به گزارش خبرگزاری ایمنا، جهش تحصیلی عبارت است از پیشرفت دانشآموزانی که در یک موضوع خاص دارای استعداد تعیین شدهاند و قراردادن آنها در سرعتی که آنها را از برنامه درسی معمولی مدرسه، جلوتر قرار میدهد، جهشی خواندن به معنای این است که دانشآموز به جای گذراندن کلاسها و طیکردن یک سال تحصیلی تنها در امتحانات آن پایه شرکت کند و سال بعد وارد سال تحصیلی بالاتر شود، بهاینترتیب یک سال تحصیلی جلو میافتد جهشی خواندن در تمام مقاطع تحصیلی اعم از ابتدایی، متوسطه اول و متوسطه دوم امکان پذیر است و هدف از این طرح، شناسایی دانشآموزان نخبه و با استعداد تحصیلی است.
جهشی خواندن مزایا و معایب خاص خودش را دارد اما دانشآموز انی که تصمیم به این کار گرفتهاند باید با قوانین، شرایط، روش ثبت نام و مدارک لازم برای جهش تحصیلی آشنا باشند، امکان جهشی خواندن پایه اول هر مقطع وجود ندارد و این جهش نامتعارف محسوب میشود، شرایط برای پایههای مختلف متفاوت است و در برخی پایههای تحصیلی نیز امکان جهشی خواندن وجود ندارد، بنابراین ضوابطی برای جهش تحصیلی دانشآموزان در آموزش و پرورش وجود دارد، جهش تحصیلی در پایههای میانی هر مقطع امکانپذیر است.
به این معنی که دانشآموز میتواند در سال تحصیلی بعدی، به جای یک پایه بالاتر در دو پایه بالاتر ثبت نام کند، این گزینه برای دانشآموزانی که مهارت و توانمندیهای ذهنی و تحصیلی قویتری نسبت به همسالان خود دارند یا به دلیل تولد در نیمه دوم سال، دیرتر به مدرسه رفتهاند، کسانی که به دلیل بیماری یا مشکلات دیگر از تحصیل جامانده باشند، یک گزینه مناسب است.
هر دانشآموزی باید دوران ۱۲ ساله تحصیل خود را به طور کامل طی کند، اما در این میان دانشآموزانی هستند که به دلیل بهره هوشی بالا این توانایی را دارند تا مدت زمان تحصیل خود را کاهش دهند و با خواندن دو پایه در یک سال کار ۱۲ ساله تحصیلی خود را در سالهای کمتری به پایان برسانند، استفاده از فرصت جهش تحصیلی ضوابط و شرایط خاصی دارد که هر دانشآموزی باید برای استفاده از این امکان آموزشی تمام شرایط را دارا باشد.
در حقیقت جهش تحصیلی یکی از موضوعاتی که ممکن است دانشآموزان و خانوادههای آنها را درگیر کند موضوع و این موضوع به ویژه برای دانشآموزان مستعد و باهوش بیشتر مطرح میشود، اگر دانشآموز ی بخواهد در یک سال تحصیلی دو سال درسی را بخواند باید از این امکان استفاده کرده و در اصطلاح یک سال را جهشی بخواند، نکته مهم این است که دانشآموزان باید صلاحیت استفاده از جهشی خواندن را داشته باشند و در این صورت میتوانند به مدیریت مدرسه خود مراجعه کرده و درخواست خود را اعلام کنند، سپس باید مراحل ثبت نام خود را انجام داده و برای امتحانات آماده شوند.
در واقع جهشی درس خواندن برای جلو افتادن در سالهای تحصیلی و برای دانشآموزانی که توانایی هوشی، روانی و تحصیلی بالاتری دارند یک فرصت خوب است، اما در مقابل اگر این کار با فشار والدین روی دانشآموز باشد، احتمال افت تحصیلی و کاهش اعتماد به نفش دانشآموز وجود دارد، تحصیل به صوت جهشی فقط برای برخی از پایهها مجاز است اما باز هم از نظر نمره شرایط خاص خود را دارد، دانشآموزان به طور معمول پس از اعلام نمرات خردادماه میتوانند در یک بازه مشخص برای شرکت در امتحانات جهشی شرکت کنند.
نکته حائز اهمیت اینکه برای جهش تحصیلی فقط کارنامهای پر از نمرات خوب کافی نیست، هر چند آموزش و پرورش نخستین شرط برای جهش کردن را کسب نمرات ممتاز میداند، با اینکه این شرط لازم است اما کافی نیست چرا که همیشه کسب نمرات ممتاز نشانی از استعداد برتر دانشآموز نیست و نمیتوان تنها نمرات را معیار پذیرش حضور دانشآموزان برای حضور در دورههای جهشی تحصیلی بنا کرد، بدان معنا که نحوه درس خواندن هر دانشآموز با دیگری متفاوت است که این تغییرات دنباله رو استعداد و تواناییهای فردی آنها است و به همین منظور نمیتوان حضور دانشآموزان در دورههای تحصیلی جهشی را درست یا نادرست دانست ولی به هر حال که شرکت در این دوره تنها برای بیش از یک پایه تحصیلی توصیه نمیشود و بهتر است خانوادهها تواناییهای فرزندشان را در نظر بگیرند و آنها را به همان سمت و سو هدایت کنند، والدین میتوانند با استفاده از مشاوران و مسئولان با تجربه نسبت به نوع تحصیل فرزندشان اقدام کنند. والدین باید واقع بینانه نسبت به تواناییهای فرزندانشان راهنماییهای لازم را به آنها ارائه دهند تا مسیر زندگی و آینده شأن دچار بی برنامگی و خیالات واهی برای رسیدن به دستاوردهایی بسیار بزرگتر از توانمندیهای دانشآموزان نباشد.
به وضوح پیدا است که در جهش تحصیلی دانشآموزان استعدادها و بهره هوشی آنها مؤثر است و یکی از روشهای مؤثر در تسریع دوران تحصیل آنها است و علاوه بر این مزایا جهش تحصیلی برای عدهای از دانشآموزان دارای معایبی هم است و در واکاوی بیشتر این مسئله و آشنایی با این نوع رویکرد آموزشی به گفت و گو با نیما حسینی، مدیر آموزش و پرورش شهرستان کوهپایه که در ادامه میخوانید:
تأثیر استعداد و بهره هوشی دانشآموزان تا چه اندازه در جهش تحصیلی آنها مؤثر است؟
بهره هوشی یکی از معیارهای اصلی در تصمیم گیری درباره جهش تحصیلی است، بر اساس آئین نامه وزارت آموزش و پرورش، دانشآموزان متقاضی جهش باید در آزمونهای استاندارد هوشی نمره بالای ۱۲۰ کسب کنند، این نمره نشان دهنده تواناییهای شناختی برتر دانشآموز است، اما هوش به تنهایی کافی نیست، نظریههای جدید مانند نظریه هوشهای چندگانه گاردنر نشان میدهد که باید به ابعاد مختلف استعداد توجه شود. دانشآموز ی که برای جهش تحصیلی در نظر گرفته میشود، علاوه بر هوش بالا، باید از خلاقیت، پشتکار و پختگی عاطفی نیز برخوردار باشد، پژوهشها نشان میدهند که تنها درصد پایینی از جمعیت دانشآموزان واقعاً واجد شرایط جهش تحصیلی هستند، این نتایج اهمیت لزوم ارزیابی دقیق و همه جانبه فرایند جهش تحصیلی دانشآموزان را نشان میدهد. نکته مهم این است که نباید جهش تحصیلی را به عنوان تنها راه حمایت از دانشآموزان تیزهوش در نظر گرفت، روشهایی مانند غنی سازی برنامه درسی و شرکت در کلاسهای ویژه نیز میتوانند بسیار مؤثر باشند، تصمیم گیری در این زمینه باید با توجه به ویژگیهای فردی هر دانشآموز انجام شود.
جهش تحصیلی برای دانشآموزان مقطع ابتدایی چه مزیتهایی دارد؟
جهش تحصیلی به عنوان یک راهکار آموزشی ویژه برای دانشآموزان تیزهوش طراحی شده است و بر اساس پژوهشها این روش میتواند از کسالت تحصیلی دانشآموزان تیزهوش جلوگیری کند و انگیزه یادگیری را در دانشآموزان مستعد افزایش دهد، در نظر داشته باشید زمانی که محتوای آموزشی با سطح توانایی دانشآموز همخوانی نداشته باشد، جهش تحصیلی میتواند چالشهای آموزشی مناسب و جذاب را برای دانشآموز فراهم آورد. از منظر عدالت آموزشی، جهش تحصیلی این امکان را فراهم میکند که دانشآموزان با تواناییهای فوق العاده بتوانند متناسب با استعدادهای خود پیشرفت کنند، سند تحول بنیادین آموزش و پرورش نیز بر لزوم شناسایی و حمایت از استعدادهای برتر تاکید دارد، این روش میتواند از هدر رفت استعدادهای درخشان جلوگیری کند.
جهش تحصیلی دانش آموان چه چالشهایی را برای آنها به دنبال دارد؟
با وجود همه محاسن گفته شده جهش تحصیلی دانشآموزان چالشهایی نیز به همراه دارد، مطالعات نشان میدهد حدود ۳۰ درصد از دانشآموزان جهشی شده ممکن است در سازگاری با همکلاسیهای مسنتر خود مشکل داشته باشند، همچنین آموزش فشردهای که معمولاً برای آماده سازی دانشآموزان برای جهش انجام میشود، ممکن است منجر به یادگیری سطحی شود، اجرای جهش تحصیلی با دقت و پس از ارزیابیهای جامع انجام میشود و کمیسیون تخصصی متشکل از روانشناسان، معلمان و متخصصان حوزه تعلیم و تربیت، تمام جنبههای رشد دانشآموز از جمله تواناییهای شناختی، عاطفی و اجتماعی را مورد بررسی قرار میدهند تا تصمیمی درست و کارشناسی گرفته شود.
آیا جهش تحصیلی دانشآموزان یک نوع رویکرد آموزشی است؟
جهش تحصیلی به عنوان یکی از روشهای شتابدهی تحصیلی شناخته میشود که در نظامهای آموزشی پیشرفته دنیا نیز مورد استفاده قرار میگیرد و این روش به عنوان راهکاری برای پاسخ به نیازهای آموزشی دانشآموزان تیزهوش تأیید شده است، در نظام آموزشی کشور، جهش تحصیلی بر اساس چارچوبهای قانونی مشخصی انجام میشود، وزارت آموزش و پرورش هر ساله آئین نامهای را تدوین و به مراکز کشور ابلاغ میکند که ضوابط و شرایط اجرای این روش را به دقت مشخص میکند و بر ارزیابیهای چند بعدی تصمیم گیری گروهی تأکید دارد. با این حال، جهش تحصیلی باید بخشی از یک برنامه جامعتر برای حمایت از دانشآموزان تیزهوش باشد، پژوهشها نشان میدهند که ترکیب روشهای شتابدهی با برنامههای غنی سازی میتواند بهترین نتایج را به همراه داشته باشد، به عنوان سخن پایانی باید تأکید کنم که جهش تحصیلی یک تصمیم تخصصی است و نباید تحت تأثیر فشارهای بیرونی انجام شود و سلامت روانی و رشد همه جانبه دانشآموز باید همواره در اولویت قرار گیرد.