به گزارش خبرنگار ایمنا، ساماندهی باغ‌ها و اراضی مشجر، با توجه به حقوق ناشی از مالکیت خصوصی، ارزش سرمایه‌ای و مبادلاتی باغ‌ها و مزارع و افزایش ارزش افزوده که به مکان و زمان بستگی دارد، پیچیدگی‌های خاص خود را دارد.
باغات سنجان و کرهرود و دیگر لکه‌های سبز شهر اراک، عنصری جدایی‌ناپذیر از سیستم شهری و منابع ارزشمند سبزی است که با استقرار آن در متن توسعه شهری و با توجه به ارزش اقتصادی زمین، حفاظت و نگهداشت آنها برای جلوگیری از سوداگری و ساخت‌وساز در باغات، اتخاذ رویکرد و توجهی ویژه را می‌طلبد.
در دسته‌بندی عواملی که باعث تخریب باغ‌ها و مزارع شهری شده است، میتوان به تغییر ارزش مبادلاتی زمین، باغ و مزرعه، نبود آب کافی اشاره کرد، به‌طوری که این مشکلات باعث می‌شود مالکان در صدد فروش باغ و زمین خود و ساختمان‌سازی در آن بر آیند؛ کم‌آبی سبب خشک شدن بخش قابل توجهی از باغات و زمینهای کشاورزی منطقه سنجان شده است و به گفته کارشناسان در صورت بی‌توجهی و اقدام مؤثر، ادامه خواهد داشت.
صیانت از باغات سنجان و کرهرود با توجه به ارزش‌های اکولوژیکی این عرصه‌ها برای شهر، باعث ارتقای زیست‌پذیری شهر از نظر طبیعی همچنین گردشگری می‌شود، از این‌رو از اولویت‌های مهم دوره ششم شورای اسلامی شهر اراک به‌شمار می‌رود، چراکه این باغات علاوه بر ارزش‌های اکولوژیکی دارای ارزش هویتی نیز هستند و نابودی آنها مساوی با نابودی هویت شهری اراک خواهد بود.
کم‌آبی و تغییر کاربری آفت جدی باغات
سیاوش آقاخانی، کارشناس محیط زیست شهری می‌گوید: باغات سنجان و کرهرود یکی از جاذبه‌های مهم طبیعی و گردشگری شهر اراک به‌شمار می‌رود که طی سال‌های گذشته حفظ و نگهداری آنها به فراموشی سپرده شده است.
وی می‌افزاید: این باغ‌ها با توجه موقعیت اکولوژیکی ویژه، تأثیر مهمی در تولید اکسیژن روزانه در شهر اراک، جذب ریزگردها، بهبود هوای شهری، بالا بردن سطح آب‌های زیرزمینی، تغذیه آبخوان‌ها و قنات‌های بالادست شهر اراک دارند.
این کارشناس محیط زیست شهری ادامه می‌دهد: طبق مفاهیم تعریف شده در دنیا، دموکراسی تنها مختص به انسان‌ها نیست، بلکه دیگر جانداران نیز حق حیات دارند؛ در این زمینه باغات سنجان و کرهرود در حفظ زیستگاه پرندگان شهری نیز نقش پررنگی دارد که این خود تضمین‌کننده سلامت درختان شهری است، چراکه پرنده‌ها در کاهش آفات و بیماری‌های درختان مؤثر هستند.
وی با بیان اینکه باغات سنجان و کرهرود گنجینه زیستی شهر اراک به‌شمار می‌رود، اضافه می‌کند: در سال‌های اخیر عواملی همچون تأمین نشدن منابع آبی مورد نیاز باغات سنجان و کرهرود، ارزش افزوده‌ای که زمین این مناطق پیدا کرده است و تعدد زمینهای باغی که مردم آنها را به واحدهای آپارتمانی تبدیل کرده‌اند، موجب تخریب رو به افزایش این باغات شده است.
آقاخانی خاطرنشان می‌کند: مدیریت شهری و بعضی دستگاه‌ها همچون راه و شهرسازی و جهاد کشاورزی در حفظ و نگهداری این باغات دخیل هستند، از همین رو طی سال‌های گذشته پیشنهاد تشکیل کمیته باغات سنجان و کرهرود را ارائه کردیم تا نگهداری از آنها نه به طور مقطعی، بلکه مداوم مورد توجه و پیگیری قرار گیرد.
وی معتقد است: سیاست‌گذاری قانونی توسعه باغات این است که اگر مشارکت آگاهانه مردم و تضمین منافع عمومی شهروندان را شامل نشود، موفق نخواهد بود، لذا باید مردم را از طریق منابع اقتصادی در مبحث نگهداری از باغات سهیم کنیم.
این کارشناس محیط زیست شهری با اشاره به اینکه باغات سنجان و کرهرود ظرفیتی برای اسکان مسافران بین راهی در شهر به‌شمار می‌روند، اظهار می‌کند: پیشنهاد ما توجه به جاذبه‌های گردشگری این منطقه و ارتقای زیرساخت‌های لازم است، البته در این زمینه میتوان از کلبه‌های بوم‌گردی بهره برد، البته دولت باید در این زمینه تبلیغ کند و جاذبه‌های طبیعی و مصنوعی گردشگری را در این محدوده ایجاد کند.
آقاخانی با بیان اینکه سیاست‌های حمایتی راه‌اندازی خانه‌های باغی از دیگر موارد مهم است که باید مورد توجه قرار گیرد، تصریح می‌کند: دولت می‌تواند مجموعه امتیازاتی به مالکان این محدوده بدهد تا ساخت خانه‌باغ برای آنها توجیه اقتصادی داشته باشد و از طریق رواج فرهنگ ویلاسازی در این ناحیه مردم برای حفظ و حتی توسعه باغات خود تشویق شوند و در چارچوب ظرفیت اکولوژیکی منطقه اقدام به ساخت‌وسازهای مجاز کنند.
وی در پایان تاکید می‌کند: شورای اسلامی شهر اراک با سیاست‌گذاری در این امر و تعریف مزیت‌ها برای شهروندان می‌تواند نقش مؤثری در این موضوع داشته باشد و دیگر دستگاه‌های ذی‌ربط نیز باید در قالب یک کارگروه به پیشبرد این اهداف کمک کنند.
تهیه طرح جامع برای باغات سنجان و کرهرود
پیمان عین‌القضاتی، رئیس شورای اسلامی شهر اراک با بیان اینکه هویت شهری در وجوه مختلف کالبدی و معنوی مورد تاکید دوره ششم شورای اسلامی شهر اراک است، اظهار می‌کند: از مهمترین ظرفیت‌های هویتی در کالبد این شهر میتوان به باغات و قنوات کرهرود، سنجان، قنات ناصری و باغات موجود در حریم شهر اراک اشاره کرد که به دلیل سیاست‌گذاری‌های اشتباه و اقدامات نابجا این مجموعه ارزشمند که توأمان کارکرد زیست‌محیطی و گردشگری را دارا است، به‌تدریج و تحت تأثیر اهداف سودجویانه مورد تخریب قرار گرفته است، چراکه برخی افراد در این محدوده اقدام به خشک کردن باغات و ساخت‌وسازهای عمرانی کرده‌اند.
وی با اشاره به اینکه بهترین راه برای ساماندهی این مشکل تهیه یک طرح جامع بود که با پیگیری‌های صورت گرفته مشاوری برای این امر انتخاب شده است، ادامه می‌دهد: مساحت اراضی سنجان و کرهرود حدود ۶۷۹ هکتار است که ۴۰۸ هکتار آن زراعی و مابقی باغ است، در قنات ناصری نیز حدود ۲۰۰ هکتار محدوده هدف نگهداشت باغات وجود دارد اما نکته مهم توجه به ذخایر آبی و آب‌های سطحی است، چراکه این امر مهمترین مانع در حفظ این باغات به‌شمار می‌رود.
رئیس شورای اسلامی اراک اظهار می‌کند: در منطقه سنجان و کرهرود حدود ۱۳ حلقه چاه وجود دارد که ۲۳۶ لیتر بر ثانیه آب می‌برد، در حالی که برای حفظ بخش زراعی و باغی این منطقه به بیش از ۳۸۰ لیتر آب در ثانیه نیاز داریم، لذا ما از مشاور درخواست کرده‌ایم سناریویی را برای این مشکل در نظر بگیرد و ارائه دهد.
وی می‌افزاید: در حال حاضر مشاور، سه سناریوی کلی را به ما پیشنهاد داده است که شامل توسعه بازارمحور این منطقه، حفاظت مطلق و حفاظت فعال می‌شود؛ مقرر شد مشاور با در نظر گرفتن انتظارات ما، دوباره طرح را بازنگری و تدوین کند.
عین‌القضاتی با بیان اینکه مقرر شده است محدوده اقدام در این باغات تعیین شود که با این کار هیچکس مجاز به ایجاد تغییرات در این منطقه نخواهد بود و این موضوع نیز در دست پیگیری است، ادامه می‌دهد: از نظر حقوقی نیز مالکان، قطعات، نوع کاربری و حدود زمین‌ها مشخص می‌شود تا بتوان بر این اساس سناریویی برای ماندگاری این ابنیه طراحی کرد؛ به این ترتیب مشاور با توجه به مجموع موارد در این طرح و با بررسی الگوهای موجود در کلان‌شهرهایی همچون شیراز، اصفهان و مشهد طرح ویژه‌ای را برای شهر اراک در نظر خواهد گرفت.
وی تاکید کرد: برای حفظ باغات باید مشوق‌هایی به مالکان داده شود تا خود این افراد به نگهداری باغات بپردازند؛ در حال حاضر قانون اجازه این کار را به ما نمی‌دهد که لازم است در این زمینه بازنگری‌هایی در آن انجام شود.
نظر شما