به گزارش خبرگزاری ایمنا از قم، وقتی وارد محله آذر شهر قم میشوید، شاید نخستین نامی که بیش از همه به گوشتان میرسد و بیشترین تابلوهای هدایت مسیری که میبینید، مربوط به امامزاده موسی مبرقع و چهل اختران است، امامزاده موسی مبرقع (ع) در خیابان طالقانی (آذر) قم و در محله چهل اختران واقع شده است.
ایشان فرزند بلافصل حضرت امام جواد (ع)، نوه حضرت امام رضا (ع) و برادر کوچکتر حضرت امام هادی (ع) هستند، مادرش سمانه مغربیه همان مادر امام هادی (ع) است.
میان مورخان در تعداد و اسامی فرزندان امام جواد (ع) اختلافاتی وجود دارد؛ با این وجود همه آنها موسی مبرقع را جزو فرزندان ایشان برشمردهاند، وی دو سال بعد از امام هادی (ع) در سال ۲۱۴ ه. ق در مدینه به دنیا آمدهاند.
ایشان اولین کس از سادات رضوی است که سال ۲۵۶ هجری قمری در قم ساکن شد، بعدها زینب و ام محمد و میمونه دختران حضرت امام جواد (ع) و بعدها بریهه (دخترموسی) به قم آمدند، در این شهر وفات یافتند و جنب حضرت فاطمه معصومه (س) دفن شدند.
موسی مبرقع در ۲۹۶ هجری قمری از دنیا رفت و در مکانی که اکنون مزار اوست دفن شد، در کنار مزار ایشان یکی از فرزندانش به نام شاهزاده احمد فرزند محمد بن موسی که مردی عابد، با سخاوت و کریم بود، مدفون شد.
بقعه چهل اختران
بقعه چهل اختران از ابنیه باشکوه تاریخی و در جوار بقعه جناب موسی مبرقع (ع) واقع است، در این بقعه چهارده تن از سادات رضویه از خاندان موسی و جعفر (ع) و از طبقه بانوان به خاک سپرده شده بودند که در آن تاریخ نام آنها ثبت شده است، پس از آن هم از همین خاندان جمع دیگری دفن شدهاند که تاریخی برای معرفی نام و نسب آنها در دست نیست؛ چنانکه از تسمیه گنبد مزبور به عنوان بقعه چهل اختران یا به قول عوام چهل دختران به خوبی به دست میآید.
مجموعه چهلاختران علاوه بر شیعیان ایرانی مورد توجه و زیارت شیعیان سایر کشورها نیز هست، به نحوی که شیعیان هند و پاکستان در سفر به قم زیارت این مکان را بر خود لازم میدانند؛ زیارتگاه چهل اختران بعد از حرم حضرت معصومه (س) و مسجد مقدس جمکران به عنوان دومین زیارتگاه مهم شهر قم و سومین قطب مذهبی و گردشگری آن معرفی شده است.
بناهای موجود در چهلاختران از آثار پیش از صفویه است که در دورههای بعد مورد بازسازی و تکمیل قرار گرفتهاند. عنوان «چهلاختران» که امروزه برای اشاره به کل این مجموعه به کار میرود، نام بخشی از این مجموعه بوده است. این بنای مذکور گذشته مرکب از سه بقعه با نامهای موسی مبرقع، چهلاختران و امامزاده زید بوده که در دو صحن مستقل وجود داشته، اما در قرن ۱۳ شمسی در قالب یک بنای واحد تجمیع شده است.
گفته میشود بنای زیارتگاه موسی مبرقع از آثار قرن ۹ هجری قمری است، برخی نیز این احتمال را مطرح کردهاند که تاریخ ساخت آن به قرن هفتم باز میگردد.
بالای بقعه کتیبهای وجود دارد که در آن ابیاتی به خط نستعلیق سفید روی کاشی خشتی نوشته و نگارنده آن، میرزا عباسقلی متولی مقبره مستوفی الممالک معرفی شده است، این بقعه اواخر عهد قاجار مورد ترمیم و بازسازی قرار گرفت.
گنبد چهل اختران با اینکه دارای جدار آجری است از ابنیه باشکوه باستانی و تاریخی اصیل شهر قم است که تاریخ بنای آن به سال ۹۵۰ هجری قمری و نام بانی آن شاه طهماسب صفوی و اسم معمار هنرمندش استاد سلطان قمی است و در کتیبههای داخلی هنوز نام وی موجود است.
گنبدِ واقع بر مقبره موسی مبرقع از آثار قبل از دوره صفویه است و بعد از انقلاب اسلامی ایران، گنبد جدیدی به شکل عرقچین و با ارتفاع ۹ متر بر گنبد اولیه که به مرور دچار فرسودگی شده بود، احداث شده است.
در بقعه چهل اختران مرقد امامزاده زید نیز وجود دارد، این مزار در ضلع غربی مجموعه قرار گرفته و مدفن یکی از نوادگان امام سجاد (ع) به نام زید بن علی است.
گفته شده است که از تاریخ میلاد و وفات او اطلاع دقیقی در دست نیست، اما برخی با استدلال به اینکه در کتاب تاریخ قم، اثر حسن بن محمد بن حسن قمی ذکری از او نیامده است نتیجه گرفتهاند که این امامزاده بعد از سال ۳۷۸ قمری که سال تألیف کتاب است متولد شده باشد.
این بقعه سال ۸۴۷ قمری و توسط فردی به نام بَهاءالدین هِبهُ الله قمی بنا شده است.
طرحهای توسعه مجموعه چهل اختران
سال ۱۴۰۳ شهرداری قم با ایجاد فضای پارک ۹۰ خودرو شرایط بهتری در وضعیت رفتوآمد این امامزاده ایجاد کرده است، اداره کل راه و شهرسازی و سازمان اوقاف امور خیریه در حال ایجاد شبستانها و فضاهای جدیدی در طرح توسعه امامزادگان چهل اختران هستند که شرایط بهتری برای میزبانی زائران داخلی و خارجی ایجاد خواهد کرد.
در کنار اینها طرح اتصال محله چهل اختران به محله نوبهار که مصوبات لازم استانی را جذب کرده، در نوبت اجرا توسط شهرداری قم قرار گرفته است؛ این طرح میتواند مسیرهای رفت و آمد به این محلات قدیمی و امامزادگان مقدس را تسهیل کند و موجب رونق دوباره این مجموعه شود.
هیئت چهل اختران
چهل اختران در بین مردم قم علاوه بر بقعه امامزادگان، به عنوان بزرگترین هیئت قم نیز شناخته میشود، تکیه چهل اختران از قدیمیترین و بزرگترین هیئتهای مذهبی قم است؛ دسته این هیئت ۱۵۰ سال است که در روز عاشورا مسیر مزار پسر امام جواد (ع) در خیابان آذر تا حرم حضرت معصومه (س) را میپیماید.
این دسته پس از نماز ظهر عاشورا حرکتش را به سوی حرم آغاز میکند، ردیف اول سادات نواده موسی مبرقع هستند که با لباس سیاه و دستار سبز از بقیه متمایز میشوند و ردیف دوم بیمارانی هستند که به امید شفا در روز عاشورا جزئی از این دسته میشوند، وقتی سبزپوشان که ابتدای دسته هستند، به حرم میرسند، انتهای دسته در خیابان آذر و محله چهلاختران هنوز در حال شکلگیری است.
هیئت چهل اختران تنها و نخستین هیئت سادات در قم است و از همان ابتدا در همین محله امامزاده موسی مبرقع بنا شده و بسیار مورد احترام و توجه مردم قم و مسلمانان دیگر کشورها است.
نظر شما