به گزارش خبرگزاری ایمنا، در جهان امروز، شهرها بهعنوان مراکز اصلی زندگی بشر با چالشهای بسیاری روبهرو هستند که از جمله این چالشها میتوان به تراکم جمعیت، آلودگی هوا، کمبود فضاهای سبز، حملونقل نامناسب و کاهش کیفیت زندگی اشاره کرد.
در این میان، یکی از راهکارهای مؤثر برای افزایش کیفیت زندگی شهری، حرکت به سوی ایجاد «شهرهای خانوادهمحور» است؛ این مفهوم جدید، تلاش دارد تا شهرها را به محیطهایی تبدیل کند که از تمام اعضای خانواده حمایت کرده است و شرایط بهتری برای زندگی، کار، تحصیل و تفریح فراهم آورد.
شهر خانوادهمحور به شهری گفته میشود که سیاستها و طراحیهای آن بر اساس نیازهای خانوادهها بهویژه کودکان و سالمندان تنظیم شده باشد و در این شهرها، زیرساختها، فضاهای عمومی، خدمات رفاهی، آموزشی و فرهنگی به گونهای طراحی شده که خانوادهها بتوانند با آرامش و امنیت در آن زندگی کنند، زیرا هدف اصلی این شهرها افزایش تعاملات اجتماعی، تقویت بنیان خانواده و ارتقای سطح سلامت روانی و جسمی ساکنان است.
یکی از مهمترین نیازهای خانوادهها، دسترسی به فضاهای سبز و پارکهای مجهز برای تفریح، بازی کودکان و گذران اوقات فراغت است و شهرهای خانوادهمحور پارکهایی با امکانات مناسب همچون مسیرهای دوچرخهسواری، پیادهروی، مناطق بازی کودکان و امکانات ورزشی برای تمام گروههای سنی دارند.
حملونقل عمومی در یک شهر خانوادهمحور باید ایمن، مقرونبهصرفه و دسترسپذیر باشد و ایجاد خطوط مترو، اتوبوس و دوچرخههای اشتراکی میتواند به کاهش وابستگی به خودروهای شخصی و افزایش ایمنی خانوادهها کمک کند.
تأمین مسکن مناسب برای خانوادهها یکی از ارکان اصلی شهرهای خانوادهمحور است و این شهرها باید واحدهای مسکونی مناسب با امکانات رفاهی کافی و نزدیکی به مدارس، مراکز خرید و مراکز درمانی ارائه دهند.
آموزش و فرهنگ نیز از عناصر کلیدی توسعه اجتماعی و خانوادگی هستند و در این شهرها باید مدارس، مراکز آموزشی، کتابخانهها، موزهها و سالنهای فرهنگی در دسترس خانوادهها قرار گیرد تا کودکان و نوجوانان بتوانند در محیطی سالم رشد کنند.
یکی از دغدغههای مهم خانوادهها، امنیت در سطح شهر است؛ شهرهای خانوادهمحور با توسعه سیستمهای نظارتی، افزایش نورپردازی در معابر، ایجاد پلیسهای محلی و طراحی شهری مناسب، سطح ایمنی را افزایش میدهند.
بسیاری از والدین تمایل دارند در محیطی کار کنند که بتوانند همزمان به فرزندان خود نیز رسیدگی کنند، در این راستا شهرهای خانوادهمحور با ایجاد فضاهای کار اشتراکی، تسهیلاتی برای دورکاری و حمایت از مشاغل کوچک خانگی، به خانوادهها امکان کار در شرایط بهتری را میدهند.
رفع مشکل کمبود سرانههای خدماتی برای خانوادهها با همکاری دستگاههای ذیربط
رسول میرباقری، رئیس کمیسیون عمران، معماری، شهرسازی و بافت تاریخی شورای اسلامی شهر اصفهان با تأکید بر اهمیت طرح تفصیلی شهر اصفهان و کاربریهای مختلف شهری آن به خبرنگار ایمنا اظهار میکند: توسعه متوازن شهری نیازمند توجه به تمام ابعاد اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی است.
وی با اشاره به اینکه در تدوین طرح تفصیلی شهرها، کاربریهایی همچون فرهنگی، مذهبی، بهداشت و درمان، ورزشی، مسکونی و تجاری بر اساس ضوابط شورای عالی شهرسازی و معماری تعیین میشود، ادامه میدهد: شهر به مثابه یک موجود زنده است که همچون انسان نیاز به تنفس، رشد و تغذیه دارد.
رئیس کمیسیون عمران، معماری، شهرسازی و بافت تاریخی شورای اسلامی شهر اصفهان تاکید میکند: بوستانهای خانوادهمحور در مناطق تعیینشده با کاربریهای فرهنگی و مذهبی میتواند در تأمین نیازهای اجتماعی شهروندان نقش بسزایی ایفا کند.
میرباقری با اشاره به اینکه تصمیمات مدیریت شهری باید با مشارکت مردم همراه باشد، میگوید: اجرای هر طرح و پروژهای که بدون در نظر گرفتن نظر شهروندان و مشارکت آنها صورت گیرد، موفق نخواهد بود و به سرانجام نخواهد رسید.
وی اضافه میکند: طرح جامع شهر اصفهان که در حال تدوین است، یک طرح مشارکتی از پایین به بالا بوده و با حضور ذینفعان، شهروندان و سازمانهای مردمنهاد در حال اجرا است.
رئیس کمیسیون عمران، معماری، شهرسازی و بافت تاریخی شورای اسلامی شهر اصفهان با اشاره به الزامات شهری برای ایجاد محیطی مناسب برای خانوادهها خاطرنشان میکند: برای تحقق این هدف، تمام دستگاهها باید وظایف خود را بهدرستی انجام دهند.
میرباقری میگوید: اگرچه در طرح تفصیلی شهر، فضاهای آموزشی، بهداشتی و تفریحی پیشبینی شده است، اما کمبود بودجه و اولویتبندیهای متفاوت دستگاههای اجرایی موجب محقق نشدن بعضی از این برنامهها شده است.
وی ادامه میدهد: سرانه فضای سبز شهری باید مطابق با قوانین شورای عالی شهرسازی و معماری تأمین شود، اما در عمل این مهم محقق نمیشود.
رئیس کمیسیون عمران، معماری، شهرسازی و بافت تاریخی شورای اسلامی شهر اصفهان تاکید میکند: در صورتی که شهرداریها، وزارت بهداشت، آموزشوپرورش، وزارت ارشاد اسلامی و سایر نهادهای مسئول به تعهدات خود عمل کنند، مشکل کمبود سرانههای خدماتی برای خانوادهها برطرف خواهد شد.
میرباقری با اشاره به موانع موجود برای تبدیل اصفهان به یک شهر خانوادهمحور میگوید: یکی از مهمترین چالشهای شهری، توسعه افقی و پراکندگی شهر است که مشکلات متعددی را به همراه دارد و در کنار این مسئله، توسعه عمودی با فروش تراکم نیز پیامدهای منفی قابل توجهی برای شهر به دنبال داشته است.
وی با اشاره به اینکه مشارکت شهروندان در فرایند تصمیمگیریهای شهری الزامی است، میافزاید: هر طرح و پروژهای که قرار است اجرا شود، باید ابتدا ذینفعان آن یعنی شهروندان و خانوادهها را در نظر بگیرد، زیرا مشارکت مردم در تصمیمگیریهای توسعهای شهر موجب میشود شهر به شکل مطلوبتری رشد کند و نیازهای واقعی آن برآورده شود.
رئیس کمیسیون عمران، معماری، شهرسازی و بافت تاریخی شورای اسلامی شهر اصفهان در مورد سیاستهای مسکن و حمایت از خانوادههای کمدرآمد تصریح میکند: موضوع اسکان اقشار کمدرآمد در مناطق مناسب به مصوبات کمیسیون ماده ۵ و طرحهای اقدام ملی مسکن وابسته است.
میرباقری میگوید: در سالهای اخیر، دولتهای مختلف اقداماتی همچون اجرای طرح مسکن مهر را انجام دادهاند که عمدتاً در حومه شهرها متمرکز بوده است و در این میان، سیاستگذاری صحیح و تأمین سرانههای لازم میتواند زمینهساز تأمین مسکن ارزانقیمت برای اقشار مختلف جامعه باشد.
وی ادامه میدهد: توجه به نیازهای خانوادهها، تأمین زیرساختهای لازم و اجرای برنامههای شهرسازی مبتنی بر مشارکت مردمی، کلید موفقیت در ایجاد شهری پویا، زنده و خانوادهمحور است.
«توسعه ناپایدار شهری» بزرگترین مانع پیشروی شهرها برای تبدیل شدن به محیط خانوادهمحور است
امانالله باطنی، جامعهشناس شهری و مدیر مرکز پیشگیری از آسیبهای اجتماعی شهرداری اصفهان به خبرنگار ایمنا میگوید: در تعاریف جامعهشناسی شهری، تبیین جالبی از احساس تعلق به شهر دارند؛ احساس تعلق را همان احساس دوستداشتن شهر و دوست داشته شدن از طرف شهر میدانند و به همین خاطر و برای نشان دادن احساس تعلق است که از اصطلاحاتی همچون شهر دوستدار سالمند یا شهر دوستدار کودک استفاده میکنند.
وی اضافه میکند: با این تفاسیر، شهر خانوادهمحور نیز شهر دوستدار خانواده است، شهری که خانوادههای شهری به آن احساس تعلق میکنند، شهری که خانوادهها آن را دوست داشته باشند و احساس کنند شهر نیز آنها را دوست دارد
جامعهشناس شهری تاکید میکند: شهر خانوادهمحور شهری است که در چرخه حیات خانوادگی، همه هشت نوع خانواده از خانواده پیش والدینی تا خانواده پیر به آن احساس تعلق میکنند.
باطنی با بیان اینکه این احساس تعلق کالبدی و اجتماعی است، میگوید: در این شهر کالبد شهر باید برای خانواده طراحی شود و فضای اجتماعی شهر نیز باید برای خانوادهها امن باشد.
وی ادامه میدهد: بسیاری از مکانهای شهری در حال حاضر میتوان نقاط بی دفاع فرهنگی قلمداد کرد؛ این نقاط برای حضور خانوادهها مناسب نیست و بخاطر حجم بالای آسیبهای فرهنگی و اجتماعی محیط آنها خانوادگی نیست و از همین حیث برای خانوادهها احساس تعلق اجتماعی ایجاد نمیکند.
جامعهشناس شهری خاطرنشان میکند: بسیاری از مکانهای شهری هستند که بهلحاظ کالبدی مناسب خانواده نیست؛ یعنی بهطور مثال مبلمان شهری در آن برای خانواده طراحی نشده که در شهر خانوادهمحور تمام این موارد باید اصلاح شود.
باطنی میگوید: خانواده بنیادیترین نهاد اجتماعی است و اگر در طراحی شهری این نهاد را نادیده بگیریم؛ بنیادیترین نهاد اجتماعی را در شهر نادیده گرفتهایم و این یک نقیصه بزرگ است، زیرا در بحثهای جامعهشناسی شهری ما چیزی به نام اتاف یا ارزیابی تأثیرات فرهنگی و اجتماعی داریم و اگر در طراحی شهری ما خانواده را نادیده بگیریم یکی از مهمترین تأثیرات فرهنگی و اجتماعی آن، تبدیل آن نقطه شهر به نقطه بیدفاع فرهنگی و اجتماعی است.
وی اضافه میکند: خانواده کمکی شایان به امنیت اجتماعی میکند و نقش پدافند فرهنگی و اجتماعی را در شهر ایفا میکند.
جامعهشناس شهری تاکید میکند: برای تبدیل شهر به محیط خانوادگی باید همه اجزای شهر دوستدار خانواده شود؛ در بومشناسی شهری در مکتب شیکاگو جملهای دارند که در گذر زمان میگویند «شهر شبیه شهروندان و شهروندان شبیه شهر میشوند» از اینرو در محیط دوستدار خانواده، خانوادهها شبیه شهر و شهر نیز شبیه خانوادهها میشود و این اهمیت امکانات و زیرساختهای شهری را میرساند.
باطنی میگوید: شهر دوستدار خانواده، شهری است که برای سبک زندگی خانوادهمحور و تمام اجزای این سبک زندگی مناسب باشد، بهطور مثال در سبک زندگی خانوادهمحور باید خانوادههای شهری صبح به صبح بتوانند فرزندان خود را با کمترین مشکل به مدرسه برسانند و وقتی میزان تولید سفر و جذب سفر بعضی مناطق شهری متعادل نباشد یا عدالت فضایی وجود نداشته نباشد و سرانه فضای آموزشی در نقاط شهری نامتقارن باشد، ترافیک شهری خانوادهها را بسیار خسته میکند و همین موضوع موجب میشود شهر برای این بخش از سبک زندگی خانوادهها مناسب نباشد.
وی ادامه میدهد: در شهر دوستدار خانواده باید سرانه فضای آموزشی، فضای تفریحی و فضای فرهنگی به نوعی خانوادهمحور باشد.
جامعهشناس شهری تصریح میکند: بزرگترین مانع پیشروی شهرها برای تبدیل شدن به محیط خانوادهمحور، توسعه ناپایدار شهری است ، زیرا در توسعه ناپایدار شهری شاخصهای توسعه انسانی HDI دیده نشده است و این موضوع موجب پشت کردن توسعه ناپایدار به خانواده میشود .
باطنی یادآور میشود: در توسعه ناپایدار شهری تراکم جمعیت به واسطه تراکمفروشی میرود و افزایش تراکم جمعیت شهری به دنبال خود تبعاتی همچون افزایش نزاع و افزایش زندانیان نزاع و سپس افزایش زنان سرپرست خانوار (زنان زندانیان) را بههمراه دارد.
به گزارش ایمنا، ایجاد شهرهای خانوادهمحور یک ضرورت برای آینده جوامع شهری است و سیاستگذاران و برنامهریزان شهری باید با در نظر گرفتن نیازهای خانوادهها، شهرهایی طراحی کنند که نهتنها از لحاظ اقتصادی و زیستمحیطی پایدار باشند، بلکه فضایی مطلوب برای رشد و شکوفایی خانوادهها فراهم آورند. سرمایهگذاری در این حوزه نهتنها کیفیت زندگی شهروندان را افزایش میدهد، بلکه موجب توسعه پایدار و کاهش مشکلات اجتماعی خواهد شد.
نظر شما