به گزارش خبرنگار ایمنا، ضعف زیرساختی نظام مالیاتی کشور یکی از مهم‌ترین موانع اجرای مالیات بر عایدی سرمایه و مالیات بر مجموع درآمدهاست. از جمله ضعف‌های زیرساخت‌های اجرایی نظام مالیاتی می‌توان به نداشتن اطلاعات استاندارد معاملات (رویداد مالی)، نداشتن اطلاعات استاندارد تراکنش‌های مرتبط با معاملات (نظام پرداخت) و انجام فرآیند صحت‌سنجی اطلاعات و اظهارنامه‌های مالیاتی با عامل انسانی اشاره کرد. بنابراین برای اجرای بهتر، باید نظام مالیاتی اصلاح شود.
انواع درآمد و پیچیدگی اخذ مالیات از آنها
مالیات بر عایدی سرمایه به معنای اخذ مالیات از خرید و فروش دارایی‌های اصلی به منظور سوداگری است تا خرید و فروش این دارایی‌ها در زمان‌های کوتاه نباشد و باعث نوسان قیمتی نشود. فرض کنید شخصی ملک مشمول بر مالیات بر عایدی سرمایه خود را به شخص دیگری بفروشد، حداقل اطلاعات مورد نیاز سازمان امور مالیاتی برای اخذ مالیات، قیمت خرید و فروش و دوره نگهداری ملک است. برای دریافت چنین اطلاعاتی نیاز به زیرساخت اجرایی قوی احساس می‌شود به‌خصوص اینکه اجرای مالیات بر عایدی سرمایه و تشخیص اینکه آن دارایی به منظور استفاده شخصی نباشد و حتماً مازاد و با نیت سوداگری باشد برای دارایی‌هایی همچون املاک، خودرو، طلا و ارز بسیار پیچیده است و کار نیروی انسانی نیست بلکه باید توسط سامانه انجام شود.
مالیات بر مجموع درآمد شخص حقیقی یعنی محاسبه تمام درآمدها همچون حقوق و دستمزد، سود سپرده بانکی، سود تقسیم شده، درآمد حاصل از اجاره، درآمدهای ناشی از انواع کسب و کارها و مجموع کل هزینه‌های قابل قبول همچون هزینه‌های درمانی، آموزشی، اجاره و سایر هزینه‌ها؛ تفاوت این دو مورد درآمدی است که به آن مالیات تعلق می‌گیرد. نبود زیرساخت مناسبی برای محاسبه این موارد و شناسایی وجوهی که غیردرآمدی است از دیگر ضعف‌های نظام مالیاتی است.
نوع دیگری از مالیات نیز برای جلوگیری از فرار مالیاتی به نام مالیات بر درآمد اتفاقی یا مالیات بر هدیه وجود دارد. این درآمدهای اتفاقی شامل سایر درآمدهای غیرشفاف افراد است و اخذ مالیات از آنها برای کاهش انگیزه افراد برای رفتن به سمت چنین درآمدهایی است، در این زمینه نیز برای هدایای کوچک و قرض‌های خرد میان افراد و خانواده‌ها معافیت مالیاتی در نظر گرفته شده است.
رویداد مالی
بر اساس تجربیات سایر کشورها برای سهولت در اجرای نظام مالیاتی باید از روش‌های نوین برای دریافت اطلاعات مودیان به‌جای پر کردن اظهارنامه مالیاتی استفاده کرد، یکی از بهترین روش‌ها امکان تهیه اظهارنامه پیش‌فرض از طریق اشخاص ثالث است.
در این روش اشخاص ثالثی چون دفتر اسناد رسمی، بانک مرکزی، نیروی انتظامی، صرافی‌ها، سازمان بورس، کارفرما، سازمان هدفمندی یارانه‌ها، مراکز تعویض پلاک، طلافروشی‌ها، بیمه‌ها و مشاوران املاک؛ اطلاعات درآمدی و هزینه‌ای افراد را پوشش می‌دهند. درآمدهای افراد مانند نقل و انتقال املاک، فروش وسایل نقلیه، دریافت سود سپرده بانکی، دریافت حقوق، یارانه و هزینه‌های مختلف همچون اجاره، آموزشی و درمانی را محاسبه و به سازمان امور مالیاتی گزارش می‌کنند و این سازمان بر اساس گزارش مذکور، اظهارنامه پیش‌فرض تهیه می‌کند و جهت تأیید، اصلاح یا تکمیل بر اساس کد ملی افراد برای آنها می‌فرستد.
این روش نسبت به روش سنتی پر کردن اظهارنامه ارجحیت دارد و باعث می‌شود درآمد مشمول مالیات افراد راحت‌تر و با دقت بیشتری محاسبه شود و مودیان تکالیف کمتری داشته باشند. ضمن اینکه هزینه‌های مدیریت نظام مالیاتی را کاهش می‌دهد. این رویکرد در کشورهای مختلفی همچنین دانمارک، سوئد، فنلاند، استونی، ایسلند، نروژ، سنگاپور، فرانسه، شیلی و اسپانیا در حال انجام است.
نظام پرداخت
برای بهبود زیرساخت‌های نظام مالیاتی علاوه بر رویداد مالی باید نگاهی هم به نظام پرداخت انداخت. در معاملات اقتصادی مختلف تراکنش‌های بانکی زیادی انجام می‌گیرد که در پرداخت مالیات دسترسی به این تراکنش‌ها الزامی است. در کشورهایی مانند آمریکا، کانادا و استرالیا تحت عنوان قانونی با نام حفظ حریم خصوصی، دسترسی به چنین اطلاعاتی در مواقع خاص مانند پرداخت مالیات یا موارد امنیتی و اضطراری آزاد است و در سایر موارد استفاده از آنها را مجاز نمی‌داند. در واقع این اطلاعات در اختیار دولت فدرال است و افراد نیز به آنها دسترسی دارند.
در نظام صحیح پرداخت افراد می‌توانند بین حساب‌های بانکی خود تفکیک قائل شوند و آنها را به دو قسمت تجاری و غیرتجاری تقسیم کنند. حساب‌های تجاری برای مودی هزینه و محدودیتی برای چک کشیدن ندارد و برای تسهیل در کسب و کار مورد استفاده قرار می‌گیرد. مورد بعدی در تسهیل فرآیند نظام پرداخت این است که یک پایگاه داده از تراکنش‌های تمامی بانک‌ها در بانک مرکزی تشکیل شود و این اطلاعات به‌طور یک‌جا از طرف بانک مرکزی به سازمان امور مالیاتی داده شود.
تکمیل قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مودیان
این قانون به منظور ایجاد بستر مناسب اجرای مالیات بر ارزش افزوده در سال ۹۸ تصویب شد که شفافیت بالایی دارد و بدون دخالت عامل انسانی از آن استفاده می‌شود. به هر مودی یک کارپوشه تعلق می‌گیرد و باید اظهارنامه مالیاتی پر کند. همچنین تمام واحدهای صنفی که ارتباط مستقیم با مشتری دارند باید از ابزار الکترونیکی مانند کارت‌خوان استفاده کنند.
در این روش حساب‌های بانکی از هم تفکیک و حساب بانکی تجاری مشخص شده است اما در مورد حساب بانکی غیرتجاری هنوز تکلیفی تعیین نشده است. این قانون گام بزرگی برای برقراری اتصال‌های سیستمی اطلاعات رویداد مالی و نظام پرداخت است و مراحل اجرایی انواع مالیات را تسهیل می‌بخشد.
جمع‌بندی
با توجه به اهمیت "مالیات بر عایدی سرمایه" و "مالیات بر مجموع درآمد" و آثار مثبت وضع این مالیات‌ها در اصلاح نظام مالیاتی کشور، لازم است تا بستر مناسبی برای اجرای آن ایجاد شود. طبق گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، بهترین راه استفاده از اظهارنامه پیش‌فرض با کمک اشخاص ثالث است، در این شرایط افراد نیاز نیست به‌طور مستقیم اظهارنامه مالیاتی پر کنند، بلکه توسط اشخاص ثالث با سازمان امور مالیاتی برای پرداخت مالیات مرتبط خواهند شد.
نظر شما