تورج فتحی در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، با بیان اینکه کوه یکی از نمادها و منابع تاریخی، آثار فرهنگی، هنری و نماد باستانی در کشور است، اظهار کرد: ایران فلاتی پر از کوه‌های گوناگون است و به جز دو رشته کوه مهم البرز و زاگرس که بخشی از رشته کوه‌های اصلی در جهان محسوب می‌شود، تعداد زیادی رشته کوه پراکنده نیز در فلات مرکزی ایران وجود دارد که ارتفاع بعضی از آن‌ها بیش از ۴۲۰۰ متر است.
وی پیرامون اینکه کوه‌ها به عنوان یک نماد و عنصر فرهنگی که در طول تاریخ به دفعات از آن‌ها استفاده شده است، افزود: لازم است با حفاظت این منابع در کشور از تخریب، تغییر چهره و چشم‌انداز کوه‌ها و کوهستان‌ها جلوگیری شود، چراکه طی ۷۰ سال اخیر فعالیت‌های انسانی ازجمله اقدامات توسعه‌ای و عمرانی که در هر دهه نسبت به دهه‌های گذشته تشدید شده، چهره بسیاری از کوه‌های ایران را تغییر می‌دهد.
معاون دفتر آب و خاک سازمان حفاظت محیط‌زیست ایران تصریح کرد: لازم است که فعالیت تمام بخش‌ها به‌ویژه بخش‌هایی که با طبیعت و کوه‌ها سروکار دارند، ازجمله سازمان زمین‌شناسی کشور، سازمان حفاظت محیط زیست، منابع طبیعی و آبخیزداری، سازمان جنگل‌ها و مراتع بیش از سایر دستگاه‌ها مورد توجه قرار گیرد تا از مناطق کوهستانی حفاظت شود.
وی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه توسعه باغات در اراضی شیب‌دار چه تأثیراتی بر تخریب کوه‌ها دارد؟ گفت: بسیاری از فعالیت‌های نخستین انسان‌ها مانند کشاورزی که جزو اساسی و دیرینه اقدامات بشر محسوب می‌شود، به‌طورکامل بر چشم‌انداز و چهره کوه‌ها و کوهستان‌ها اثرگذار است.
فتحی اضافه کرد: برای نمونه طی ماده ۳۸ قانون برنامه ششم توسعه، وزارت جهاد کشاورزی پیش‌بینی کرده بود که ۵۰۰ هزار هکتار از اراضی شیب‌دار کشور را به باغات تبدیل کنند، اراضی شیب‌دار در مناطق کوهستانی ایران مستقر است و زمانی که پوشش گیاهی مراتع و جنگل‌ها تغییر کند و آن‌ها را به باغات و اراضی کشاورزی تبدیل کنیم، چهره واقعی و طبیعی کوه‌ها و کوهستان‌ها، برای همیشه با آسیب و تغییرات جدی مواجه خواهد شد که قابل بازگشت و جبران نیست.
وی با اشاره به اینکه تدوین بعضی قوانین و مقررات سبب تغییرات چشم‌اندازهای طبیعت می‌شود، اظهار کرد: با جنگل‌تراشی و تبدیل آن‌ها به اراضی کشاورزی، چهره طبیعی کوه‌ها به طور کامل تغییر یافته و لایه خاک که به عنوان پوشش و لباس کوهستان‌ها است را عریان کرده که به مرور زمان تحت تأثیر فرسایش قرار می‌گیرد و به‌تدریج پوشش منابع خاکی این مناطق تخریب و نابود می‌شود و طی بارندگی‌ها، خاک‌ها از محیط کوهستان‌ها به همراه سیلاب‌ها خارج خواهد شد.
معاون دفتر آب و خاک سازمان حفاظت محیط‌زیست ایران ادامه داد: برای نمونه در زمان بارندگی‌های شدید وقتی در مناطق مختلف کشورمان رودخانه‌ها با سیلاب‌ها طغیان می‌کنند رنگ سیلاب‌ها در رودخانه به طور کامل گل‌آلود است، اما رودخانه‌های سیلابی در کشورهای اروپایی به دلیل حفاظت صحیح از کوه‌ها و مناطق کوهستانی و پیشگیری از فرسایش خاک گل‌آلود نیست.
وی درباره مهم‌ترین علل تغییرات اقلیمی کوه‌ها و کوهستان‌ها تصریح کرد: خاک یکی از عناصر ارزشمند طبیعت است که بر اثر فرسایش خاک، پروفیل خاک که لایه زنده‌ای از محیط‌زیست است و در هر سانتی‌متر مکعب آن بسته به نوع آب و هوا و اقلیم هر منطقه هزاران تا میلیون‌ها موجود زنده ذره‌بینی وجود دارد، نابود خواهد شد.
فتحی افزود: مباحث محاوره‌ای و عامیانه برای خاک ارزشی قائل نیستیم، در حالی‌که تمام فعالیت‌های انسانی از تولید محصولات کشاورزی و منابع غذایی از بستر خاک آغاز می‌شود، بنابراین به منظور حیات و زندگی باید در حفاظت از این لایه خاک اقدامات زیست‌محیطی اساسی انجام شود.
وی گفت: با توجه به اقلیم هر منطقه‌ای، وقتی منابع خاکی کوه‌ها و کوهستان‌ها را نابود یا تخریب می‌کنیم، تولید لایه خاک به زمانی در مقیاس زمین‌شناسی نیاز دارد تا آن خاک دوباره احیا شود، در مناطق آب و هوای خشک مانند کشور ما که در کمربند خشکی قرار گرفته، به چندصد هزار تا چند میلیون سال زمان نیاز است تا یک سانتی‌متر یا چند سانتی‌متر خاک بدون هیچ‌گونه فعالیت انسانی در زمین، زایش شود.
معاون دفتر آب و خاک سازمان حفاظت محیط‌زیست ایران خاطر نشان کرد: خاک یکی از عناصر اصلی کوهستان‌های ایران است، اما با فعالیت‌های کشاورزی که یکی از برنامه‌های محوری و توسعه‌ای در تمام دولت‌ها است و انجام اقدامات نادرست کشاورزی، چهره واقعی بسیاری از کوهستان‌های کشور تغییر یافته و دامنه‌های کوهستان‌ها که در بعضی مناطق به اراضی کشاورزی تبدیل شده، تحت تأثیر فرسایش طبیعی قرار گرفته است و سبب از بین رفتن خاک و تغییرات کوهستان‌ها می‌شود.
نظر شما