به گزارش ایمنا، مجموعه تخت فولاد یکی از کهن‌ترین قبرستان‌های جهان همچنین از مقدس‌ترین آرامستان‌های مذهب شیعی به‌شمار می‌رود. تقدس این مکان تاریخی برگرفته از مشاهیر و عالمانی همچون یوشع نبی، حاج آقا رحیم ارباب، جهانگیرخان قشقایی، استاد جلال تاج‌اصفهانی، سید ابوالحسن شمس‌آبادی، بانو امین و عطاء‌الله اشرفی‌اصفهانی است که در این مکان آرام گرفته‌اند.
در میان مشاهیر مدفون در این آرامستان نام برخی از نوآوران حوزه مطبوعات و رسانه نیز به چشم می‌خورد، نخبگانی که در زمانه خود باعث بدعت‌ها شده‌اند و گام‌های بزرگی در راستای اعتلای فرهنگ مطبوعاتی برداشته‌اند.
یکی از اقدامات مجموعه تخت فولاد در این سال‌ها، گردآوری این مشاهیر مطبوعاتی و تألیف کتابی در این زمینه با عنوان «مشاهیر مطبوعاتی اصفهان» است. پژوهشی تاریخی که در گفت‌وگو با محمود فروزبخش، کارشناس مرکز مشاهیر تخت فولاد به شرح آن پرداخته‌ایم.
ایمنا: کتاب «مشاهیر مطبوعاتی اصفهان» مشخصات به چه حوزه‌ای پرداخته است؟
فروزبخش: این کتاب به معرفی مشاهیر مطبوعاتی و روزنامه‌نگاران مدفون در تخت فولاد اصفهان پرداخته است. کتابی که در حوزه آثار مجموعه تاریخی مذهبی تخت فولاد قرار می‌گیرد و به قلم علی اخضری در سال ۱۳۸۶ منتشر شده است.
ایمنا: چه تعداد از روزنامه‌نگاران در این کتاب معرفی شده‌اند؟
فروزبخش: نزدیک به ۴۰ نفر
ایمنا: آیا مشاهیر مطبوعاتی در تخت فولاد مدفون هستند که در کتاب اشاره‌ای به آن‌ها نشده باشد؟
فروزبخش: خیر. تمام افراد سرشناس و صاحب روزنامه مدفون رد مجموعه تخت فولاد در این کتاب معرفی شده‌اند.
ایمنا: معرفی مشاهیر مدفون در مجموعه تخت فولاد شامل چه بازه زمانی می‌شود؟
فروزبخش: نخستین شخصیتی که در این کتاب به آن پرداخته‌شده است، متعلق به ۱۵۰ سال پیش است. همچنین دامنه پژوهش تا سال ۱۳۶۰ نیز ادامه داشته است و به معرفی مشاهیری که در این بازه زمانی مدفون شده‌اند، پرداخته‌ایم.
ایمنا: چند نمونه از شخصیت‌های برجسته کتاب را معرفی می‌کنید.
فروزبخش: میرزا تقی‌خان انصاری کاشانی یکی از اولین روزنامه‌نگاران کشور است که در عصر ناصری زندگی کرده و روزنامه «فرهنگ» متعلق به او است. میرزا تقی‌خان یا میرزا تقی حکیم‌باشی، حکیم دربار ظل‌السلطان در زمان حکومت ناصری بوده است و فعالیت او به ۱۵۰ سال پیش بازمی‌گردد. وی با چنین حرکتی یکی از مهم‌ترین گام‌های مطبوعاتی کشور را برداشته است و هم‌اکنون نیز در تکیه میرفندرسکی به خاک سپرده شده است.
بعد از دوران ناصری وارد عصر مشروطه می‌شویم و اصفهان در کنار تبریز و تهران، سه رکن مشروطه شهری را تشکیل می‌دهند. در این حوزه باید پذیرفت که انقلاب مشروطه دستاوردی غیرقابل انکار داشته است. مشروطه همچون بمب انرژی بوده که با منفجر شدنش طراوت ایجاد کرده است و نشانه این طراوت، همین روزنامه‌ها بودند. کثرت انتشار روزنامه‌هایی که در این عصر تولید و توزیع می‌شده است. در این عصر با اینکه توسعه مطبوعات بسیار دشوار بود، اما روزنامه‌نگاران ایستادگی کردند و روزنامه‌ها را تولید و توزیع می‌کردند.
میرزاعلی آقاخراسانی یکی از مشاهیر معروف این دوران است که روزنامه معروف او با عنوان «جهاد اکبر» شناخته شده و با همین اسم هم ماندگار شده است. او یک مشروطه‌خواه واقعی بود که قلم خودش را خرج مشروطه‌خواهی کند و همواره آثاری را در تأیید و تب بین مشروطه نگارش می‌کرده است. اکنون آرشیو این نشریه سرشار از مستنداتی است که به‌وسیله آن می‌توانیم نسبت به تاریخ اصفهان شناخت کسب کنیم.
سراج‌الدین بدر جبل‌عاملی شخصیت دیگری است که در روزنامه «انجمن مقدس اصفهان» مشغول به فعالیت بوده است. او نیز یکی از شخصیت‌های مشروطه‌خواه بوده و یکی از کارهایی که این روزنامه به آن می‌پرداخته، انتشار متن مذاکرات انجمن اصفهان بوده است. این انجمن که با انتخاب مردمی تشکیل شده بود، نشان از یک اقدام سیاسی روبه‌جلو دارد که در عصر مشروطه محقق شده بود.
ایمنا: تاکنون چند نسخه از کتاب منتشرشده است؟
فروزبخش: کتاب مشاهیر مطبوعاتی اصفهان یک اثر مرجع است و در این حوزه تعداد چاپ آن اهمیتی ندارد.
ایمنا: در طول ۱۸ سالی که از انتشار این اثر می‌گذرد، آیا به‌عنوان یک کتاب تاریخی مرجع، در این زمینه راهگشا بوده است؟
فروزبخش: این کتاب یک تحقیق تاریخی است که توأمان با دانشنامه تخت فولاد تألیف شده است. در دانشنامه تخت فولاد به معرفی بیش ۱۰۰۰ مرد و زن دفن شده در این مجموعه پرداخته‌شده است. این کتاب هم دسته‌بندی از دانشنامه‌ها است که به‌طور مفصل و تحلیلی‌تر زندگی‌نامه مشاهیر مطبوعاتی را بیان کرده است. تمرکز را بر سابقه مطبوعاتی آن‌ها گذاشته و افکار، زمینه و زمانه زندگی آن‌ها را بیان کرده است.
اما این کار در چرخه تولید دانش و معرفت کافی نیست و ما باید داده‌ها و اطلاعات را به سمت تولید اجتماعی ببریم.
ایمنا: منظور از تولید اجتماعی چیست؟
فروزبخش: در این زمینه باید پردازش، دسته‌بندی و نقادی متقن‌تری بر متون داشته باشیم؛ یعنی با شناخت مشاهیر مطبوعاتی مدفون، خودمان را محدود به اطلاعات محض نکنیم و خردی نسبت به دوران مشروطه پیدا کنیم.
نظر شما