رسول دانیال زاده مدیرعامل مجتمع فولاد گیلان، کارآفرین، صنعتگر و بزرگترین تولیدکننده محصولات فولادی در بخش خصوصی در این باره می گویند:
زنجیره تولید فولاد از ۶ حلقه اصلی شامل؛ تولیدسنگ آهن، تولیدکنستانتره، تولیدگندله، تولیدآهن اسفنجی، تولیدشمش و اسلب و نیز تولید مقاطع فولادی تشکیل شده است. صنایع مرتبط با این زنجیره هم عمدتاً به چهار گروه؛ صنایع معدنی، صنایع بالادستی و کارخانجات تولید فولاد، صنایع تبدیلی و کارخانجات نورد گرم و نورد سرد و پوشش دهی و در نهایت صنایع پایین دستی و کارگاهی تقسیم میشوند. صنعت فولاد به‌عنوان یکی از صنایع مادر در کشورهای مختلف جهان مطرح است و خوشبختانه ایران نیز با توجه به برخورداری از معادن غنی سنگ آهن، طی چند سال گذشته همواره مورد توجه و سرمایه گذاری های فراوانی بوده تا جائیکه بعنوان نقطه اتکایی امن و قدرتمند برای اقتصاد کلان کشور شناخته میشود. ماده اصلی در این صنعت، آهن میباشد که از معادن استخراج میگردد.
سنگ‌آهن پس از آن طی فرآیندی، کانه‌آرایی و تغلیظ گردیده و برای مراحل بعدی تحویل کارخانجات فولادسازی میگردد. در این مرحله با روش‌های مختلفی نظیر کوره بلند و یا احیاء مستقیم و یا ذوب در کوره‌های قوس الکتریکی، عملیات ریختگری انجام شده و حسب ضرورت، فولاد تولید شده به صورت شمش، بیلت، بلوم و تختال آماده میگردد. این مواد طی فرآیندهای نورد گرم و نورد سرد به مقاطع با ابعاد متنوع تبدیل می‌گردند. محصول این خطوط نیز در خطوط پایین دستی به محصولات نهایی برای استفاده مشتریان تبدیل میگردد.
فولاد یکی از پرکاربردترین عناصر طبیعی ست که در تهیه محصولات مختلف بکار گرفته میشود. اگر بخواهیم به زمینه های سرمایه گذاری در این صنعت بپردازیم لازم است حجم نیاز به فولاد را بشناسیم. برای درک اهمیت این صنعت و چشم انداز پیش روی آن شاید ذکر چند آمار به شناخت بهتر اندازه مارکت و نیز افقِ تقاضا کمک کند. حجم تولید فولاد خام کشور چین که بزرگترین تولید کننده و مصرف کننده فولاد در جهان میباشد نزدیک ۱ میلیارد و ۱۰۰ میلیون تن در سال است. ایران هم بعنوان تولیدکننده دهم این صنعت، قرار است تا سال ۱۴۰۴ به ظرفیت نزدیک به ۵۵ میلیون تن در سال برسد. از سویی دیگر چین، از هم اکنون، افزایش ظرفیت ده برابری تولیدات فولاد خود را در دستور کار قرار داده است. فکر میکنم همین چند جمله و چند عدد به راحتی برای درک بهتر چشم انداز این صنعت، کفایت کند.
با عنایت به این موارد میتوان گفت که با توجه به بزرگی و وسعت زنجیره فولاد هر گونه سرمایه گذاری در آن بشدت توجیه پذیر بوده و به توانمندی اقتصاد کشور کمک میکند، خصوصاً در شرایطی که هنوز جا برای توسعه بیش از پیش این صنعت وجود داشته و صنایع مستقر هم دچار فرسودگی شده و نیازمند بهسازی هستند. به هر حال اقتصاد ایران متکی به نفت و گاز است و این را نمیتوان منکر شد. همه مسئولین و کارشناسان هم برای رهایی از این اقتصاد تک محصولی هشدارها و راه کار هایی ارائه کرده اند. لذا در همین راستا به نظرم صنعت فولاد، مشروط به تقویت و توسعه، یکی از قوی ترین آلترناتیوهاست. اما ملاحظاتی در این بین وجود دارد که اصلی ترین آن رقابت پذیریست. رقابت در کمیّت، کیفیت و البته بهای تمام شده. امروز میزان تولید محصولات فولادی در کشور به حدی رسیده که اکثر نیاز داخلی به محصولات فولادی بجز چند نوع محصول خاص، در داخل قابل تامین و از درجه کیفی مطلوبی نیز برخوردار است و ظرفیتی هم برای صادرات ایجاد شده است. شاید در مقایسه با رقبای جهانی، قیمتهایی برابر یا پایین تر داشته باشیم اما آیا همه مولفه های تولید ما با رقبا همگن است؟ قطعاً هر کشوری از مزیتهای رقابتی خاص خود برای تولید مقرون به صرفه بهره میبرد. مثلاً ایران از انرژی ارزان تری نسبت به ترکیه برخوردار است و یا تعداد و ظرفیت معادن ما از آنها بیشتر است اما چه شده که جایگاه ترکیه در صنعت فولاد از ایران بالاتر است؟ یا اینکه چرا از این مزیتهای رقابتی که بطور مستقیم بر بهای تمام شده تاثیر میگذارد، بنحوی استفاده نشده که موجب پیشی گرفتن ایران از رقبای خارجی خود شود؟ بررسی دقیق این گونه مسائل ضمن اینکه رقابت را واقعی و ماندگاری در این بازار بزرگ را تضمین میکند، میزان و محل دقیق سرمایه گذاریها را مشخص میکند. اجمالاً شناخت دقیق همه المانهای این صنعت و ظرفیتهای خالی آن و آسیب شناسی شیوه های فعلی تولید، قدم اول است. متناسب با این شناخت، این سرمایه گذاری ها میتواند در ایجاد ظرفیتهای جدید بکار گرفته شود و یا بمنظور بهسازی و نوسازی صنایع و ورود تکنولوژیهای نوین انجام پذیرد و یا در توسعه زیرساختها از انرژی گرفته تا بهبود وضعیت حمل و نقل، صرف شود.
یکی دیگر از زمینه های سرمایه گذاری در صنعت فولاد، امکان تولید محصولاتی است که یا کم تولید میشوند یا اصلاً تولید نمیشوند. بعنوان نمونه تولید انواع فولادهای آلیاژی، ورقهای استیل، ورقهای با ضخامت بسیار پایین و یا تولید گریدهای خاص فولاد که خلاء آنها، کشور را وابسته نموده است.
بخش دیگر این سرمایه گذاریها میتواند به صنایع وابسته هدایت شود. کارخانجات فولاد بطور پیوسته به اقلام مصرفی و قطعات یدکی نیاز دارند که در حال حاضر بخشی از آنها از خارج تامین میشود که اتفاقاً در تداوم تولید نقش تاثیرگذاری دارند.
البته فرآیند توسعه در این صنعت میتواند معطوف به بخشی از این زنجیره باشد و شاید لزوماً توسعه همه بخشهای آن مقرون به صرفه و قابل رقابت نباشد و حتی موجب اتلاف منابع نیز گردد. به نظرم میبایست هوشمندانه و متکی بر مطالعه دقیق، وضعیت فعلی جهانی را با نگاهی آینده نگرانه رصد و بررسی نمود و برای این امر برنامه ریزی کرد. شاید هم باید در این اقیانوس سرخ بازار جهانی، بدنبال اقیانوس آبی برای تولیداتی کم رقیب بود. در همین خصوص و طی چند سال گذشته، جلسات و کنفراسهای زیادی توسط مسئولین و فعالین این صنعت برگزار شده که امیدوارم با فراهم شدن زمینه ورود منابع مالی از طریق بانکها و بویژه سرمایه گذاران خارجی، فرآیند توسعه این صنعت شتاب بیشتری بگیرد.
در پایان ذکر این نکته هم لازم است که باور دارم؛ وجود این حجم از معادن و منابع خدادادی در کنار شرایط جغرافیایی خاص و دسترسی دریایی در شمال و جنوب و نیز شبکه ریلی سراسری و از همه مهمتر انرژی ارزان، ایران را بشدت مستعد ارتقا به جایگاه های بالاتری در تولید فولاد کرده است و درصورت توجه همه جانبه به این صنعت توان بهره مندی از منافع عظیم این بازار بزرگ در طی سالهای طولانی نصیب کشور خواهد شد.
نظر شما