به گزارش خبرنگار ایمنا، هرساله روز سی‌ویکم ماه می (دهم خردادماه) به عنوان روز جهانی بدون دخانیات یا روز جهانی بدون تنباکو شناخته می‌شود، در دهه‌های گذشته نسبت به مضرات سیگار اطلاعاتی مطرح شده، اما اینکه به طور دقیق سیگار چگونه به افراد آسیب می‌رساند مباحث کافی و لازم مطرح نشده است.
بر اساس تحقیقات انجام شده، دود سیگار حدود پنج هزار ماده شیمایی را با بافت‌های بدن مورد تماس قرار می‌دهد، در ابتدا قطران که ماده‌ای رزین‌مانند و سیاه رنگ است، لثه و دندان‌ها را می‌پوشاند که به مینای دندان آسیب وارد کرده و در نهایت باعث پوسیدگی می‌شود، با گذشت زمان دود سیگار به انتهای عصبی در بینی صدمه زده که باعث از بین رفتن بویایی می‌شود؛ دود سیگار احتمال عفونت را در کنار بیماری‌های مزمن مانند برونشیت را افزایش می‌دهد، نیکوتین و سایر مواد شیمایی درون سیگار باعث تنگی رگ‌های خونی و آسیب زدن به پوشش ظریف لایه درون رگی و باعث محدود شدن جریان خون می‌شود، این عوامل باعث ضخیم شدن دیواره رگ‌های خونی و افزایش چسبندگی پلاکت خونی می‌شود که احتمال شکل‌گیری لخته و ایجاد حملات قلبی و سکته مغزی را افزایش می‌دهد.
همچنین بسیاری از مواد شیمایی درون سیگار می‌تواند جهش‌های خطرناکی را درون DNA بدن سبب شود و سرطان ایجاد کند، در واقع یکی از هر سه مورد مرگ با سرطان در آمریکا به دلیل سیگار کشیدن فرد بوده است.
محققان پس از تحقیقات متعدد دریافتند که بسیاری از افراد معتاد به مواد مخدر در ابتدا سیگار استعمال می‌کردند، این در حالی است که دخانیاتی مانند سیگار، پیپ، قلیان نه تنها پس از چند بار مصرف، فرد را از نظر روانی مجاب به مصرف مجدد می‌کند، بلکه از جنبه فیزیولوژیکی نیز وابستگی در افراد به وجود می‌آورد، در واقع پس از مصرف سیگار و ورود نیکوتین به خون فرد، برای قطع نکردن این ماده نیاز به ورود مجدد میزان مشخصی از نیکوتین وجود دارد، بنابراین فرد به مصرف مجدد دخانیات اعتیاد پیدا می‌کند و پس از مدت کوتاهی وابستگی و اعتیاد در وی ایجاد می‌شود، استفاده از سیگار مضرات فراوانی برای بسیاری از اندام‌های بدن به همراه دارد؛ استعمال تنباکو با تغییر در ساختارهای پوست و مو، آسیب‌های جدی به آن وارد می‌کند، به طوری که تحقیقات جدید نشان می‌دهد، این ماده می‌تواند تأثیر بسیار مستقیمی در ایجاد سرطان پوست داشته باشد. همچنین ریزش مو از دیگر آسیب‌هایی است که تنها در ظاهر فرد به وجود می‌آید، یائسگی زودرس در زنان، زردی دندان‌ها، اضطراب، آسیب به دستگاه هاضمه، نازایی و مشکلات متعدد دیگر از تأثیرات منفی استعمال دخانیات بر زندگی انسان محسوب می‌شود.
پیش‌تر محمدرضا مسجدی، دبیرکل جهانی مبارزه با دخانیات اظهار کرده بود: مصرف دخانیات در افراد بالای ۱۸ سال افزایش یافته است، مصرف سیگار در ایران به طور متوسط ۶۰ میلیارد نخ در سال است و سالانه بیش از ۶۰ هزار میلیارد تومان صرف درمان بیماری‌های مرتبط با بخش سلامت می‌شود.
۸۰ درصد بیماری‌های انسداد ریه مربوط به مصرف سیگار است
مرضیه صانعی، فوق تخصص ریه و تنفس در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، درباره مضرات مصرف دخانیات، اظهار می‌کند: نام‌گذاری روز جهانی بدون دخانیات از سال ۱۹۸۷ انجام شد و هدف از این نام‌گذاری این بود که جلب توجهی نسبت به اهمیت تأثیرات تنباکو و دخانیات بر سلامتی افراد با توجه به تأثیرات گسترده‌ای که دخانیات بر سلامتی دارد، صورت گیرد.
وی با بیان اینکه بر اساس آمارهای موجود، حدود یک میلیارد نفر در کره زمین به گونه‌های مختلف دخانیات مصرف می‌کنند که سالانه منجر به مرگ‌ومیر میلیون‌ها نفر از این افراد می‌شود، می‌افزاید: از ریسک‌فاکتورها و فاکتورهای خطر عمده تعدادی از بیماری‌ها که منجر به مرگ‌ومیر انسان می‌شود، می‌توان به سیگار اشاره کرد و سیگار فاکتور عمده‌ای است که منجر به سرطان می‌شود.
این فوق تخصص ریه و تنفس تصریح می‌کند: از بین علل ایجادکننده سرطان، سیگار عمده‌ترین فاکتوری است که می‌توان از آن پیشگیری کرد، از این رو اهمیت موضوع آگاهی بخشی در این زمینه افزایش می‌یابد.
وی ادامه می‌دهد: بیماری بیش از ۸۰ درصد افراد مبتلا به مشکلات انسدادی ریه در ارتباط با سیگار است، لازم است بدانیم بیماری‌های عفونت سیستمیک و تنفسی در افراد سیگاری به صورت آشکار بیشتر از سایر افراد رخ می‌دهد، همچنین سرماخوردگی، آنفلوانزا و سل در افراد سیگاری به تعداد بیشتری بروز پیدا می‌کند.
شانس ابتلاء به آسم در کودکانی که والدین آنها دخانیات مصرف می‌کنند بیشتر است
صانعی می‌گوید: مطالعات صورت گرفته نشان می‌دهد که نقش سیگار در ایجاد آسم بسیار واضح است، همچنین در کودکانی که در دوران زندگی رحمی (زمانی که در رحم مادر بودند) مادر سیگار مصرف کرده و جنین در معرض دود سیگار قرار گرفته، شانس ابتلاء به آسم در آنها بیشتر است.
وی خاطرنشان می‌کند: افرادی هستند که خودشان به صورت مستقیم سیگار نمی‌کشند، اما اطرافیان آنها سیگار می‌کشند و این افراد در معرض دود سیگار قرار می‌گیرند، از این رو نشان داده شده است که این افراد نیز از خطرات مصرف سیگار ایمن نیستند و مستعد ایجاد سرطان هستند.
این فوق تخصص ریه و تنفس می‌افزاید: به طور تقریبی ۷۵ درصد موادی که ناشی از احتراق سیگار است در هوا آزاد می‌شود، از این رو موادی که درون این دود و ناشی از احتراق بوده، فراوان است که از جمله آنها می‌توان یک سری توکسین‌ها مانند نیتروزآمین، فرمالدئید را نام برد که زمینه‌ساز ایجاد انواع سرطان هستند.
وی اظهار می‌کند: امسال گردهمایی در اروپا برگزار شد که هدف از این گردهمایی، آگاهی‌بخشی در مورد سیگار بود و شعار گردهمایی این بود که چگونه می‌توانیم تا سال ۲۰۴۰ به نسلی عاری از سیگار برسیم؛ از این رو اهداف ترسیم و راهکارهایی مانند آگاهی‌بخشی، آموزش به اطرافیان، افزایش مالیات شرکت‌های تولیدکننده مواد سیگار مطرح شد.
آمار مصرف سیگار در استان اصفهان ۱۵ درصد است
سیدمهدی میرجهانیان، مدیر گروه بهداشت محیط مرکز بهداشت استان اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، با بیان اینکه هفته بدون دخانیات از چهارم تا دهم خردادماه است، اظهار می‌کند: شعار هفته ملی بدون دخانیات "حفاظت از سلامت مردم با ممنوعیت جامع تبلیغات دخانیات" بوده، این در حالی است که شعار روز جهانی دخانیات به عنوان "مردم به غذا نیاز دارند نه به دخانیات" نام‌گذاری شده است.
وی استعمال دخانیات را دروازه ورود به انواع بزه‌ها و روی‌آوردن به دیگر مواد مخدر می‌داند و می‌افزاید: در سال جاری تبلیغات دخانیات به عنوان عامل خطر از سوی وزارت بهداشت شناخته شد، از این رو این مهم به عنوان برنامه محوری به تمام مراکز در سطح استان‌ها ابلاغ شد.
مدیر گروه بهداشت محیط مرکز بهداشت استان اصفهان ادامه می‌دهد: بر اساس قانون، تبلیغ دخانیات جرم بوده و هرگونه تبلیغ در رسانه‌های جمعی و اماکن عمومی جرم محسوب می‌شود؛ این در حالی است که ترفندهای تبلیغاتی گسترده دخانیات در جامعه باعث افزایش آمار مصرف دخانیات به ویژه در زنان و کاهش سن شروع به مصرف دخانیات شده است.
وی با اشاره به آمار سال ۱۴۰۰ در خصوص مصرف‌کنندگان دخانیات، می‌گوید: به طور تقریبی ۱۴ درصد از افراد بالای ۱۸ سال دخانیات مصرف می‌کنند که مصرف متوسطه روزانه هر فرد به ۱۲ نخ می‌رسد.
میرجهانیان با بیان اینکه مصرف روزانه قلیان در افراد ۱۸ سال ۴.۵ درصد ثبت شده است. تصریح می‌کند: حدود ۴.۳ درصد از نوجوانان ۱۳ تا ۱۵ ساله مصرف‌کننده دخانیات هستند که بیش از ۱۳ درصد افزایش یافته است.
وی با بیان اینکه در حال حاضر آمار مصرف سیگار در استان اصفهان حدود ۱۵ درصد است، می‌افزاید: در سال‌های اخیر سن شروع مصرف سیگار کاهش یافته است، همچنین بر اساس مطالعات حدود ۴۰ درصد از نوجوانان در معرض دود سیگار قرار دارند، لازم است آگاهی‌رسانی شود که مصرف دخانیات تیشه‌ای تیز بر ریشه سلامتی افراد است.
مدیر گروه بهداشت محیط مرکز بهداشت استان اصفهان تصریح می‌کند: برگزاری برنامه‌های آموزشی در مدارس برای جوانان و نوجوانان در راستای آگاه‌سازی نسبت به خطرات سیگار و دخانیات و استفاده از ظرفیت نهادهایی مانند شهرداری، اصناف و سازمان تبلیغات مورد تاکید قرار گرفت.
وی با اشاره به راهکاری برای کاهش مصرف دخانیات، خاطرنشان می‌کند: لازم است آگاهی خانواده‌ها در خصوص دخانیات افزایش یابد و خانواده‌ها بدانند که مصرف دخانیات در زنان، بیماری‌های قلبی، ناهنجاری‌های مادرزادی، کاهش باروری، ابتلاء به دیابت و بیماری‌های قلبی و تنفسی و انواع سرطان را به همراه دارد.
ضرورت مهارت نه گفتن و قدرت تصمیم‌گیری به کودکان و نوجوانان
رضا روزبهانی، متخصص پزشکی اجتماعی و خانواده در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، با بیان اینکه حدود ۱۴ درصد از جمعیت کشور سیگار مصرف می‌کنند، اظهار می‌کند: اگر جمعیت کشور را ۸۵ میلیون نفر در نظر بگیریم حدود ۱۳ میلیون نفر از جمعیت کشور به صورت مستمر سیگار می‌کشند.
وی می‌افزاید: هزینه‌های مادی ناشی از مصرف سیگار فوق‌العاده بالا است، اما تنها نباید به هزینه‌های مستقیم سیگار اشاره کرد، بلکه سیگار کشیدن هزینه‌های غیرمستقیمی دارد که ناشی از بیماری‌هایی است که از سیگار کشیدن برجای می‌ماند و دولت باید این هزینه‌ها را پرداخت کند، همچنین نزدیک به ۵۰ درصد از سیگار مصرفی در کشور، قاچاق می‌شود که به اقتصاد کشور لطمه وارد می‌کند.
این متخصص پزشکی اجتماعی تصریح می‌کند: مهم‌ترین گروهی که اکنون سیگار می‌کشند، جوانان هستند، کاهش سن مصرف‌کنندگان سیگار، ضربه دیگری به اقتصاد کشور است، چراکه جمعیت جوانان باید فعالیت اقتصادی و اجتماعی داشته باشند، این در حالی است که زمانی که جوانان سیگار می‌کشند زودتر بیمار می‌شوند و می‌میرند.
وی ادامه می‌دهد: در حال حاضر مشکل شیفت جنسیتی در مصرف سیگار را شاهد هستیم، پیش‌تر زنان کمتر سیگار می‌کشیدند، اما در ۱۰ سال گذشته در کشور رشد مصرف سیگار میان زنان و دختران را شاهد بودیم که زنگ خطری برای جامعه است، زیرا دختران و زنان مادران آینده هستند، همچنین روزانه ۱۲۰ هزار کودک در دنیا اولین نخ سیگار را می‌کشند، که نوجوانان بین ۱۰ تا ۲۰ سال هستند.
روزبهانی می‌گوید: در دنیا برای مصرف نکردن سیگار به سمت افزایش آگاهی حرکت کردند، یعنی روی آگاهی کودکان و مهارت زندگی آنها کار می‌کنند، یکی از مهم‌ترین مهارت‌هایی که می‌توان به کودکان و نوجوانان آموخت مهارت "نه گفتن" و "تصمیم‌گیری" است.
وی اضافه می‌کند: هنوز سیگار قبح اجتماعی دارد، اما اگر جوانی قصد سیگار کشیدن داشته باشد آن را از خانواده خود مخفی می‌کند؛ این در حالی است که این قبح اجتماعی مانند گذشته زیاد نیست و کم‌رنگ‌تر شده است.
این متخصص پزشکی اجتماعی با اشاره به علل مصرف سیگار بین جوانان و نوجوانان، خاطرنشان می‌کند: بر اساس آمار موجود، تعداد افراد سیگاری نسبت به ۱۰ سال گذشته به لحاظ درصدی تغییر چندانی نداشته است که نشان می‌دهد آگاهی مردم افزایش پیدا کرده و باید این آگاهی به ویژه بین جوانان بیشتر شود.
گزارش از اکرم کیانی، خبرنگار سرویس اجتماعی خبرگزاری ایمنا
نظر شما