به گزارش خبرنگار ایمنا تالاب میقان به‌عنوان یک تالاب کویری که نام آن در میان ۱۰ تالاب مهم ایران به‌چشم می‌خورد، حیات‌وحش و طبیعت بی‌نظیری دارد و جلوه بسیار زیبایی به منطقه کویری اطراف بخشیده است.
این تالاب شرایط آب‌وهوایی متعادل و مناسبی نیز دارد، از این‌رو پرندگان فصلی بسیار زیادی در بعضی از ماه‌های سال به این تالاب مهاجرت می‌کنند و در واقع نیزارهای تالاب محل گذران این پرندگان در زمستان‌ها شده که در آتش‌سوزی اخیر تا حدودی از بین رفته است، در حالی که برخی افراد وجود نیزارها در این تالاب را عامل آتش‌سوزی یا جمع‌شدن پشه‌ها در محیط تالاب می‌دانند.
کارشناسان محیط زیست معتقد هستند این نیزارها در ۲۰ سال اخیر جزئی از اکوسیستم تالاب شده و به‌عنوان محل گذران پرندگان، قلب تپنده تالاب به‌شمار می‌رود و وجود پشه‌ها، به‌دلیل بی‌کیفیت بودن آب ورودی به تالاب است و از طرفی نیز عامل آتش‌سوزی در نیزارها، کاهش حقابه تالاب و خشک‌شدن این نی‌ها است.
تالاب میقان از کمبود آب رنج می‌برد، لذا مدیران باید برنامه‌ای جامع در این زمینه تدوین کنند.
میقان، ظرفیتی تأثیرگذار در اکوسیستم طبیعی شهر اراک
وحید میرنظامی، رئیس کمیسیون نظارت و حقوقی شورای اسلامی شهر اراک اظهار می‌کند: تالاب میقان گذشته از اینکه یک ظرفیت گردشگری و یک سرمایه اکولوژیکی محسوب می‌شود، در اکوسیستم طبیعی شهر اراک نیز تأثیرگذار است.
وی می‌افزاید: دو هزار لیتر بر ثانیه از فاضلاب شهری وارد تصفیه‌خانه می‌شود که از این مقدار هزار لیتر تصفیه شده و باقی‌مانده آن به‌صورت تصفیه نشده وارد تالاب میقان می‌شود.
رئیس کمیسیون نظارت و حقوقی شورای اسلامی شهر اراک تصریح می‌کند: آنچه موجب رشد نیزارها در این منطقه شده، وجود فسفر و نیتروژنی است که از فاضلاب تصفیه نشده ایجاد می‌شود و همچون «کود» عمل می‌کند. نی‌های به‌وجود آمده، آلودگی‌های زیست‌محیطی به‌همراه دارد و وجود آن‌ها، اقتضای طبیعی تالاب نیست؛ به‌دلیل رعایت نکردن موارد بهداشتی و زیست‌محیطی این محدوده به نیزار تبدیل شده است.
وی ادامه می‌دهد: رشد این نیزارها هر ساله مشکلاتی را به‌وجود می‌آورد و با ایجاد یک رعد و برق یا گاهی به‌دلیل دخالت‌های انسانی موجب آتش‌سوزی و آلودگی‌های زیست‌محیطی می‌شود.
میرنظامی خاطرنشان می‌کند: در گذشته ۱۱ رودخانه وارد این تالاب می‌شده که به‌دلیل بندها و سدهایی که در مناطق مختلف استان زده شده است، دیگر وارد این محدوده نمی‌شود و تنها ورودی آب تالاب، فاضلاب تصفیه نشده‌ای است که اکوسیستم این محدوده را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
محرومیت تالاب میقان از حقابه طبیعی
سیاوش آقاخانی، کارشناس محیط زیست با اشاره به تالاب میقان اظهار می‌کند: این تالاب با ارتفاعی که از سطح دریا دارد به‌عنوان دومین تالاب مرتفع کشور و یکی از ۱۰ تالاب مرتفع جهان به‌شمار می‌رود. ما در اینجا با پدیده‌ای مواجه هستیم که هم یک اکوسیستم کویری بوده و میزان تبخیر و تعرق در آن بیش از بارندگی است که در عین حال به‌دلیل شرایط خاص مورفولوژیکی خود اکوسیستم تالابی در آن ایجاد شده است.
وی می‌افزاید: میقان در گذشته یک تالاب فصلی بوده که حقابه مناسبی از رشته کوه‌های اطراف به‌ویژه در محدوده دره‌گردو دریافت می‌کرده و در فصول گرم سال تالاب خشک می‌شده است اما این تالاب یک اکوسیستم تالابی بوده که طی سال‌های گذشته با احداث بیش از ۲۰۰ بند خاکی، مهمترین عامل حیات آن را که حقابه تالاب بوده، از بین برده و آن را با مشکل جدی روبه‌رو کرده است؛ طی سال‌های گذشته با راه‌اندازی تصفیه‌خانه فاضلاب شهری اراک و ورود آب تصفیه‌خانه به محدوده تالاب، تغییرات متفاوتی در آن رخ داده است و مقداری آب معین اما بی‌کیفیت به‌طور مدام وارد تالاب شود که این موضوع تغییرات اکولوژیکی زیادی در تالاب ایجاد کرده است.
این کارشناس محیط زیست تصریح می‌کند: برخی مدیران برای ورود این آب به تالاب طی سال‌های گذشته، حقابه تعریف کرده‌اند، در صورتی‌که مشکل اصلی، ندادن حقابه طبیعی بالادست تالاب است که با بندها و سدهای خاکی که همین مدیران ایجاد کرده‌اند از بین رفته است و فاضلاب وارد تالاب می‌شود.
وی معتقد است، در حال حاضر با توجه به مشکلات حادی که در حوزه آب استان ایجاد شده است و بارگذاری غلط صنایع آب بر در حاشیه دشت اراک، استفاده از فاضلاب و بازچرخانی آب هم توجیه اقتصادی پیدا کرده و همین حقابه فاضلابی تالاب میقان نیز دچار چالش و آسیب شده است و مدیران به‌دنبال حذف آن هستند؛ در واقع در اقدام اول تالاب از حقابه طبیعی خود محروم شده است و در گام دوم همین فاضلابی که موجب زنده ماندن تالاب شده است را می‌خواهند، بگیرند و به یک میزان حداقلی قناعت کنند.
آقاخانی می‌افزاید: طی سال‌های گذشته تغییراتی در محدوده تالاب اتفاق افتاده و بحران‌های دیگری را ایجاد کرده است؛ برای مثال بهره‌برداری نامناسب از اراضی حاشیه تالاب، دام بیش از حد و استفاده اشتباه از اراضی کشاورزی منجر به ایجاد کانون‌های ریزگرد در حاشیه تالاب شده است و تن نحیف تالاب زیر شلاق توسعه نامتوازن شهری و محدوده حاشیه آن، آسیب جدی می‌بیند و بحران‌های بزرگی را برای شهر اراک و اطراف آن ایجاد می‌کند.
وی ادامه می‌دهد: شرکت املاح معدنی ایران با بهره‌برداری نادرست و خارج از ظرفیت اکولوژیکی تالاب، تغییرات عمده‌ای را در آن ایجاد کرده است؛ احداث یک جاده غیراصولی که قلب تالاب را نشانه رفته است، بازنگرداندن پسماندهای تولید به محدوده‌های برداشت و بسیاری دلایل دیگر، بیشترین آسیب را به تن نحیف تالاب زده است.
این کارشناس محیط زیست خاطرنشان می‌کند: مهمترین عامل تخریب تالاب، تعداد زیاد دستگاه‌های تصمیم‌گیر برای آن است و می‌توان گفت که هر کسی، در راستای منافع کوتاه‌مدت اداری خود به‌دنبال ایجاد چالش‌های جدی در تالاب است.
وی اضافه می‌کند: به گفته مدیران ذی‌ربط، این نیزارها از ابتدا جزئی از اکوسیستم طبیعی تالاب نبوده است، در صورتی‌که طبق تعاریف کنوانسیون رامسر، تالاب‌ها به دو نوع طبیعی و مصنوعی دسته‌بندی می‌شود و تغییر می‌تواند این اکوسیستم را به یک تالاب مصنوعی تبدیل کند؛ مشکل آتش‌سوزی نه تنها در نیزارهایی که طی ۲۰ سال از اکوسیستم تالاب و از مهمترین مراکز تجمع پرنگان مهاجر مرکز کشور در زمستان‌ها به شمار می‌رود، نبوده است، بلکه کاهش حقابه و خشک‌شدن این نیزارها است.
این کارشناس با بیان اینکه نداشتن سیستم اطفای حریق موجب شد تا نتوانیم در دقایق نخست از گسترش آتش جلوگیری کنیم، می‌افزاید: اقدامات غیراکولوژیکی که در تالاب انجام شده است و نحوه مواجهه مدیران مربوطه پس از آتش‌سوزی نشان می‌دهد که نگاه جامع و مدیریت پایداری برای تالاب وجود ندارد و این نگین ارزشمند طبیعت استان مرکزی نفس‌های آخر خود را می‌کشد.
نظر شما