به گزارش خبرگزاری ایمنا، انتشار تصاویر «ریشا» شیر نر لاغر اندام و نحیف ۹ ساله و درازکشیده‌ای در قفس باغ وحش مشهد که نای بلند شدن نداشت در ماه‌های پایانی سال ۱۴۰۲ در فضای مجازی دست به‌دست می‌چرخید و احساسات بسیاری از شهروندان و فعالان حقوق حیوانات را جریحه‌دار کرده بود و گمانه‌زنی دوستداران حیوانات درباره سوءتغذیه این حیوان موجب شد تا معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست نیز به موضوع ورود و بر پیگیری قصور احتمالی در نگهداری از این حیوان تاکید کند.
بر این اساس به گفته مجید جباری، مدیر باغ‌وحش مشهد، گربه‌سان ارزشمند آفریقایی به بیماری انگلی مبتلا شده است و همان‌طور که آدم‌ها بیمار می‌شوند، این حیوان هم بیمار شده است، البته فعالان زیست‌محیطی و حیات وحش معتقدند؛ این گفته‌ها در حالی مطرح می‌شود که چهار سال پیش هم هفت توله ببر این باغ‌وحش به‌دلیل عفونت تنفسی تلف شدند.
نتایج تحقیقات نشان داده است که این وضعیت منحصر به شیر باغ‌وحش وکیل‌آباد مشهد نیست و در دیگر باغ‌وحش‌های کشور هم وضعیت مشابهی دیده می‌شود و سال ۱۴۰۱ «کیجا» ماده‌پلنگ پارک ارم بر اثر عفونت تلف شد، همچنین خرس باغ‌وحش شیراز هم به‌دلیل محبوس بودن در فضای غیراستاندارد دچار زوکوزیس (بی‌قراری و روان‌پریشی) شد و حالش وخیم است.
به گفته کارشناسان و مسئولان سازمان حفاظت محیط‌زیست، شرایط بعضی باغ‌وحش‌های کشور غیراستاندارد و نامطلوب است و حیوانات در این مراکز که برای اهداف علمی، آموزشی، تحقیقاتی و تفرجی مجوز فعالیت گرفته‌اند، شرایط وخیمی را تجربه می‌کنند و برخی از آنها هم تلف می‌شوند.
«ریشا» شیر باغ وحش مشهد تلف شد
روز گذشته خبر تلف شدن ریشا در رسانه‌ها منتشر شد و به گزارش اداره کل محیط زیست خراسان رضوی، معاون سلامت اداره کل دامپزشکی، معاون محیط طبیعی و تنوع زیستی اداره کل حفاظت محیط زیست و مدیریت باغ وحش وکیل آباد مشهد در رابطه با تلف شدن «ریشا» شیر باغ وحش مشهد بیانه‌ای مشترک صادر کردند که به شرح زیر است:
«به اطلاع می‌رساند شیر باغ وحش مشهد با نام ریشا، که از چندی پیش بیمار بود علی‌رغم تلاش‌های شبانه روزی تلف شد.
بنا به ضرورت تشخیص علت مرگ این گونه حیات وحش، نمونه‌برداری و عملیات کالبدگشایی صبح روز جمعه، دهم فروردین با حضور نمایندگان ادارات کل دامپزشکی، حفاظت محیط زیست و مسئولان باغ وحش مشهد انجام شده و آزمایش‌های لازم انجام شده که نتایج پس از بررسی‌های پاتولوژی و کارشناسی به اطلاع خواهد رسید.»
برخورد جدی با باغ وحش مشهد طی قصور
حسن اکبری، معاون محیط زیست طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست پیش‌تر با اشاره به ابتلای «ریشا» (شیر باغ وحش مشهد) به بیماری اظهار کرد: بیماری یک حیوان در باغ وحش طبیعی است، اما اگر قصوری در نگهداری و درمان صورت گرفته باشد، برخورد جدی خواهد شد.
وی درباره وضعیت «ریشا» گفت: ابتلای حیوانات به بیماری در باغ وحش‌ها یک مسئله طبیعی است، اما نوع اقدامات و کیفیت آن برای حیوان بیمار و نحوه اطلاع‌رسانی درباره آن اهمیت بالایی دارد.
معاون محیط زیست طبیعی حفاظت محیط زیست افزود: باغ وحش مشهد از جمله باغ‌وحش‌هایی است که به لحاظ دامپزشکی و اقدامات درمانی کارنامه بهتری نسبت به باغ‌وحش‌های دیگر دارد.
وی ادامه داد: بنابراین انتظار داریم هنگام وقوع بیماری حیوانات اقدامات درمانی مناسبی صورت گیرد و اطلاع‌رسانی‌ها کافی و سریع باشد، بر اساس آنچه که در رسانه‌ها دیدیم، ایراداتی بر نحوه نگهداری حیوانات در این باغ وحش وارد می‌شود.
اکبری تصریح کرد: اداره کل محیط زیست استان خراسان رضوی گزارشی را تهیه کرده و در آن به مشکلات حیوان و اقدامات باغ وحش اشاره شده است، اما درخواست ما از اداره کل محیط زیست مشهد این است که دوباره نکات مطرح شده در اخبار را بررسی کنند. دفتر تخصصی مربوطه پیگیر این موضوع شده و در صورتی که قصوری اتفاق افتاده باشد، حتماً برخورد خواهد شد.
وی با بیان اینکه دیدگاه حمایتی نسبت به باغ وحش‌ها داریم تا حیوانات در این محیط بتوانند بقا پیدا کنند، تاکید کرد: کوتاهی در نگهداری و یا درمان یک حیوان موجب ایجاد ناراحتی در فضای جامعه می‌شود و ما نسبت به این موضوع حساسیت داریم. اگر مدیران کل محیط زیست در استان‌ها در این زمینه کوتاهی کند، با آنان برخورد جدی خواهد شد.
تلاش برای بهبودی «ریشا» شیر نر باغ‌وحش مشهد
بر این اساس محمود قربان‌زاده، معاون سلامت اداره کل دامپزشکی خراسان رضوی نیز در زمان زنده بودن ریشا در یکی از مصاحبه‌های خود اظهار کرد: تشخیص درست و درمان مؤثر تیم متخصص دامپزشکان حال شیر نر باغ وحش مشهد موسوم به «ریشا» را به سمت بهبودی سوق داد. این شیر ۹ ساله که زاده باغ وحش مشهد است این روزها حال بهتری نسبت به روزهای گذشته دارد.
وی گفت: بر اساس اهمیت و ارزشمندی این گونه، اواخر بهمن، تیم متخصصی با ۹ دامپزشک «ریشا» را بیهوش کرد و نمونه‌های خون و مدفوع او گرفته شد و فراصوت‌نگاری (سونوگرافی)، پرتونگاری (رادیوگرافی) و ارزیابی قلبی (اکوکاردیوگرافی) به همراه مایع‌درمانی انجام شد.
معاون سلامت اداره کل دامپزشکی خراسان رضوی افزود: بررسی دامپزشکان متخصص نشان داد که میزان گلبول‌های سفید کروی شکل در بدن این گونه، اندکی زیاد است که نشان‌دهنده وجود عفونت بود، ضمن اینکه در زمان انجام معاینات، شیر دچار دفع مدفوع روان (اسهال) بود.
وی تصریح کرد: بر اساس نتایج حاصل از معاینات تخصصی، درمان آنتی‌بیوتیکی، استفاده از پروبیوتیک‌ها، استفاده از او.آر.اس به همراه غذای کنترل شده برای این حیوان لحاظ شد و طی سی‌ام بهمن، وضعیت شیر باغ وحش مشهد بسیار بهتر از گذشته بوده و نسخه درمانی مؤثر واقع شده است.
قربان‌زاده اضافه کرد: دامپزشکان متخصص خراسان رضوی همچون مورد درمانی «ارس» پلنگ مبتلا به بیماری عصبی پیش‌رونده در باغ وحش مشهد، ثابت کردند که در روند تشخیص صحیح بیماری و نیز تجویز داروهای مؤثر در حیات وحش به‌ویژه گربه‌سانان دارای توانمندی‌های خوبی هستند.
برخورد شدید با مراکز غیراستاندارد
با این حال، غلامرضا ابدالی، مدیرکل دفتر مدیریت و حفاظت حیات وحش سازمان محیط زیست ایران پیش‌تر با اعلام راه‌اندازی سامانه یکپارچه نظارت بر باغ‌وحش‌ها اظهار کرده است؛ مراکزی که نتوانند خودشان را به حداقل استانداردهای مطلوب و جهانی برسانند، پلمب خواهند شد.
وی درباره وضعیت ریشا شیر بیمار باغ وحش وکیل‌آباد مشهد، گفت: طبق گزارش‌هایی که از استان خراسان رضوی دریافت کردیم، «ریشا» شیر باغ‌وحش وکیل‌آباد مشهد، به بیماری انگلی و دستگاه گوارش مبتلا شده است. این شیر آفریقایی که هشت‌ساله است و در همین باغ‌وحش متولد شده است در حال حاضر سیر درمانی‌اش را طی می‌کند.»
مدیرکل دفتر مدیریت و حفاظت حیات‌وحش سازمان محیط‌زیست افزود: «پیگیر شرایط سلامتی این‌گونه ارزشمند هستیم و بر مراحل درمان ریشا نظارت کامل داریم و امیدواریم درمان آن نتیجه بدهد.
وی با بیان اینکه استاندارد باغ‌وحش‌های کشور متوسط است، تصریح کرد: با رساندن این شرایط به حد خوب و عالی فاصله‌ای وجود دارد که نیاز است نظارت سازمان حفاظت محیط زیست بیشتر شود و باغ‌وحش‌ها مسئولانه رفتار کنند. بر این اساس، سامانه رصد باغ‌وحش‌های کشور در مرحله اجرایی قرار گرفته و یک دور ارزیابی اولیه باغ‌وحش‌های سراسر کشور انجام شده است.
ابدالی گفت: «مرحله دوم این نظارت یکپارچه در دست اجراست و با راه‌اندازی سامانه نظارت بر باغ‌وحش‌ها سیر رو به رشد نظارت بر باغ‌وحش‌ها طی می‌شود. این نظارت بر باغ‌وحش‌ها سختگیرانه‌تر می‌شود تا این مراکز بتوانند به استاندارد مطلوب و بین‌المللی برسند.
وی اظهار کرد: با باغ‌وحش‌هایی که شرایط زیست مطلوب را فراهم نکنند، به‌شدت برخورد می‌کنیم و برای پلمب مراکز غیراستاندارد هیچ تردیدی نداریم. اگر در جریان نظارت سازمان حفاظت محیط زیست بر این مراکز، از باغ‌وحشی قطع امید کردیم، به‌طور قطع آن را پلمب می‌کنیم.
لازمه همکاری محیط‌زیست با باغ‌وحش‌ها در گرو رعایت استانداردهای رتبه‌بندی
مدیرکل دفتر حفاظت و مدیریت حیات وحش سازمان محیط زیست ایران در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا درباره آغاز به کار طرح رتبه‌بندی باغ‌های وحش کشور از نیمه دوم سال ۱۴۰۱ گفت: طرح رتبه‌بندی باغ وحش‌ها بر اساس رعایت ۵۲ شاخص ارزیابی استاندارد توسط متخصصان امر سازمان تدوین و به صورت پایلوت در چند استان اجرایی شد و در حال حاضر این شیوه‌نامه به همه استان‌ها ابلاغ شده است.
وی با بیان اینکه رتبه‌بندی به باغ‌های وحش وزن می‌دهد و آنها را اولویت‌بندی می‌کند، اظهار کرد: با توجه به اهمیت موضوع رتبه‌بندی و رعایت استانداردهای ضروری، امسال در بیست‌ویکم خرداد، جلسه‌ای توجیهی برای باغ‌وحش‌داران کشور تشکیل شد و نیز کارشناسان ارزیابی سازمان یک دوره آموزشی را طی کردند.
ابدالی افزود: ارزیاب‌های سازمان؛ باغ‌وحش‌ها، باغ پرندگان و مراکز نگهداری را بر اساس استانداردهای تعیین شده ارزیابی می‌کنند و به آنها نمره می‌دهند، در نتیجه بر اساس این بررسی‌ها و نمره‌ها رتبه‌بندی می‌شوند.
وی با اشاره به اینکه طرح رتبه‌بندی باغ‌وحش‌ها و مراکزی نگهداری طی چند مرحله با رعایت ۵۲ شاخص ارزیابی اجرایی می‌شود، تصریح کرد: مرحله نخست این طرح در نیمه اول امسال در همه باغ‌وحش‌ها، باغ پرندگان و مراکز نگهداری حیات وحش کشور به اتمام می‌رسد و گام دوم آن در مدت زمان یک‌ساله بر اساس تصمیمات کمیته فنی به منظور نظارت‌های مستمر و مکرر هر چند وقت یک بار انجام خواهد شد.
مدیرکل دفتر حفاظت و مدیریت حیات وحش سازمان محیط زیست اضافه کرد: در این طرح بر موضوعاتی همچون آموزش، حقوق حیوانات و حفاظت تاکید بسیاری شده است. باغ وحش‌ها علاوه بر همکاری با سازمان حفاظت محیط زیست باید در زمینه حفاظت از گونه‌های حیات وحش و بقای نسل بسیاری از گونه‌ها کمک کنند.
وی افزود: در این طرح مسائلی همچون کیفیت غذای حیوانات، مدیریت رفاه گونه‌ها، ایمن سازی محل نگهداری، مدیریت سلامت و بیماری گونه‌ها محورهایی ارزیابی هستند و شاخص‌های خاص خود را دارند. اعتبار رتبه‌بندی‌ها و نظارت‌ها ممکن است یک یا چند ساله باشد و به صورت مداوم و مستمر انجام خواهد شد. اهداف اصلی رتبه‌بندی باغ‌وحش‌ها و مراکز نگهداری حیوانات حرکت به سمت کسب استانداردهای لازم است، لذا بر اساس استاندارهای موجود ۵۲ شاخص تعیین رتبه و نمره‌دهی این مکان‌ها اجرایی می‌شود.
ابدالی اظهار کرد: این ارزیابی‌ها سطح همکاری و حمایت سازمان را با باغ‌وحش‌ها مشخص می‌کند زیرا کسب امتیازات ضعیف، امکان تعطیلی و پلمب آنها وجود دارد، اما سعی داریم از طریق کانال‌هایی درصدد سوق آنان به رعایت استانداردها هستیم.
وی مجموع باغ‌وحش‌ها، مراکز نگهداری حیات وحش و باغ پرندگان در کشور را ۱۰۵ مکان معرفی کرد و گفت: از این تعداد حدود ۷۳ مرکز تحت نگهداری بخش خصوصی و ۳۲ مرکز تحت نظارت سازمان محیط‌زیست است که رتبه‌بندی و ارزیابی آنها سطح و نحوه همکاری سازمان را تعیین می‌کند که کدام مراکز شاخص‌های حفاظت گونه‌های خاص را خواهند داشت.
مدیرکل دفتر حفاظت و مدیریت حیات وحش سازمان محیط زیست با اشاره به اثرات مطلوب نخستین نشست طی بیست‌ویکم خرداد سال جاری با باغ‌وحش‌داران کشور، افزود: بر این اساس مقرر شده که به صورت سالانه یک تا دو مرحله نشست‌هایی چهره به چهره با باغ‌وحش‌داران داشته باشیم، چرا که باغ‌وحش‌ها می‌توانند اهداف بسیار مهم‌تری همچون آموزش، رعایت حقوق حیوانات، حفاظت از گونه‌ها و تحقیقات تاکید و توجه داشته باشند.
وی درباره چالش‌های مهم باغ‌وحش‌ها و مراکز نگهداری حیات وحش خاطرنشان کرد: مباحث و دغدغه‌های این مراکز متفاوت است، اما اکنون بدون ارزیابی و رتبه‌بندی همه آنها نمی‌توانیم اظهار نظر کنیم، چرا که اجرای این طرح به طور کامل نقاط ضعف باغ‌وحش‌های کشور را تعیین خواهد کرد.
در نهایت، پس از ماه‌ها بیماری پنجشنبه، نهم فروردین با وجود تمام تلاش‌های انجام شده برای بهبودی ریشا، این شیر نر در باغ وحش وکیل‌آباد مشهد تلف شد.
نظر شما