به گزارش خبرگزاری ایمنا، آلودگی هوا یکی از چالش‌های اساسی کلان‌شهرهای کشور است که در سال‌های اخیر به ابرچالش شهر صنعتی اصفهان تبدیل شده است، به‌طوری که بر اساس اعلام سازمان جهانی بهداشت، سالانه بیش از سه میلیون نفر در اثر تنفس در شهرها جان خود را از دست می‌دهند.
خطر افزایش آلاینده‌های موجود در هوای اصفهان این روزها به دغدغه‌ای عمومی تبدیل شده است، به‌گونه‌ای که برخی بر این باورند در آینده‌ای نه‌چندان دور این چالش زیست‌محیطی، اقلیم اصفهان را تحت تأثیر قرار خواهد داد و روز به روز نیز اثرات مخرب آن، گریبان شهروندان، درختان و دیگر موجودات را بیش از پیش می‌گیرد.
۲۷ درصد مرگ‌ومیرهای ناشی از بیماری‌های تنفسی، حدود ۱۴ درصد سکته‌های مغزی و حدود ۱۶ درصد سرطان‌های ریه مربوط به آلاینده‌های هوا است در حالی که بنا بر اظهارات مسئولان هنوز متهمان تولید این آلایندگی‌ها مشخص نیست.
کارشناسان نبود برنامه‌ریزی مناسب، نداشتن طرح جامع مبتنی بر مطالعات علمی، نداشتن برخورد جدی با وسایل نقلیه دودزا، نبود قانون‌گذاری و سیاست‌گذاری مناسب، نداشتن مدیریت یکپارچه، موازی‌کاری و نقص قانون موجود را از جمله چالش‌های آلودگی هوا در کلان‌شهرها برشمرده‌اند.
سکون نسبی هوا و افزایش ارتفاع لایه‌های فوقانی جو به دلیل حاکمیت سامانه‌های پرارتفاع، کاهش دما و افزایش فشار روی سطح زمین، رسیدن شاخص‌های ترمودینامیکی به مرز پایداری و عبور از آن، وقوع وارونگی دما و مهم‌تر از همه ماندگاری این شرایط پایدار طی چند روز متوالی به‌ویژه در فصول سرد سال با توجه به موقعیت توپوگرافی شهر اصفهان و مراکز صنعتی، به افزایش پتانسیل پایداری و انباشت مواد آلاینده و افزایش شاخص کیفیت هوا کمک می‌کند.
با توجه به این شرایط سیدرضا مرتضوی، استاندار اصفهان آذر سال جاری تاکید کرد که راهکارها و اقدامات پراکنده کاهش آلودگی هوای اصفهان باید به‌صورت متمرکز اجرا و در این راستا قرارگاه مقابله با آلودگی هوای استان تشکیل شود و به‌صورت هفتگی تشکیل جلسه دهد که این موضوع با همراهی دستگاه‌های ذی‌ربط عملیاتی شد.
۷۰ درصد صنایع در ۸ درصد مساحت استان اصفهان متمرکز است
منصور شیشه‌فروش، مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا با اشاره به فواید تشکیل قرارگاه مقابله با آلودگی هوا اظهار می‌کند: استان اصفهان شرایط خاصی از نظر آلودگی هوا دارد که تحت تأثیر وضعیت اقلیمی و انسان‌ساخت است.
وی می‌افزاید: آلودگی هوایی که در استان اصفهان مشاهده می‌کنید، ناشی از شرایط خاص اقلیمی است، چراکه رکود و سکون پایداری جو را در نیمه دوم سال بیشتر داریم و با سرد شدن هوا پدیده اینورژن یا وارونگی دما به علت آلودگی‌های ناشی از خودروهای سبک و سنگین، حمل‌ونقل و منابع ثابت و سیار موجب افزایش غلظت آلودگی می‌شود.
مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان ادامه می‌دهد: در نیمه نخست سال نیز به‌علت وجود کانون‌های فرسایش بادی شرایطی برای متصاعد شدن گرد و خاک مهیا می‌شود که از کانون‌های فرسایش بادی موجود، بیش از یک میلیون و ۱۰۰ هزار هکتار، مورد مطالعه قرار گرفته است و در مناطق بحرانی قرار دارد.
شیشه‌فروش اضافه می‌کند: ۱۴ کانون شناسایی شده است که وقتی فعال شود موجب آلودگی هوا ناشی از افزایش گرد و غبار می‌شود و شرایطی را ایجاد می‌کند؛ به‌طور مثال در شش ماهه نخست سال جاری حدود ۵۳ روز ناسالم را تجربه کردیم.
حدود ۱۰۰۰ واحد صنعتی و تولیدی، ۷۰۰ معدن، ۲۰۰۰ واحد سنگ‌بری، پنج ناحیه بزرگ تولید آجر، واحدهای صنفی و شهرک‌های صنعتی در استان اصفهان وجود دارد که موجب افزایش آلاینده‌ها شده است
وی بیان می‌کند: در سال جاری ۳۰۰ هکتار نهال‌کاری، ۳۰۰ هکتار مراقبت آبیاری، هزار هکتار مدیریت جنگل‌های دست‌کاشت، ۱۵ کیلومتر بادشکن غیرزنده در مناطق نائین و چوپانان، ۱۰۰ هکتار نهال‌کاری در منطقه فساران و ۱۰۰ هکتار در منطقه شمال گلپایگان در حال اجرا است، همچنین عملیات بذرکاری انجام شده است تا بتواند کانون‌های فرسایش بادی را کنترل کند.
شیشه‌فروش می‌گوید: تقریباً استان اصفهان ۱۰.۷ میلیون هکتار وسعت دارد که از این مقدار ۳.۲ میلیون هکتار بیابان است، یعنی حدود ۳۰ درصد و ۶.۳ میلیون هکتار مرتع داریم.
وی با بیان اینکه میزان فرسایش آبی و بادی سالانه برابر با ۱۲ تن در هکتار شناسایی شده است و ۲.۵ میلیون هکتار نیاز به مطالعات دارد که باید بیابان‌زدایی در آن انجام شود، ادامه می‌دهد: این موضوع نیاز به اعتبار است و از پایتخت کشور برای تأمین آن درخواست شده است.
شیشه‌فروش خاطرنشان می‌کند: در شش ماهه دوم سال جاری علت آلودگی هوای شهر اصفهان و مناطق اطراف شرایط خاص این کلان‌شهر، از نظر جغرافیایی و وجود صنایع مختلف است که بخشی از آن مربوط به این است که در ۷۰ تا ۸۰ درصد روزهای سال شرایط جوی به صورتی نیست که خودپالایی در جو انجام شود و آلاینده‌ها پخش شود، بنابراین با شرایط این ورژن آلودگی‌ها متراکم می‌شود.
وی اظهار می‌کند: حدود هزار واحد صنعتی و تولیدی، ۷۰۰ معدن، ۲۰۰۰ واحد سنگ‌بری، پنج ناحیه بزرگ تولید آجر، واحدهای صنفی و شهرک‌های صنعتی در استان اصفهان وجود دارد که موجب افزایش آلاینده‌ها در اصفهان شده است.
شیشه‌فروش بیان می‌کند: ۷۰ درصد صنایع در هشت درصد مساحت استان متمرکز است، همچنین شاهد تردد بیش از یک میلیون انواع خودرو و بیش از ۶۰۰ هزار موتورسیکلت هستیم که بخش زیادی از انتشار آلاینده‌ها را شامل می‌شود.
وی ادامه می‌دهد: وضعیت کیفی هوا در آبان و آذر سال جاری شرایط خاصی را ایجاد کرد و حدود ۲۱ روز هوای ناسالم برای عموم و ۲۵ روز ناسالم برای گروه‌های حساس را تجربه کردیم که در این راستا محدودیت‌هایی نیز در کارگروه اضطرار آلودگی هوا اعمال شد.
اقدامات گسترده برای نصب سیستم‌های غبارگیر و کنترل آلودگی هوا در صنایع بزرگ انجام شده است
شیشه‌فروش اضافه می‌کند: کارگروه آلودگی هوا در طول سال جلسات مختلفی را تشکیل می‌دهد، به‌طور مثال قانون هوای پاک که تصویب شد؛ محور آن محیط زیست است و نظارت بر اجرای طرح‌ها را این سازمان انجام می‌دهد؛ در این قانون ابلاغ شده است که باید محیط زیست پیگیری‌های لازم را برای تشکیل جلسات کارگروه کاهش آلودگی هوا انجام دهد.
وی بیان می‌کند: در قانون هوای پاک که سال ۱۳۹۶ با ۳۴ ماده و ۳۹ تبصره تصویب شد، توضیح داده شده است که آلودگی هوا انتشار یک یا چند آلاینده از جمله جامد، مایع و گاز در هوای آزاد است به‌گونه‌ای که برای سلامت عموم ضرر دارد.
شیشه‌فروش با اشاره به منابع آلاینده طبیعی همچون گرد و غبار و طوفان، منابع متحرک از جمله نقلیه‌های موتوری و منابع ثابت شامل صنایع، معادن کشاورزی، خدماتی و تجاری می‌گوید: برای رفع این آلاینده‌ها در طول سال جلساتی تشکیل شده است و وظایفی که در ۳۴ ماده وجود دارد، در دستگاه اجرایی توسط محیط‌زیست نظارت و پیگیری می‌شود، اما مواقع اضطرار زمانی است که استمرار پایداری جو موجب افزایش میزان غلظت آلاینده‌ها در کوتاه‌مدت شود و برای سلامت انسان نیز ضرر داشته باشد.
وی با اشاره به تقسیم‌بندی شاخص کیفیت هوا (AQI) اظهار می‌کند: از عدد صفر تا ۵۰ هوای پاک به رنگ سبز، از ۵۱ تا ۱۰۰ هوای سالم به رنگ زرد، از ۱۰۱ تا ۱۵۰ هوای ناسالم برای گروه‌های حساس به رنگ نارنجی، از ۱۵۱ تا ۲۰۰ هوای ناسالم برای عموم به رنگ قرمز، از ۲۰۱ تا ۳۰۰ هوای بسیار ناسالم به رنگ بنفش و از ۳۰۱ تا ۵۰۰ شرایط کیفی هوا خطرناک و به رنگ قهوه‌ای است.
تجارب استان در تشکیل قرارگاه آب موفق بوده و در این دولت اقداماتی متناسب با شرایط انجام شده است
شیشه‌فروش با بیان اینکه برای پیشگیری از کاهش انتشار آلاینده‌ها در طول سال اقداماتی از جمله بهینه‌سازی سوخت پالایشگاه، تولید گازوئیل استاندارد زیر 20ppm گوگرد، تولید حدود ۷.۵ میلیون لیتر بنزین یورو و ۸.۵ میلیون لیتر گازوئیل استاندارد، تدوین سند کاهش آلودگی هوا، تهیه سند ساماندهی و بهسازی کوره‌های آجرپزی اصفهان که ۴۸ واحد شناسایی و کوره‌های غیرمجاز پلمب شد، قطع گاز کوره‌های آجر مستقر در شعاع ۵۰ کیلومتری که ۲۵۰ کوره بود، به‌کارگیری اتوبوس‌های یورو چهار، خط دوم قطار شهری با وجود کمبود اعتبارات در حال اجرا است، می‌گوید: قرارداد خرید اتوبوس‌های دو کابینه بسته شده و شهرداری در حال پیگیری تحویل آن است، همچنین تکمیل مطالعه سهم‌بندی آلایندگی هوا از نمونه کارهایی بوده که در این راستا انجام شده است.
وی ادامه‌دهد: ارتقای بخشی از سامانه کاهش کیفی هوای استان، تدوین برنامه جامع زیست‌محیطی برای چهار صنعت بزرگ مقیاس، نصب و راه‌اندازی سیستم‌های پایش زیست‌محیطی حداقل در ۷۰ صنعت کوچک و بزرگ، نصب و راه‌اندازی سامانه‌های برخط واحد آلاینده‌های بزرگ مقیاس در ۲۸ صنعت، انجام بیش از ۲۷۰۰ مورد پایش و نظارت و برخورد با ده‌ها واحد آلاینده در این مدت و خروج کارگاه‌های ریخته‌گری از شهرهای اصفهان، نجف‌آباد و خمینی‌شهر به شهرک صنعتی بزرگ در حال انجام است.
شیشه‌فروش با بیان اینکه برنامه‌ریزی برای اجرای ۲۰۰۰ مگاوات نیروگاه خورشیدی، اجرای خط متروی اصفهان-شاهین‌شهر و انجام مطالعات خط متروی اصفهان-بهارستان در دستور کار است، می‌گوید: اقدامات گسترده برای نصب سیستم‌های غبارگیر و کنترل آلودگی هوا در صنایع بزرگ انجام و برنامه‌ریزی شده است تا کارگاه‌های آلاینده همچون طلاسازی، ریخته‌گری و موزائیک از محدوده شهرها خارج شوند.
وی خاطرنشان می‌کند: موضوع آلودگی هوا در سال جاری در شورای برنامه‌ریزی نیز مطرح شد تا اقدام ویژه‌ای انجام شود؛ تجارب استان در تشکیل قرارگاه آب موفق بوده و در این دولت اقداماتی متناسب با شرایط انجام شده است، بنابراین قرارگاه مقابله با اثرات آلایندگی هوا و کاهش آلودگی هوا از اواخر آذر آغاز به‌کار کرده است و در کنار تمام فعالیت‌های انجام شده، هفته‌ای یک‌بار جلسات این قرارگاه با حضور تمام مدیران و بالاترین مراجع تصمیم‌گیری که دبیرخانه و محیط‌زیست است، تشکیل می‌شود.
سند جامع کاهش آلودگی هوا اصفهان باید روی سهم‌بندی انتشار آلایندگی‌ها بررسی‌های دیگری انجام دهد
وی ادامه می‌دهد: جلسه اخیر قرارگاه مقابله با آلودگی هوا با حضور معاون اجرایی رئیس‌جمهور تشکیل شد که اعضای آن نمایندگان محیط‌زیست، هواشناسی، آموزش و پرورش، پلیس راهور، نیروی انتظامی، صنعت‌ومعدن، شهرداری، مدیریت بحران، دانشگاه علوم پزشکی، مرکز بهداشت، صنایع بزرگ همچون پالایشگاه، فولاد مبارکه، ذوب‌آهن، نیروگاه‌ها، سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی، اداره کل استاندارد، دادگستری و دستگاه‌های نظارتی و بخش‌هایی همچون جهاد کشاورزی، منابع طبیعی، آب منطقه‌ای و آب و فاضلاب و اعضای اصلی که باید در جلسه حضور پیدا کنند مسئولان صدا و سیما، راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای هستند.
شیشه‌فروش می‌گوید: قرارگاه مقابله با آلودگی هوا باید بتواند برای اجرای کارهای اضطراری جهت اقدامات مهم و کوتاه‌مدت و برنامه‌ریزی اقدامات بلندمدت تا افق آینده در زمینه سالم‌سازی هوا فعالیت کند.
وی با بیان اینکه ویژگی این قرارگاه، عملیاتی بودن آن است، چراکه مصوبات آن باید سریع اجرایی شود و به این علت که مصوبات شورای برنامه‌ریزی را دارد، برای همه دستگاه‌ها لازم‌الاجرا است، ادامه می‌دهد: در جلسات اولیه قرار بر این شد که سند جامع کاهش آلودگی هوا اصفهان که تهیه شده است، روی سهم‌بندی انتشار آلایندگی‌ها بررسی‌های دیگری انجام دهد، همچنین برای بازنگری سند یک ماه فرصت داده شد تا بتواند تمام بخش‌ها را متناسب با عملیاتی بودن برنامه‌ها تعیین تکلیف کند.
در قرارگاه قرارگاه مقابله با آلودگی هوا تهیه سند برنامه کاهش آلودگی هوای اصفهان باید پیگیری شود
شیشه‌فروش بیان می‌کند: نتیجه این قرارگاه این است که هم در کوتاه‌مدت اقدامات سریع انجام شود و هم در بلندمدت شاهد روزهای سالم بیشتری باشیم.
وی با بیان اینکه پیگیری و نظارت بر عهده محیط‌زیست است، می‌گوید: در قرارگاه آلودگی هوا پیگیری و نظارت بر اجرای قانون هوای پاک، مطالعه سیاهه انتشار آلودگی هوا و مدل‌سازی آن، تدوین و پیگیری اجرای سند بهسازی و نوسازی صنایع آجر و تهیه سند برنامه کاهش آلودگی هوای اصفهان از جمله کارهایی است که باید پیگیری شود.
شیشه‌فروش با تاکید بر اینکه ویژگی دیگر این قرارگاه، مشارکت صنایع بزرگ برای اجرایی کردن طرح‌های کاهش آلودگی هوا از جمله استانداردسازی ناوگان حمل‌ونقل عمومی است که مشارکت صنایع را می‌طلبد، ادامه می‌دهد: صنایع بزرگ با توجه به سهم خود در تردد ناوگان حمل‌ونقل و بار مسافر تعهداتی دارند که باید برای اجرایی کردن طرح‌های اضطراری کاهش آلودگی هوا از جمله کمک به تقویت ناوگان حمل‌ونقل عمومی و نوسازی آن ناوگان حمل‌ونقل برقی موتورسیکلت‌ها، تاکسی‌ها و اتوبوس‌ها اقدام کنند؛ از برنامه‌ریزی‌های دیگری که درباره طرح جامع زیست‌محیطی باید مورد توجه قرار گیرد، طرح سیکل ترکیبی شدن و انتقال نیروگاه شهید منتظری به خارج از محدوده است.
تولید نفت پالایشگاه اصفهان برای کل کشور سود دارد، اما عوارض آن تنها برای مردم اصفهان است
احمد شریعتی، عضو کمیسیون سلامت، محیط‌زیست و خدمات شهری شورای اسلامی شهر اصفهان نیز در این باره به خبرنگار ایمنا می‌گوید: در مدیریت بحران استانداری و حوادث غیرمترقبه آلودگی هوا که با حضور سازمان‌های مختلف از جمله شهرداری، استانداری، مدیریت بحران شهرداری، شرکت شهرک‌ها، محیط‌زیست و ان‌جی‌اوها تشکیل شده است، مسئولان دست به دست هم داده‌اند تا عواملی که در آلودگی اصفهان دخیل است را مورد بررسی قرار دهند.
وی می‌افزاید: این مسئله ناشی از آلودگی‌های حمل‌ونقلی در اصفهان یا کارخانه‌های فولاد، پالایشگاه و ذوب‌آهن است که با تشکیل این قرارگاه مشخص می‌شود چند درصد آلودگی به آلاینده‌های داخل شهری حمل‌ونقل و صنایع مربوط می‌شود.
عضو کمیسیون سلامت، محیط‌زیست و خدمات شهری شورای اسلامی ادامه می‌دهد: قرارگاه مقابله با آلودگی هوا به همین دلیل تشکیل شده و جلسات آن با جدیت در حال برگزاری است، همچنین شهرداری بر اساس تکالیفی که طبق قانون مطرح شده، کار را پیگیری کرده است تا به نتیجه برسد.
شریعتی با اشاره به جلسه‌ای که با حضور رئیس منطقه ۶ سازمان بازرسی کل کشور و بازرس کل استان درباره چرایی طرح توسعه پالایشگاه اصفهان در شرایطی که در خصوص رفع آلودگی تلاش می‌کنیم، اضافه می‌کند: تولید نفت این پالایشگاه برای کل کشور سود دارد، اما عوارض آن فقط برای مردم اصفهان است، بنابراین طرح توسعه پالایشگاه نباید ادامه پیدا کند.
وی بیان می‌کند: طی جلسه‌ای که در بنیاد نصف‌جهان تهران با حضور مسئولان کشوری، لشکری و معاونان وزارتخانه‌های مختلف برگزار شد، این مسئله را عنوان کردیم و طبق تکلیفی که برعهده شهرداری قرار دارد، هر کجا لازم است باید پلمب و از طرح توسعه جلوگیری شود، اصلاحات انجام و وسایل نقلیه برقی نیز جایگزین شود.
به گزارش ایمنا، سازمان بهداشت جهانی آلودگی هوا را یکی از مهم‌ترین عوامل تهدیدکننده سلامت جهانی می‌داند که نیاز به توجه و اقدام فوری دارد؛ افزایش تعداد ذرات آلاینده به‌عنوان اصلی‌ترین عامل آلودگی هوا در جهان شناسایی شده است.
آثار آلودگی هوا می‌تواند به‌سلامت انسان‌ها، حیوانات و گیاهان آسیب بزند، منجر به بروز بیماری‌های تنفسی، افزایش میزان آلرژی‌ها و بیماری‌های قلبی‌عروقی و حتی افزایش مرگ‌ومیر در جوامع شهری و صنعتی شود، اما شناسایی عوامل اصلی آلودگی هوا نخستین گام برای رفع این مشکل است که امیدواریم فعالیت قرارگاه مقابله با آلودگی هوا در این باره نتیجه‌بخش باشد.
نظر شما