عبور لنج‌ها و قایق‌های کالای قاچاق به رویشگاه مانگرو آسیب می‌زند؟

به گزارش خبرنگار ایمنا، جنگل‌های مانگرو (حرا) اکوسیستم‌های نادر، دیدنی و پرباری در مرز بین زمین و دریا هستند، این اکوسیستم‌های فوق‌العاده به رفاه، امنیت غذایی و محافظت از جوامع ساحلی در سراسر جهان کمک کرده و زیستگاه با ارزشی را برای ماهی‌ها و سخت‌پوستان فراهم می‌کند؛ جنگل‌های مانگرو همچنین به عنوان نوعی دفاع طبیعی ساحلی در برابر موج طوفان، سونامی، افزایش سطح دریا و فرسایش عمل می‌کند و خاک آنها مقادیر زیادی کربن را ترسیب می‌کند.

به دلیل اهمیت این جنگل‌ها، «روز جهانی حفاظت از اکوسیستم مانگرو» توسط کنفرانس عمومی یونسکو در سال ۲۰۱۵ تصویب شد و هر ساله در تاریخ بیست‌وششم جولای جشن گرفته می‌شود و هدف آن آگاهی از اهمیت اکوسیستم‌های حرا به عنوان "یک اکوسیستم منحصر به فرد، خاص و آسیب‌پذیر" و راه‌حل‌هایی برای مدیریت، حفاظت و استفاده پایدار از آنها است.

مساحت جنگل‌های مانگرو در ایران بیش از ۲۷ هزار هکتار است‌

کامران پورمقدم، رئیس مرکز جنگل‌های خارج از شمال سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور اظهار کرد: بهترین ابزار قانونی ارزیابی زیست محیطی است، البته باید شاخص‌های آن به‌روز و دقیق‌تر انجام شود و با توجه به تغییرات اقلیمی باید حفاظت از این رویشگاه‌ها و اقدامات احیایی بیشتر صورت پذیرد.

وی افزود: جنگل‌های مانگروی ایران یکی از نقاط منحصربه‌فرد زیستگاه‌های مانگروی دنیا محسوب می‌شود، چون این رویشگاه بین عرض‌های ۲۵ تا ۲۷ درجه گسترش پیدا کرده و این منطقه از نقاط جغرافیایی خاص است.

رئیس مرکز جنگل‌های خارج از شمال سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور تصریح کرد: مساحت جنگل‌های مانگرو در ایران بیش از ۲۷ هزار هکتار است که غالب گونه‌های آن گونه حرّا با نام علمی Avicenna Marina است. این جنگل‌ها از خلیج نایبند در بوشهر تا خلیج گواتر در جنوب سیستان و بلوچستان و در حاشیه دریای عمان گسترش پیدا کرده است. بیش از ۹۰ درصد این جنگل‌ها چه از لحاظ کیفیت و کمیت در استان هرمزگان مانند بندر خمیر و جزیره قشم واقع شده است البته لکه‌ای در منطقه خور آذینی استان هرمزگان شهرستان سیریک وجود دارد که گونه «چندل» است.

وی با بیان اینکه یکی از فواید جنگل‌های مانگرو تنوع زیستی آن‌ها است، گفت: به علت وجود مواد مغذی بسیار ارزشمند برای توده‌های حیوانی و جانوران آبزی و حیات وحش دریا و حتی خشکی، تنوع زیستی در جنگل‌های مانگرو بسیار بالا است، بنابراین تکثیر میگو و ماهی در این رویشگاه با کیفیت بسیار بالا انجام می‌شود. به همین علت جوامع محلی که به شغل صیادی مشغول بوده و بسیار مایل به حفظ و توسعه این رویشگاه‌ها هستند، چون به‌صورت مستقیم به معیشت و کیفیت بیشتر صیادی آن‌ها کمک خواهد کرد.

پورمقدم درباره اقدامات سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری برای حفاظت از جنگل‌های مانگرو گفت: طرحی تحت عنوان طرح ملی مدیریت جنگل‌های مانگرو با هدف مدیریت و صیانت از این جنگل‌ها در استان‌های جنوبی کشور یعنی خوزستان، بوشهر، هرمزگان و سیستان در حال اجرا است؛ بخشی از این طرح مربوط به عملیات احیایی، توسعه جنگل‌های مانگرو در قالب نهال‌کاری و بذرکاری و بخش دیگر آن مربوط به اقدامات حفاظتی مانند گشت‌های قایق‌های موتوری برای جلوگیری از قطع درختان و سرشاخه‌زنی است.

وی با اشاره به طرح کاشت یک میلیارد اصله نهال در کشور اظهار کرد: عملیات احیایی و کاشت درخت و جنگل‌کاری در جنگل‌های مانگرو در قالب طرح کاشت یک میلیارد اصله نهال انجام می‌شود، در این جهات مناطقی را در قالب مناطق مستعد برای احیای جنگل‌های مانگرو در این رویشگاه‌ها در استان‌های جنوبی بر اساس مطالعات ساحلی شناسایی کردیم. از مردادماه جمع‌آوری بذر و تولید نهال با کمک جوامع محلی که بخش عمده آن‌ها به صیادی اشتغال دارند، در تمام استان‌های جنگل حرا به‌وبژه در استان هرمزگان انجام می‌شود. کاشت نیز در فصل مستعد از سوی جوامع محلی صورت می‌گیرد.

رئیس مرکز جنگل‌های خارج از شمال سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور اضافه کرد: پیش‌بینی می‌کنیم که در حدود ۵۹ هزار هکتار عرصه مستعد برای «حرّاکاری» در جنگل‌های مانگرو وجود داشته باشد که به فراخور اعتبارات و هماهنگی جوامع محلی و مشارکت آنان طی چهار تا پنج سال در کل رویشگاه‌های جنوبی مانگرو کشور انجام شود.

وی با اشاره به عوامل تخریب رویشگاه‌های مانگروی کشور تصریح کرد: احداث یک سری تأسیسات در بالادست این رویشگاه از عوامل تخریب آن محسوب می‌شود چراکه جریان هیدرولوژیک آب شیرین در محل ورود آن به دریا را مختل می‌کند. هر اقدامی که موجب ایجاد اختلال در ورود یا جریان آب شیرین از بالادست به مصب دریا شود، می‌تواند به این رویشگاه آسیب برساند. از جمله این اقدامات می‌توان به ایجاد پل، سد، جاده‌سازی، تأسیسات پرورش میگو اشاره کرد که اگر بر اساس مطالعات ارزیابی زیست‌محیطی نباشد می‌تواند این رویشگاه را دچار آسیب و آن را تخریب کند.

عبور لنج‌ها و قایق‌های حاوی کالای قاچاق از رویشگاه‌های مانگرو از عوامل تخریب این زیستگاه است

پورمقدم عبور لنج‌ها و قایق‌های حاوی کالای قاچاق از خورها و رویشگاه‌های مانگرو را از دیگر عوامل تخریب این زیستگاه دانست و گفت: این قایق‌ها موج‌های سنگینی را ایجاد می‌کنند و باعث فرسایش پای درختان و در نهایت سرنگونی آنها و آسیب به این رویشگاه می‌شوند.

وی با بیان اینکه وجود پساب‌های صنعتی و تخلیه مواد نفتی در دریا به صورت اشتباه به این اکوسیستم آسیب وارد می‌کند، گفت: سعی شده با هماهنگی با نیروی انتظامی، جوامع محلی، صیادان و متولیان صنایع فعال در بالادست این رویشگاه‌ها، این آسیب‌ها را به حداقل برسانیم. این اتفاق در خلیج نایبند افتاد و خوشبختانه توانستیم تهدید این منطقه یعنی جاده سازی و پل سازی را به حداقل برسانیم چراکه این تأسیسات ورود آب شیرین به رویشگاه‌های مانگرو را تهدید می‌کرد.

رئیس مرکز جنگل‌های خارج از شمال سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور با اشاره به همکاری سازمان منابع طبیعی با سازمان محیط زیست برای حفاظت از جنگل‌های حرّا اظهار کرد: این جنگل‌ها جزو تالاب‌های دریایی محسوب می‌شوند و در قالب کنوانسیون حفاظت از تالاب‌ها یعنی کنوانسیون رامسر تحت حفاظت قرار گرفته‌اند. این رویشگاه در دهه ۷۰ میلادی به‌صورت رسمی از طریق یونسکو به عنوان ذخیره‌گاه زیست‌کره ثبت شد بنابراین یک محدوده بزرگ واجد تنوع زیستی و حفاظت‌شده محسوب می‌شود.

مجموع پوشش جنگلی حرا (مانگرو) در ایران حداقل ۱۹۲ کیلومتر مربع است

مجتبی ذوالجودی، معاون محیط زیست دریایی و تالاب‌های سازمان حفاظت محیط زیست ا ظهار کرد: همه ما می‌دانیم که اکوسیستم‌های مانگرو به عنوان یکی از زیست‌بوم‌های مهم ساحلی در جهان، از نظر اکولوژیکی و حفاظتی بسیار ارزشمند هستند، آنها به عنوان پشتیبان اصلی برای حفظ تنوع زیستی، محافظت از سواحل در برابر سیلاب و حفاظ ساحلی عمل می‌کنند؛ همچنین این اکوسیستم‌ها در کاهش اثرات تغییر اقلیم و جذب و ترسیب کربن بسیار مؤثر هستند.

وی با بیان اینکه مجموع پوشش جنگلی حرا (مانگرو) در ایران حداقل ۱۹۲ کیلومتر مربع است، افزود: ایران یکی از کشورهایی است که در آن جنگل‌های حرا به دلیل دمای سرد زمستان، به شمالی‌ترین حد پراکنش خود می‌رسند. بزرگترین توده‌های حرا در ایران در بخش جنوبی در آب‌های ساحلی حفاظت‌شده جزیره قشم در خلیج فارس به وجود می‌آیند. جنگل‌های حرا در منطقه قشم و سواحل هرمزگان از مهم‌ترین اکوسیستم‌های طبیعی جنوب غربی آسیا هستند و به‌عنوان ذخیره‌گاه زیست کره در یونسکو به ثبت رسیده‌اند.

معاون محیط زیست دریایی و تالاب‌های سازمان حفاظت محیط زیست تصریح کرد: جمهوری اسلامی ایران برای حفظ جنگل‌های حرا اهمیت زیادی قائل است و در چند دهه گذشته، مطالعات مهمی در این زمینه در کشور صورت گرفته که در این خصوص می‌توان برآورد جذب و ترسیب کربن جنگل‌های مانگروی ایران، ارزش‌گذاری اکولوژیکی جنگل‌ها و شناسایی تنوع زیستی و تعیین مکان‌های مناسب برای کاشت نهال‌ها را مثال زد.

وی ادامه داد: توسعه این جنگل‌ها از طریق کاشت نهال با مشارکت بخش‌های دولتی، صنایع و سازمان‌های مردم نهاد صورت گرفته است و طی سه دهه گذشته، بیش از هشت میلیون اصله نهال از گونه حرا در سواحل جنوبی ایران کاشته شده است. همچنین بالغ بر ۳ هزار هکتار به وسعت جنگل‌های مانگرو ایران به صورت طبیعی در ذخیره گاه زیست‌کره حرا در نتیجه حفاظت افزوده شده است.