کنترل که پیشتر «خط آتشبس» نام داشت را بهعنوان مرز غیررسمی و بهشدت نظامیشدهای که کشمیر را میان دو کشور تقسیم میکند، تثبیت کرد. این توافق همچنین به جدایی بنگلادش از پاکستان انجامید.
تصمیم هند برای تعلیق معاهده آب میتواند نقطه عطفی مهم در مدیریت یک منبع حیاتی مشترک میان دو کشور باشد. پاکستان روز پنجشنبه هشدار داد که هرگونه تلاش هند برای توقف یا منحرف کردن جریان آب، بهعنوان یک «اقدام جنگی» تلقی خواهد شد. تعلیق این معاهده آبی میتواند به کمبود آب در زمانی منجر شود که برخی مناطق پاکستان از هماکنون با خشکسالی و کاهش بارشها دست و پنجه نرم میکنند.
معاهده آبهای سند که با میانجیگری بانک جهانی در سال ۱۹۶۰ امضا شد، به تقسیم آبهای یک سیستم رودخانهای میپردازد که شریان حیاتی هر دو کشور است. این معاهده بر تقسیم آب سیستم رودخانه سند و شاخههای آن حاکم است. طبق آن، هند کنترل رودخانههای شرقی راوی، ستلج و بیاس را در اختیار دارد و پاکستان بر رودخانههای غربی جهلم، چناب و سند که از منطقه کشمیر میگذرند، کنترل دارد.
پاکستان و هند هر دو ادعای مالکیت تمام منطقه کشمیر را دارند، اما هر کدام بخشهایی از آن را بهطور جداگانه اداره میکنند. الجزیره گزارش داد ۲ روز پس از حمله در پهلگام، منطقه همچنان متشنج است و تدابیر امنیتی افزایش یافتهاند و نگرانی در سطح وسیعی احساس میشود. روز گذشته صدها نفر در مظفرآباد، پایتخت کشمیر تحت کنترل پاکستان تجمع کردند تا تعلیق معاهده تقسیم آب را محکوم کنند. تظاهراتکنندگان شعارهایی علیه نخستوزیر هند، نارندرا مودی سر دادند و تندیس او را سوزاندند. صدها تظاهراتکننده نیز در پایتخت هند، دهلی نو، به خیابانها آمدند؛ جایی که بیشتر بازارها در اعتراض به این کشتار تعطیل بودند. آنها خواستار اقدام علیه پاکستان شدند.»
روزنامه کیهان در صفحه نخست امروز خود با تیتر «چگونگی مذاکره هوشمندانه و شرافتمندانه!» نوشت: «سخنان دو ماه گذشته رهبر معظم انقلاب در مورد غیرشرافتمندانه بودن مذاکره با آمریکا و سپس اجازه مذاکره غیرمستقیم دو سوی یک میدان مبارزه است و بخشی از فنون مذاکره واقعی بود! حضرت آقا در آن شرایط مذاکره را شرافتمندانه و هوشمندانه نمیدانستند، اما با ایستادگی علیوار شرایط جدید مذاکره را بر دشمن تحمیل کردند. پس از تهدیدات و فریبکاریهای ترامپ، رهبر معظم انقلاب اول با تخریب شخصیت رئیسجمهور آمریکا در اذهان بینالمللی از طریق پاسخ شجاعانه و مقتدرانه به تهدیدات او و برملا ساختن بیارزش بودن آن تهدیدات، با رد هرگونه مذاکرهای رئیسجمهور آمریکا را تحقیر و سپس با تحمیل و تثبیت چند راهبرد شرایط را عوض، و سپس با اجازه مذاکره غیرمستقیم، ترامپ را در بهانهجویی برای القای هرگونه فعالیت نظامی هستهای ایران خلع سلاح کردند. این یعنی رهبری مذاکره در میدان طراحی شده ترامپ را غیرشرافتمندانه و غیرهوشمندانه خواندند و سپس با طراحی میدان براساس منافع ملت ایران زمینه یک مذاکره هوشمندانه و شرافتمندانه را فراهم کردند! حال اگر تیم مذاکرهکننده بر اساس سیاستهای رهبری و در میدان طراحی شده از سوی ایشان عمل نماید و مثل تیم برجام از خطوط قرمز عبور نکند، مذاکرات با هر نتیجهای هوشمندانه و شرافتمندانه خواهد بود.
رهبری با طراحی زمین بازی و با مواضع قاطعانه انقلابی توأم با دیپلماتیک، مدیریت تصعید تنش را از دست ترامپ خارج کردند و سپس با تعیین سیاستهای اصولی از جمله تاکید بر مذاکره غیرمستقیم و تعیین موضوع گفتوگو از سوی ایران، مدیریت فضای سیاسی- رسانهای بین ایران و آمریکا به نفع جمهوری اسلامی رقم زدند. با چنین مواضع حکیمانهای ترامپ فعلاً مجبور شده درخصوص موضع تهدیدآمیز و گزافهگوییهای خود سکوت کند! لذا اگر خبرها درخصوص سازنده بودن مذاکرات تا اینجای کار درست باشد و این سخن آقای عراقچی بعد از مذاکرات رم را مبنا قرار دهیم که «آمریکاییها تاکنون هیچ بحث غیرمرتبط با موضوع هستهای را مطرح نکردند»، این یک پیروزی برای ایران و ناشی از سیاست حکیمانه رهبری تلقی خواهد شد. چنانکه خود رسانههای غربی حتی عبری فعلاً اذعان کردند که «با پایان دور دوم مذاکرات، برآورد این است که کاخ سفید با ادامه برنامه صلحآمیز هستهای ایران موافقت نموده و دیگر خواستار برچیدن برنامه هستهای ایران نیست و زیادهخواهیهای پیشین خود درباره از بین رفتن برنامه هستهای ایران را کنار گذاشته است»! لذا اگر به رسمیت شناختن برنامه هستهای ایران از سوی آمریکا در پایان مذاکرات اعلام شود این نیز پیروزی دیگری برای ایران خواهد بود.
اولین شرط در پاسخ ایران «مذاکره بدون فشار و تهدید»! و دومین شرط اجرای «تعهدات برجامی» آمریکاست. در نتیجه با توجه به تهدیدات گذشته و اعمال تحریمهای جدید از سوی ترامپ به نظر میرسد عملاً مذاکره کنونی پیچیده باشد، مگر یا ترامپ خودشیفته تغییر ۱۸۰ درجهای نسبت به اسلاف خود داشته باشد و یا اتفاق غیرمنتظرهای رخ دهد! نکته مهم این است که اصولاً ترامپ با هدف تحت فشار قرار دادن ایران برای مذاکره بر سر
قدرت موشکی کشور و حضور مقاومت در منطقه از برجام خارج شد، اما با توجه به اینکه قدرت موشکی و سلاح مقاومت قابل مذاکره نیست و ایران توافقی فراتر از برجام را نمیپذیرد، هرگونه توافق احتمالی برای آمریکا یک فضاحت سیاسی بزرگی و برای خود ترامپ یک شکست مفتضحانه قلمداد میشود که در نهایت یک پیروزی برای ایران خواهد بود.اما به نظر میرسد هدف ایران از ورود مجدد به مذاکره صرفاً لغو تحریمها نیست، بلکه اهداف دیگری مدنظر است از جمله: یک- مدیریت و کاهش هیجانات اقتصادی و جلوگیری از التهاب بازار ارزی در سطح ملی و فراهم کردن فضا و شرایط داخل کشور در جهت سرمایهگذاری داخلی برای تولید و اتکا به منابع و توانمندیهای داخلی جهت حل مشکلات مردم و جلوگیری از ایجاد دو قطبی کاذب و بروز احتمالی فتنههای مجدد. دو- مدیریت و کاهش تنش در منطقه و اینکه پس از مذاکرات توهمات درخصوص تأثیر تهدیدات ترامپ بر قدرت مقاومت در منطقه از بین خواهد رفت و مقاومت به حمایتهای ایران امیدوارتر از گذشته خواهد شد. سه- خنثیسازی عملیات فریب آمریکا درخصوص سلاح اتمی و مدیریت فضاسازیهای سیاسی-رسانهای ترامپ در سطح بینالمللی. و چهار مذاکره با هر دولتی در آمریکا که ادعای مذاکره با ایران داشته باشد، یک نکته مثبت دارد و آن اینکه بعداً هم آیندگان نگویند و هم اکنون عدهای فضاسازی نکنند که اگر با فلان دولت آمریکا مذاکره میشد، مشکلات کشور حل میشد و به مردم و مسئولان میفهماند راهحل مشکلات مذاکره با آمریکا نیست. و نهایتاً بیان شفاف فعالیتهای صلحآمیز هستهای ایران و انعکاس اراده قاطع ایران در برابر هرگونه تهدیدی است.
اکنون به خوبی روشن شده است که بحث آشفتگی در تیم ترامپ شاید از واقعیت دورتر است و بازی نقش پلیس بد و خوب توسط دو تیم چیده شده در کاخ سفید به واقعیت نزدیکتر باشد، تا جایی که واشنگتنپست نیز تلویحاً به آن اذعان کرد. اما نکته مهم دیگر سخنان وزیرخارجه آمریکاست که نشان میدهد عدم حضور اروپاییها در مذاکرات شاید یک نوع هماهنگی بین آمریکا و اروپا است.روبیو ادعا کرده «فرانسه، آلمان و انگلیس پس از مشاهده گزارش جدید آژانس به زودی باید تصمیم مهمی درباره بازگرداندن تحریمها (اسنپ بک) بگیرند؛ چرا که ایران به وضوح از مفاد توافق فعلی تخطی کرده است.»! این نشان میدهد که آمریکاییها، اروپاییها را دور از مذاکرات نگه داشتهاند تا بتوانند همزمان با هرگونه توافق احتمالی؛ احتمالاً تحریمها را حفظ کنند! که اگر اروپاییها دست به این اقدام بزنند بین خود و ایران شکاف ایجاد میکنند و به نفع آمریکاست.و اگر به فشار آمریکا تن ندهند با آمریکا دچار چالش میشوند، بخصوص با وجود جنگ تعرفهای!.در نتیجه در صورت هرگونه توافقی یکی از تضمینها باید برگشت آمریکا به برجام و لغو مکانیسم ماشه و یا خروج ایران از برجام جهت جلوگیری از فعال شدن مکانیسم ماشه از سوی اروپاییها باشد. لذا موضع قاطع و عدم نرمش در مذاکرات میتواند برای ملت ایران دستاورد مهمی را رقم بزند.»
روزنامه جوان در صفحه نخست امروز خود با تیتر «توپ در زمین آمریکا افتاد» نوشت: «در آستانه دور سوم مذاکرات ایران و آمریکا در مسقط، دونالد ترامپ در سخنانی اعلام کرد که مذاکرات با ایران برای دستیابی به توافقی جدید در حال پیشرفت است و ابراز امیدواری کرد که این تلاشها به نتیجهای مثبت منجر شود؛ اظهاراتی که با توجه به نوع چیدمان تیم فنی واشینگتن، مذاکرات امروز عمان روز ارزیابی و سنجش عملکرد آمریکا است که آیا امیدواری و مثبت گوییهای ترامپ در میز مذاکره با اقدامات عملی هم خود را نشان خواهد داد یا اینکه در بر همان پاشنه سابق میچرخد.
درحالی که مذاکرات فنی بین هیئتهای امریکایی و ایرانی امروز (شنبه) در عمان برگزار میشود، شواهد و قرائن حاکی از این است که روند گفتوگوها تاکنون مثبت و مفید بوده است و این مسئله را میتوان از اظهارات مقامات ارشد واشینگتن بهخوبی فهمید. دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا که دنبال توافقی فوری با ایران بر سر برنامه هستهای است، برگزاری دو دور مذاکرات بین هیئتهای تهران و واشینگتن را رضایتبخش توصیف کرده است.
ترامپ پنجشنبه شب در گفتوگو با مجله تایم گفت: «فکر میکنم که با ایران به توافق خواهیم رسید و هیچکس بهجز من نمیتوانست این کار را انجام دهد.» ترامپ در پاسخ به این پرسش که آیا برای دیدار با «مسعود پزشکیان» رئیسجمهور ایران یا رهبر انقلاب ایران آمادگی و تمایل دارد، گفت: «حتماً». رئیسجمهور آمریکا همچنین این ادعا را که مانع از اقدام نظامی رژیم صهیونیستی علیه تأسیسات هستهای ایران شده، تکذیب کرد و گفت: «من جلویشان را نگرفتم، بلکه از تسهیل شرایط خودداری کردم، چون باور داریم میتوانیم توافق کنیم، امیدوارم که بتوانیم.» او در پاسخ به این پرسش که آیا ممکن است «بنیامین نتانیاهو» نخستوزیر رژیم صهیونیستی پای آمریکا را به جنگ با ایران باز کند، گفت حتی اگر اسرائیل با ایران وارد جنگ شود، ایالات متحده به این جنگ «کشیده نخواهد شد.» ترامپ با این حال، لفاظیهای تهدید هفتههای اخیر خود را بازهم تکرار و تأکید کرد که منظورش از عدم کشیده شدن به جنگ، درگیری ناخواسته و بدون تمایل است. او ادعا کرد: «به جنگ کشیده نمیشویم، اما اگر توافق حاصل نشود، ممکن است کاملاً مشتاقانه وارد جنگ شویم و رهبری گروه را برعهده خواهم داشت.»
مذاکرات دو کشور با هدف توافق بر سر برنامه هستهای ایران در ازای کاهش تحریمهای اقتصادی ایالات متحده انجام میشود و آنگونه که مذاکرهکنندگان ارشد دو طرف گفتهاند، دو دور قبلی سازنده بوده است و احتمال میرود در مرحله سوم که درباره موضوعات فنی خواهد بود، پیشرفتهای جدیدی حاصل شود.
به رغم اظهارات ترامپ و ویتکاف نسبت به توافق احتمالی با ایران، در داخل تیم امریکایی برخی شخصیتها حضور دارند که سوابق چندان مثبتی از آنها وجود ندارد. یکی از این افراد که به تازگی به تیم هیئت امریکایی اضافه شده است، مایکل آنتون، مدیر برنامهریزی سیاسی وزارت خارجه آمریکا است که رهبری تیمی متشکل از حدود ۱۲ نفر، عمدتاً از مقامات باسابقه از سراسر دولت آمریکا را برعهده خواهد داشت تا جزئیات توافق را تدوین کنند. این انتصاب توجهات زیادی را جلب کرده زیرا مواضع قبلی آنتون درباره ایران و تمایل او به رویکرد ایزولهگرایانه در سیاست خارجی آمریکا را منعکس میکند.
آنتون منتقد صریح برجام است و معتقد است که این توافق اساساً معیوب بوده است. او ادعا کرده که این توافق نتوانسته است رفتار ایران را به طور کامل مورد توجه قرار دهد و تنها بر قابلیتهای هستهای تمرکز کرده و مسائل دیگری مانند نقض حقوق بشر و تهاجم منطقهای را نادیده گرفته است. این چهره ضد ایرانی حتی معتقد است که حفظ گزینههای نظامی معتبر برای دیپلماسی مؤثر و بازدارندگی ضروری است. آنتون اسرائیل را به عنوان یک متحد حیاتی برای آمریکا در مقابله با نفوذ ایران در خاورمیانه میبیند که باید تقویت شود.این دیدگاه انتقادی نشاندهنده نگرش آنتون به دیپلماسی است که بدون توجه به تمام ابعاد اقدامات یک کشور در سطح جهانی صورت میگیرد. او معتقد است که با ورود به توافقاتی که این مسائل را نادیده میگیرد، ایالات متحده به طور ناخواسته دشمنان خود را تقویت میکند. بنابراین، حضور چنین فردی در رأس تیم فنی هیئت امریکایی نشان میدهد که فشارهای لابی صهیونیستی و برخی مقامات کاخ سفید برای وارد کردن عناصر کارکشته و ضد ایرانی خود به چارچوب گفتوگوها در عمان موفقیتآمیز بوده است. گماردن آنتون در رأس هیئت فنی که خواهان ادامه فشار حداکثری و تلاش برای تأمین منافع اسرائیل و گنجاندن موضوعاتی خارج از برنامه هستهای در هرگونه توافق با ایران است، میتواند چالشبرانگیز باشد.»
روزنامه وطن امروز در صفحه نخست امروز خود تیتر «بحران در شبهقاره» را برگزید و نوشت: ««ما باید به این حمله مانند ۷ اکتبر نگاه کرده و مانند اسرائیل عمل کنیم»؛ این تحلیل و گفتههای رسانههای هندی پس از حمله تروریستی در منطقه پهلگام کشمیر است که منجر به کشته شدن ۲۴ گردشگر هندی و یک تبعه نپال شد؛ ادبیاتی تهاجمی و انتقامجویانه که پاکستان را پشت پرده حمله تروریستی خونباری معرفی میکند که سهشنبه گذشته در منطقه پهلگام، غیرمسلمانان را هدف قرار داد.
دهلینو عامل این حمله را لشکر طیبه معرفی و پاکستان را نیز به حمایت و دفاع از این گروه که به اقدامات تروریستی در منطقه کشمیر دست میزند، متهم کرده است؛ اتهامی که به نظر میرسد طرف هندی برای اثبات آن علاقهای به ارائه مدارک و شواهد ندارد و زودتر از آنچه تصور میشد اقدامات قهری خود علیه اسلامآباد را آغاز کرده است؛ از بستن گذرگاههای مرزی گرفته تا دستور خروج به شهروندان پاکستانی حاضر در هند تا خروج از معاهده آبهای سند و بستن منبع آب شیرین مهم کشور پاکستان که از رود سند نشأت میگیرد.
در سوی مقابل، اسلامآباد اتهامات دهلینو را بیاساس خوانده و در اقدامی متقابل هند را حامی گروههای تروریستی حاضر در منطقه بلوچستان پاکستان معرفی کرده و حملات تروریستی خونبار اخیر رخ داده در پاکستان مانند حمله به قطار مسافری در منطقه بلوچستان را که در پی آن دهها نفر از مسافران قطار کشته و زخمی شدند، بر عهده هند دانسته است؛ حملاتی که در سال میلادی گذشته و اوایل سال میلادی جدید شدت گرفته و صدها کشته و زخمی بر جا گذاشته است؛ حملاتی مانند بمبگذاری گروه جداییطلب BLA در ایستگاه راهآهن کویته پاکستان که ۲۲ کشته بر جا گذاشت و منطقه بلوچستان را بیش از پیش برای سرمایهگذاران چینی ناامن کرد. در این میان، واکنش شدید و دور از انتظار هند بسیاری را از وقوع یک جنگ دیگر بین ۲ کشور بر سر منطقه جامو و کشمیر و منابع آب باارزش و حیاتی آن نگران کرده است؛ جنگی بین ۲ قدرت اتمی خارج از معاهده NPT که ممکن است تبعات جبرانناپذیری برای جهان در بر داشته باشد.
پس از حمله تروریستی پهلگام مقامات دهلی اعلام کردند از معاهده تقسیم منابع آبی سند خارج شده و گذرگاه مرزی آتاری-واگه را بسته، اتباع پاکستانی را ملزم به خروج ظرف ۴۸ ساعت کرده و سطح روابط دیپلماتیک را کاهش دادهاند؛ اقداماتی که نشاندهنده بالا رفتن سطح تنشهاست و احتمال وقوع یک درگیری خونبار دیگر در منطقه کشمیر را بالا برده است. حال با توجه به اتفاقات رخ داده، پرسش کلیدی این است: ریشه این درگیریها کجاست؟ ریشه را باید در استعمار انگلیسها همچنین رقابت ژئوپلیتیک دو کشور پرجمعیت برای به دست آوردن منابع آبی بیشتر جستوجو کرد. منطقه جامو و کشمیر علاوه بر اهمیت تاریخی و مذهبی برای مسلمانان منطقه، اهمیت حیاتی دیگری نیز دارد که مربوط به تأمین آب شرب مورد نیاز این کشور، همچنین آب شیرین مورد نیاز کشاورزی پاکستانیها میشود.
از سوی دیگر اقدامات مخرب دو طرف علیه تمامیت ارضی و امنیت ملی یکدیگر با حمایت از گروههای جداییطلب و تروریست تأثیری مخرب بر روند درگیریهای کشمیر گذاشته است و ادامه این روند نه تنها به زیان ۲ کشور خواهد بود، بلکه منجر به آسیب به سایر کشورهای منطقه نیز خواهد شد. اهمیت بلوچستان برای پاکستان و وضعیت این منطقه و درگیریهای متعدد با جداییطلبان در سالهای اخیر چیزی مشابه وضعیت کشمیر برای هند را به وجود آورده و ادامه این روند کار را به تنش فعلی رسانده است؛ تنشی که علل و عوامل دور و نزدیک بسیاری داشته و دارد و به نظر میرسد این گره انگلیسی در منطقه به این زودی باز نخواهد شد.»
روزنامه شرق در صفحه نخست امروز خود تیتر «باد موافق دیپلماسی» را برگزید و نوشت: «دور سوم مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا با میانجیگری عمان امروز شنبه در پایتخت این کشور آغاز خواهد شد و برای اولین بار شامل نشستهای فنی و کارشناسی بین طرفین است. باید این دور از گفتوگوها را که با حضور مقامات ارشد و کارشناسان هر دو کشور برگزار میشود، بهعنوان گامی مهم در مسیر دیپلماسی برای حلوفصل برنامه هستهای ایران و کاهش تنشهای جهانی شناختهشده دانست. در همین حال، عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، با پیشنهاد دیپلماسی به تروئیکای اروپایی (فرانسه، آلمان و بریتانیا) و استقبال فرانسه، راه را برای گسترش چارچوب مذاکراتی هموار کرده است. حضور فعال ایران در این روندها، همراه با اظهارات مثبت مقامات، نویدبخش آیندهای روشن در روابط بینالمللی است.
عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، دیروز جمعه در رأس یک هیئت دیپلماتیک و فنی-کارشناسی عازم مسقط شد تا در دور سوم مذاکرات شرکت کند. پیشتر اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امور خارجه، این سفر را نشاندهنده تعهد ایران به پیشبرد مسیر دیپلماتیک تلقی کرد. بقایی روز پنجشنبه در گفتوگو با خبرنگاران اعلام کرد عراقچی عصر جمعه با این هیئت راهی عمان خواهد شد تا گفتوگوهای غیرمستقیم با آمریکا را هدایت کند. او اظهار کرد این سفر براساس برنامهریزی دقیق میزبان عمانی و توافق دو طرف انجام میشود و نشاندهنده هماهنگی موفق بین طرفین است. در همین حال، اعضا و ریاست تیمهای فنی ایران و آمریکا هم مشخص شدند.
مسئولان تیم فنی ایران در مذاکرات کارشناسی غیرمستقیم با آمریکا، متشکل از مجید تختروانچی، معاون سیاسی وزیر امور خارجه و کاظم غریبآبادی، معاون حقوقی و بینالملل وزیر امور خارجه است که ریاست هیئت کارشناسی ایران را بر عهده دارند. از سوی آمریکا، استیو ویتکاف، نماینده ویژه رئیسجمهور در امور خاورمیانه و مایکل آنتون، مدیر برنامهریزی سیاسی وزارت خارجه، مسئول تیم مذاکراتی واشنگتن هستند. تمی بروس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا، روز پنجشنبه تأیید کرد که ویتکاف و آنتون روز شنبه در عمان حضور خواهند داشت. آنتون که گروهی متشکل از حدود ۱۲ نفر از مقامات باسابقه را هدایت میکند، ریاست تیم فنی ایالات متحده را پذیرفته است. این نشست (فنی) که ابتدا قرار بود چهارشنبه هفته گذشته برگزار شود، به دلیل هماهنگیهای بیشتر به روز شنبه موکول شد که نشاندهنده تعهد طرفین به برگزاری جلساتی مؤثر و سازنده است.
دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا نیز روز پنجشنبه به وقت محلی در کاخ سفید، اظهاراتی مثبت درباره روند مذاکرات داشت. او به خبرنگاران اعلام کرد: «فکر میکنم توافق با ایران به خوبی پیش میرود. کارهای زیادی در حال انجام است. میتوانیم به تصمیم بسیار بسیار خوبی برسیم و زندگیهای زیادی نجات پیدا خواهد کرد». رئیسجمهور آمریکا با اشاره به پیشرفتهای حاصله افزود: «در حوزه ایران، پیشرفتهای بسیار خوبی داشتیم. دیدارهای بسیار جدیای با آنها داشتیم. همه چیز به خوبی پیش میرود». این اظهارات که با تکرار برخی ادعاها علیه ایران همراه بود، نشاندهنده تمایل واشنگتن به ادامه مسیر دیپلماتیک و قدردانی از تلاشهای ایران است. مارکو روبیو، وزیر امور خارجه آمریکا نیز در دیدار با نخستوزیر نروژ، از تلاشهای ترامپ برای جلوگیری از جنگ تمجید و ادعا کرد: «از بین تمام رهبران جهان امروز، هیچ رهبری به اندازه رئیسجمهور ترامپ برای جلوگیری از جنگ یا پایاندادن به آنها تلاش نمیکند. به همین دلیل است که ما با ایران گفتوگو میکنیم و با اوکراین و روسیه در تعامل هستیم». این حمایت از دیپلماسی، فضایی امیدوارکننده برای همکاری با ایران ایجاد کرده است.
در همین زمینه، تمی بروس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا هم روند مذاکرات را «مثبت و سازنده» توصیف و در جمع خبرنگاران تصریح کرد: «مذاکرات ادامه دارد و در واقع میتوانم به شما بگویم که روند آن مثبت و سازنده است. بنابراین پیشرفت خوبی داشتهایم، اما هنوز راه زیادی باقی مانده است». او با تأکید بر لزوم جلوگیری از سوءتفاهمها، از ارائه جزئیات خودداری کرد و افزود: «اینها گفتوگوهایی بسیار جزئی و فرد به فرد درباره مسائلی هستند که زندگی میلیونها نفر را تحت تأثیر قرار میدهند». بروس خط قرمز واشنگتن را عدم دستیابی ایران به سلاح هستهای دانست و گفت این موضع بدون تغییر باقی مانده است. بااینحال، اما این را هم خاطرنشان کرد که پیشرفتهای درخور توجهی با تلاشهای ایران حاصل شده است.»
روزنامه دنیای اقتصاد در صفحه نخست امروز خود تیتر «دوئل کارشناسی در مسقط» را برگزید و نوشت: «هیئتهای فنی-کارشناسی ایران و آمریکا امروز مذاکرات غیرمستقیم را با میانجیگری و میزبانی سلطاننشین عمان آغاز میکنند. مذاکرات این دور سطح و وزن متفاوتی نسبت به دو نشست گذشته دارد که این مهم بهدلیل جامع بودن مذاکرات پیش رو است. به این معنی که ابتدا هیئتهای فنی و کارشناسی گفتوگوها را پیش میبرند و سپس عراقچی و ویتکاف رؤسای هیئتها به ارزیابی و جمع بندی آنچه گذشته است، میپردازند. این روند از یکسو نشاندهنده پیشرفت مذاکرات و ورود به جزئیات با تمرکز بر برنامه هستهای است و از سوی دیگر با توجه به پیچیدگیها و خطوط قرمز ترسیمشده از سوی دو طرف، چالشهای خاص خود را هم دارد. بنابراین موفقیت مذاکرات امروز میتواند تا حد زیادی تکلیف توافق احتمالی را روشن کند. با این حال و برخلاف حضور چهرههای اقتصادی در مذاکرات روسیه و آمریکا، گزارشی از حضور متخصصان اقتصادی در تیم ایران نیست. در این شرایط، تحقق اهداف برنامه هفتم توسعه در جذب سرمایه و اتصال قلاب اقتصادی مذاکرات، سخت به نظر میرسد.
در فضای خوشبینیهای نسبی به مذاکرات ایران و آمریکا، سلطاننشین عمان بار دیگر میزبان گفتوگوهای غیرمستقیم تهران و واشنگتن است. این بار اما مذاکرات سطح و وزن متفاوتی از دور اول و دوم دارد و آن به حضور هیئتهای فنی و کارشناسی دو کشور باز میگردد. قرار است ابتدا هیئتهای فنی و کارشناسی گفتوگوها را پیش ببرند و سپس مذاکرهکنندگان عالی با پیوستن به گفتوگوها به ارزیابی و جمعبندی خواهند پرداخت؛ فرمولی که نشاندهنده پیشرفت گفتوگوها و ورود به جزئیات با تمرکز بر برنامه هستهای با محوریت غنیسازی است.
با توجه به پیچیدگیها و خطوط قرمز ترسیمشده از سوی ایران و آمریکا، این روند درعینحال کمچالش هم نیست. بنابراین موفقیت مذاکرات امروز شنبه ۶ اردیبهشت (۲۶ آوریل) در مسقط میتواند تا حد زیادی تکلیف توافق احتمالی را روشن کند. در این چارچوب سیدعباس عراقچی، وزیر امور خارجه، عصر جمعه در رأس یک هیئت دیپلماتیک و فنی- کارشناسی برای انجام گفتوگوهای غیرمستقیم با آمریکا عازم مسقط شد. استیو ویتکاف، فرستاده ویژه ترامپ، نیز پس از دیدار با ولادیمیر پوتین، رئیسجمهور روسیه، در کرملین راهی مسقط میشود. هیئت فنی ایالات متحده به رهبری مایکل آنتون یکی از مشاوران ارشد ترامپ نیز در مسقط مستقر شده است.
در همین ارتباط اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امور خارجه، با اشاره به تفاهم دو طرف جهت برگزاری نشست فنی-کارشناسی همزمان با حضور مذاکرهکنندگان ارشد دو کشور، گفت: بر اساس برنامهریزی صورتگرفته توسط میزبان عمانی و توافق ایران و آمریکا، روز شنبه نشستهای کارشناسی و گفتوگوهای غیرمستقیم وزیر امور خارجه ایران با نماینده ویژه رئیسجمهور آمریکا برگزار خواهد شد. سخنگوی وزارت امور خارجه پیشرفت در مذاکرات را مستلزم نشاندادن حسننیت، جدیت و واقعنگری از سوی طرف مقابل دانست و تاکید کرد هیئت نمایندگی جمهوری اسلامی ایران با مد نظر قرار دادن سوابق و تجارب قبلی، هر گام خود را با توجه به رفتار طرف مقابل تنظیم کرده و از هیچ کوششی برای استیفای حقوق و منافع مشروع ملت ایران دریغ نخواهد کرد.
نظر شما