به گزارش خبرنگار ایمنا، مجمع الجزایر بحرین سرزمینی کوچک در جنوب ایران است که در گذر تاریخ بارها بین ایران، کشورهای استعمارگر و قبایل عرب دست به دست شد تا اینکه بالاخره در دوران سیاه پهلوی و البته با دخالت برخی دولت‌های خارجی از جمله بریتانیا در منطقه به عنوان کشور مستقل عربی معرفی شد.
ایران تا سال ۱۹۷۰ مدعی بود که «بحرین همواره بخشی از سرزمین پارس در قرن‌های گذشته بوده است، به جز در فاصله سال‌های ۱۵۰۷ تا ۱۶۲۲ که پرتغالی‌های استعمارگر آنجا را اشغال کرده بودند، از سال ۱۶۲۲ حکومت پارس کنترل و حاکمیت خود بر این منطقه را دوباره بازیافت.» (روح‌الله رمضانی، «سیاست خارجی ایران از ۱۹۴۱ تا ۱۹۷۳: مطالعه‌ای در سیاست خارجی کشورهای در مسیر مدرنیزاسیون»، ۱۹۷۵).
با این حال، اگرچه در سال ۱۶۲۲ شاه‌عباس صفوی پرتغالی‌ها را از بحرین بیرون راند، اما سلطه کشور ایران بر جزیره تا سال ۱۷۵۳ قوت و رسمیت پیدا نکرد تا اینکه شیخ نصیر بوشهری، لشکری را برای تصرف بحرین و پایان دادن تسلط قبیله عرب حویله بر این مجمع‌الجزایر فرستاد. در سال ۱۷۸۳، بحرین دوباره به دست قبیله عرب آل‌عتوب به ریاست و رهبری احمد آل خلیفه افتاد.
دولت بریتانیا، که در سال ۱۸۲۰ با آل خلیفه پیمان‌هایی بسته بود، با منعقد کردن پیمان‌های سال‌های ۱۸۴۷، ۱۸۵۶، ۱۸۶۱ و توافق‌نامه‌های اجرایی سال‌های ۱۸۸۰ و ۱۸۹۲ که حق «انحصاری» کنترل روابط خارجی بحرین را به این دولت می‌داد، نفوذ و سلطه خود را بر بحرین تحکیم کرد (جِی. جی. لریمر، «فرهنگ جغرافیاییِ خلیج فارس، عمان و عربستان مرکزی»)، و بعد از آن ادعای مالکیت ایرانیان را زیر سوال برد. روابط میان منامه و تهران هم با قدرت گرفتن هژمونی بریتانیا در منطقه و به چالش کشیدن موضع‌گیری‌های سیاسی و سرزمینی ایران از طرف آن دولت، به تیرگی گرایید.
ایران بار دیگر در بیست‌ودوم نوامبر سال ۱۹۲۷ میلادی، ادعای حاکمیت خود بر بحرین را مطرح کرد و «وزیر امور خارجه ایران در نامه تندی خطاب به سِر رابرت کلایو، سفیر بریتانیا در تهران، دیگر بار اعلام کرد که بحرین بی‌چون و چرا در محدوده حاکمیت ایران است.» (فریدون آدمیت، «جزایر بحرین»، ۱۹۵۵).
در آن نامه که رونوشتی از آن برای جامعه ملل هم فرستاده شد، حکومت ایران به‌طور رسمی به پیمان بیستم مِی ۱۹۲۷ که میان بریتانیا و عربستان سعودی به امضا رسیده بود، اعتراض کرد.
در بند ششم پیمان جده آمده بود که پادشاه حجاز و پادشاه نجد و کشورهای تحت تابعیت آنها «قبول تعهد می‌کنند که با سرزمین‌های کویت و بحرین و با شیوخ قطر و ساحل عمان که هم‌پیمان با دولت فخیمه بریتانیا هستند، روابط دوستانه و صلح‌طلبانه‌ای داشته باشند.» («جزایر بحرین») لندن این اعتراض را در نامه‌ای در تاریخ هجدهم ژانویه سال ۱۹۲۸، از طرف سِر آستن چمبرلین، وزیر خارجه بریتانیا، خطاب به هُوهانس‌خان (مساعدالدوله) کاردار سفارت ایران در لندن رد کرد.
دولت بریتانیا وجود هرگونه «دلیل منطقی و معتبر» و مدرکی دال بر حاکمیت و صحت ادعای ایران بر بحرین را انکار کرد (مجید خدوری، مقاله «ادعای حاکمیت ایران بر بحرین»، مجله حقوق بین‌الملل آمریکا، ۱۹۵۱) و تاکید کرد که نه تنها شیخ بحرین حاکمی «مستقل» است، بلکه آن جزیره و ساکنان آن تحت‌الحمایه بریتانیا هستند.
تسلط تاریخی ایرانیان بر خلیج فارس
ورتسنفلد مستشرق آلمانی می‌گوید: قبل از اسلام، بحرین و سواحل خلیج فارس تحت تسلط ایرانیان بود و ایرانیان در نقاط مختلف آن قلعه‌های مستحکم ساخته و پادگان نظامی تأسیس کرده بودند. یکی از فرمانروایان ایران به نام اسپیدوبه در بحرین حکومت می کرده و به این مناسبت مردم بحرین را به نام او «اسپیدگان» می‌گفتند.
بحرین که به لحاظ تاریخی بخشی از خاک ایران محسوب می‌شد در اواسط سده نوزدهم میلادی تحت سلطه انگلیس درآمد تا اینکه در بیست‌ویکم اردیبهشت ۱۳۴۹ خورشیدی، شورای امنیت سازمان ملل قطعنامه ۲۷۸ را صادر کرد که در آن خواسته مردم بحرین نسبت به جدایی از ایران مورد تأیید قرار گرفته بود.
از این پس بود که فراز و فرودهای رابطه با بحرین گاهی آرام و گاهی نه چندان آرام پیش رفت و البته این روابط به ارتباط جمهوری اسلامی ایران با حکومت عربستان سعودی هم مرتبط بود.
در آذرماه سال ۱۳۶۰، دولت بحرین گروه‌هایی از شیعیان بحرین را به اتهام اقدام مسلحانه علیه حاکمیت این کشور دستگیر کرد. در میان اتهام‌های وارده، دیدن آموزش‌های نظامی در ایران نیز وجود داشت. ایران این اتهام را تکذیب کرد اما بحرین سفارت خود را در تهران تعطیل کرد و سطح روابط دو کشور به کاردار یک جانبه ایران تقلیل یافت. در سال ۱۹۸۱ پیمان نظامی شورای همکاری خلیج فارس با هدف زیر نظر داشتن تحرکات ایران به ابتکار عربستان سعودی و با شرکت دولت بحرین منعقد شد.
به اذعان اسپوتنیک، طی سال‌های پس از انقلاب، دولت ایران هیچگاه به طور رسمی حاکمیت بحرین را زیر سوال نبرد. بلکه تنها دوبار، در واکنش به ادعای حاکمیت ایران بر بحرین از سوی روزنامه کیهان (۱۳۸۵) و علی‌اکبر ناطق‌نوری (۱۳۸۷) مجبور شد بر حق تمامیت ارضی بحرین، تأکید کند.
قطع روابط دیپلماتیک
چهاردهم دی‌ماه ۱۳۹۴ و پس از قطع روابط دیپلماتیک عربستان با ایران، وزارت خارجه بحرین در ادامه پیروی از سیاست‌های عربستان سعودی، با صدور بیانیه‌ای از قطع روابط دیپلماتیک خود با تهران خبر داد. وزارت خارجه بحرین همچنین ۴۸ ساعت به دیپلمات‌های ایرانی در منامه مهلت داد تا این کشور را ترک کنند. دفاتر دیپلمات این کشور در ایران نیز بسته شد.
حالا با گذشت چندین سال از قطع روابط سیاسی بحرین با ایران برخی از کارشناسان سیاسی و بین‌الملل معتقدند که این منامه است که باید برای ارتباط به تهران پیش‌قدم شود همچنین باید به این موضوع توجه کند که ما روابطمان را با بحرین قطع نکردیم، بلکه بحرین چنین تصمیمی را گرفت و آن را اعمال کرد.
امروز بحرین به دنبال برقراری مجدد ارتباط عربستان و ایران با میانجیگری چین، به دنبال شکستن قفل این رابطه و بازگشت به شرایط قبل از سال ۱۳۹۴ است.
اواخر اسفندماه سال گذشته بود که منابع خبری از انجام مذاکرات میان ایران و بحرین برای احیای روابط خبر دادند.
خبرگزاری اسپوتنیک همان زمان به نقل از منابع مطلع اعلام کرد که در حال حاضر گفت‌وگوهای مهمی میان ایران و بحرین در سطح دوجانبه برای از سرگیری روابط درحال انجام است.
این منابع تاکید کردند که مذاکرات در زمان حاضر، در سطح دوجانبه است و هیچ طرف دیگری در آن واسطه نیست و در صورت توافق در مسائل مورد اختلاف، نتایج این گفت‌وگو به‌زودی اعلام خواهد شد.
همزمان یک هیئت پارلمانی از ایران که به منامه سفر کرد.
الهام آزاد، عضو هیئت رئیسه مجمع زنان اتحادیه جهانی بین‌المجالس اسلامی درباره سفر هیئت ایرانی به منامه به خبرنگار ایمنا، اظهار کرد: با ورود هیئت ایرانی به بحرین، نشستی با رئیس مجلس و شماری از نمایندگان پارلمان بحرین برگزار و طی آن بر تقویت و برقراری مجدد رابطه ایران و بحرین تاکید شد.
وی افزود: هیئت ایرانی در این سفر با استقبال گرم هیئت پارلمانی بحرین روبه‌رو شد.
ششم فروردین‌ماه امسال نیز یک هیئت از وزارت امور خارجه ایران که دوازدهم مارس در سفر قبلی به همراه هیئت پارلمانی این کشور در اجلاس عمومی اتحادیه بین‌المجالس در بحرین شرکت کرده بودند، از ساختمان سفارت ایران بازدید کردند.
طبق اعلام برخی خبرگزاری‌ها، قرار است پس از سفر سیدابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور ایران به عربستان سعودی، نشست‌های گفت‌وگو و تبادل دیدارهای ایران و بحرین آغاز شود.
گزارش از: محمود افشاری خبرنگار سرویس سیاسی ایمنا
نظر شما