به گزارش خبرگزاری ایمنا از گلستان، این استان با برخورداری از خاکی حاصلخیز، یکی از قطب‌های تولید محصولات استراتژیک کشور به شمار می‌رود، در سال‌های اخیر، چغندرقند به عنوان یکی از محصولات جدید در الگوی کشت پاییزه این استان جای گرفته است.
این طرح از سال ۱۳۹۳ با هدایت مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه بذر چغندرقند کلید خورد و اهدافی چون خودکفایی در تولید قند و شکر، ایجاد تناوب زراعی و افزایش درآمد کشاورزان را دنبال می‌کرد.
بر اساس آمارهای رسمی در سال زراعی ۱۴۰۰-۱۴۰۱ بیش از ۴۵۰۰ هکتار از اراضی گلستان زیر کشت قراردادی چغندرقند رفت و از این سطح، بالغ بر ۱۹۰ هزار تن محصول برداشت شد، اگرچه گفته می‌شود کشت پاییزه این محصول نسبت به نمونه‌های بهاره، آب‌بر نیست و آسیب جدی به منابع آبی وارد نمی‌کند، اما کارشناسان آب و خاک نظر دیگری دارند.
به اعتقاد متخصصان، حتی کشت پاییزه چغندرقند نیز مستلزم استفاده از منابع آب زیرزمینی و راه‌اندازی چاه‌های کشاورزی در فصلی است که زمین و منابع آبی نیاز به استراحت دارند، این نگرانی در حالی مطرح می‌شود که در کنار شالی‌کاری، یکی دیگر از محصولات پرآب‌طلب در گلستان، حالا چغندرقند نیز به لیست نگرانی‌های زیست‌محیطی اضافه شده است.
در مقابل، مسئولان جهاد کشاورزی استان تأکید دارند که کشت چغندرقند تنها در فصل پاییز انجام می‌شود و نیازی به برداشت از منابع زیرزمینی ندارد، همین تناقض‌نظرها میان نهادهای کارشناسی و اجرایی، کشاورزان را در وضعیت بلاتکلیفی قرار داده و تصمیم‌گیری را برای آنان دشوار کرده است.
محصولی استراتژیک با درآمد اقتصادی مناسب
از جمله موافقان اجرای این محصول در استان محمدرضا عباسی، معاون سابق سازمان جهاد کشاورزی استان و کارشناس این حوزه است که به خبرنگار ایمنا می‌گوید: تنوع کم آفات، کنترل علف‌های هرز و درآمد اقتصادی مناسب از مزایای کشت پاییزه چغندرقند است.
وی ادامه می‌دهد: کشت این محصول به دلیل نیاز کشور به تولید شکر و سایر فرآورده‌های آن همچنین ایجاد تناوب زراعی مناسب، اصلاح ساختمان خاک به ویژه خاک‌های شور، افزایش عملکرد گندم رأی استان مناسب است.
عباسی با بیان اینکه کشت چغندرقند در مهر انجام می‌شود، می‌افزاید: تأمین ۸۰ درصد نیاز آبی در این ماه با آب باران است و تنها دو تا سه نوبت نیاز به آبیاری دارد، حتی در سال‌های پربارش یک نوبت آبیاری هم ندارد.
کشت چغندر سابقه ۱۰ ساله دارد
ابراهیم هزارجریبی، رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان نیز با بیان اینکه کشت چغندر قند سابقه حدود ۱۰ ساله در استان دارد، هرچند که پیش از آن نیز مطالعات لازم در این زمینه انجام شده بود، به خبرنگار ایمنا می‌گوید: ۲۳۰ هزار تن میزان چغندرقند تولید شده استان در سال گذشته در سطح سه هزار و ۷۰۰ هکتار از اراضی این استان بود.
به گفته وی، مجاورت استان‌های دارای کارخانه باغ گلستان از دیگر مزیت‌های کاهش هزینه حمل محصول است، ضمن اینکه همین واحدهای تولیدی نیز بذر و نهاده‌های کشاورزی را در اختیار زارعان قرار می‌دهند و محصول را از آنها به قیمت تضمینی خرید می‌کنند.
کشت چغندر قند از لحاظ اقتصادی نیز نسبت به سایر محصولات پاییزه برای کشاورزان درآمد بهتری دارد و کشاورزان نسبت به آن رغبت دارند.
هر چند گفته می‌شود مسئولان و کارشناسان جهاد کشاورزی معتقدند که کشت پاییزه چغندر قند نیاز به آبیاری ندارد اما به گواه دبیر خانه کشاورز گلستان در فصل پاییز و زمستان، چاه‌های کشاورزی برای آبیاری این محصول روشن می‌شود.
علی قلی ایمانی، دبیر خانه کشاورز گلستان در این رابطه به خبرنگار ایمنا می‌گوید: با توجه به شرایط اقلیمی حاکم بر استان، کشت چغندرقند مناسب نیست و نمی‌توان از آن به عنوان کشت کم آب‌بر یاد کرد.
وی با بیان اینکه مصرف آب چغندرقند از شالی کمتر نیست، می‌افزاید: زمانی که چغندرقند به عنوان کشت جایگزین وارد گلستان شد، شرایط اقلیمی مناسب و بارش نزولات آسمانی فراوان بود، اما در سال‌های اخیر استان با بحران کم‌آبی روبه‌رو شده است.
ایمانی ادامه می‌دهد: زمانی کشت چغندرقند برای فصل پاییز مناسب است که بارندگی‌های استان همچون سابق ادامه داشته باشد اما در حال حاضر برای سبز شدن این محصول نیاز به آبیاری است.
به گفته دبیر خانه کشاورز گلستان، این محصول نه تنها آب زیادی مصرف می‌کند، بلکه بخش عمده‌ای از مواد غذایی موجود در خاک را دریافت می‌کند که این باعث فقر خاک حاصلخیز این منطقه در آینده خواهد شد.
وی معتقد است که چغندر قند از جمله محصولات کشاورزی است که دارای بیماری‌ها و آفات زیادی است و کشاورزان باید به این نکته مهم توجه کنند.
چغندر جایگاهی در گلستان ندارد
نفی کشت چغندر در استان و آسیب تداوم زراعت این محصول موضوعی است که یک پژوهشگر نیز آن را تأیید می‌کند و نسبت به ادامه کشت این محصول به مسئولان استان هشدار می‌دهد.
محمد اسماعیل اسدی، پژوهشگر بین‌المللی آب و خاک و مروج سامانه‌های کشاورزی حفاظتی با تاکید بر اینکه کشت چغندرقند هیچ جایگاهی در گلستان ندارد، به خبرنگار ایمنا می‌گوید: کشت چغندرقند به آب فراوانی نیاز دارد و با توجه به کم‌آبی‌ها در گلستان کشت این گونه توصیه نمی‌شود.
وی ادامه می‌دهد: در حال حاضر کشت پاییزه این گونه را در گلستان ترویج می‌دهند تا نیاز آبی کمتری وجود داشته باشد، درحالی که پاییز فصل کشت گونه‌های گندم، جو و کلزا است و زمانی که کشاورزان چغندرقند کشت می‌کنند در واقع از سطح کشت سایر محصولات کم می‌شود.
اسدی تاکید می‌کند: چغندر قند آفت را توسعه می‌دهد و موجب اپیدمی آفت به سایر مزارع گندم و سویا می‌شود، کشاورزانی که در استان گلستان و مناطق مختلف به عنوان پیشرو فعالیت می‌کنند و شناخته شده‌اند هم نسبت به آفت‌زایی چغندرقند شکایت دارند.
یک کارشناس در حوزه آب هم آنچه از سوی دبیرخانه کشاورز و پژوهشگر آب و خاک مطرح شده را تأیید می‌کند و تداوم کشت چنین محصولات پرآب‌بری منجر به فرونشست زمین می‌شود.
آب‌خوان‌ها نابود می‌شوند
سید محسن حسینی، کارشناس منابع آب در استان در این رابطه می‌گوید: استان گلستان به دلیل کشت بی‌اندازه برنج در دهه‌های گذشته و ترویج چغندرقند در سال‌های اخیر به سمت خشک شدن سفره‌های آب زیرزمینی پیش می‌رود و تنها چاره راه سازگاری با بحران کم‌آبی و استفاده صحیح و بهینه از آب است که در غیر این صورت باید منتظر فرونشست زمین در جای جای استان باشیم.
وی ادامه می‌دهد: ادامه کشت محصولات پرآب طلب منجر به نابودی آبخوان‌های استان و در نتیجه نشست زمین می‌شود که پس از آن هیچ راه چاره‌ای برای بازسازی سفره‌ها وجود ندارد.
حسینی اضافه می‌کند: هنوز بعد از دهه‌ها که اقتصاد استان بر پایه کشاوزی می‌چرخد اما نقشه راه مشخصی برپایه منابع پایدار از جمله آب موجود به چشم نمی‌خورد و در سال‌های اخیر کشت چغندر قند در استان انجام می‌شود و این در حالی است که هر هکتار چغندر بهاره بیش از ۲۰ هزار متر مکعب مصرف آب دارد.
وی می‌افزاید: چغندرقند در ماه مهر در استان کشت می‌شود و برداشت آن تا تیر به طول می‌انجامد و این برای استانی که بارش مناسبی در فصل بهار ندارد، خوب نیست، چراکه کشاورز مجبور می‌شود سه تا پنج نوبت در این مدت از منابع آب زیرزمینی چغندرقند را آبیاری کند.
به گزارش ایمنا، با توجه به فراوانی آفت چغندرقند، سم پاشی محصول برای از بین بردن آفات افزایش پیدا می‌کند که این زیست بوم منطقه را نابود خواهدکرد، از سویی با توجه به استفاده از چاه‌های آب در نیمه دوم سال به خشکسالی دامن خواهد زد، بنابراین به نظر می‌رسد بخش تحقیقات جهاد کشاورزی برای تداوم این محصول در استان با توجه به تغییر اقلیم منطقه باید مطالعه‌ای دوباره انجام دهند.
نظر شما