به گزارش خبرنگار ایمنا، در سال‌های اخیر آلودگی صوتی یکی از عوامل مؤثر بر کیفیت زندگی انسان‌ها و حیوانات در سراسر جهان است. براساس گزارش‌های سازمان بهداشت جهانی (WHO) اختلالات روان‌شناختی ناشی از صدا، اثرات ناخوشایندی بر کیفیت زندگی و سلامت دارد.
از نظر محققان و صاحب‌نظران «امروزه آلودگی صوتی یکی از جنبه‌های مهم زیست‌محیطی و بهداشتی است که از دیدگاه سلامتی، علاوه بر ایجاد انواع اثرات فیزیولوژیکی به ایجاد اختلالات روان‌پزشکی و روان‌شناختی منجر می‌شود. آثار فیزیولوژیکی و روانی مواجهه با صدا بر انسان به‌تدریج ظاهر می‌شود و در درازمدت پیامدهای منفی روان‌شناختی آن ازجمله رفتار پرخاشگرانه، خستگی جسمی و روانی، استرس، سرگیجه، سردرد، عصبانیت، حواس‌پرتی، اختلال خواب، کاهش بازده کاری بروز می‌کند.»
متخصصان حوزه روان‌شناسی اجتماعی اعتقاد دارند که «پرخاشگری فاکتور بسیار مهمی در زمینه بهداشت شغلی است. به‌طوری‌که تأثیرات نامطلوبی بر زندگی افراد در محیط‌های کاری و اجتماعی می‌گذارد. مواجهه طولانی با صدای تراز بالا حالات تنشی و پرخاشگری را در افراد به وجود می‌آورد و حتی در فرکانس‌های مختلف می‌تواند به عنوان محرک روانی به ایجاد اختلال در فعالیت‌های عملکرد شناختی، افزایش خطاهای انسانی، ایجاد پیامدهای ناگوار و از همه مهم‌تر افزایش واکنش‌های روانی در محیط‌های اجتماعی و خانواده منجر شود.»
همچنین تحقیقات نشان می‌دهد که «اثرات سروصدا بر انسان می‌تواند منجربه افت شنوایی، اختلال در عملکرد، اختلال در خواب، افزایش ترشح هورمون‌های استرس، بروز اختلالات قلبی‌وعروقی، همچنین آزردگی و مشکلات روانی شود؛ علاوه بر این سروصدا سایر موجودات زنده را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد، چنان‌چه منجربه تغییر در رفتار و روش زندگی پرندگان و حیوانات می‌شود. آلودگی صوتی مانند سایر آلودگی‌ها بر انسان، گیاهان، جانوران و اجسام بی‌جان آثار منفی متعددی دارد و رشد گیاهان بر اثر سروصدای بلند کاهش چشمگیری می‌یابد.»
از نظر کارشناسان محیط‌زیستی «عامل آلودگی صوتی که به اختصار عامل آلودگی نیز نامیده می‌شود، عبارت است از هر شخص حقیقی که اداره یا تصدی منابع ثابت و هدایت منابع سیار مولد آلودگی صوتی را خواه برای خود یا به نمایندگی از طرف شخص یا اشخاص حقیقی دیگر برعهده داشته یا به طور شخصی به طرق مختلف عامل ایجاد آلودگی است.»
بر این اساس منابع و کانون‌های آلودگی صوتی، منابع متحرک مانند حمل‌ونقل عمومی، خودروهای سواری، موتورسیکلت‌ها، حمل‌ونقل هوایی، حمل‌ونقل دریایی، حمل‌ونقل زمینی (مترو) و منابع ثابت مانند نیروگاه‌ها، پالایشگاه‌ها، کارخانه‌ها، کارگاه‌ها، فرودگاه‌ها، پایانه‌های حمل‌ونقل، توقفگاه‌های دائمی وسایل حمل و نقل عمومی، تعمیرگاه‌های وسایل نقلیه موتوری، بندرها، میادین تیر، ژنراتورها و موتورهای تولید برق است.
آلودگی صوتی دارای اثرات نامطلوب جسمی، روحی و اجتماعی است
صاحب‌نظران زیست‌محیطی معتقد هستند که «یکی از معضلات در بخش حفاظت محیط‌زیست آلودگی صدا است. اگرچه صدا دارای اثرات نامطلوب جسمی، روحی و اجتماعی است و درخصوص پیشگیری و کنترل آن اتفاق نظر وجود دارد، اما به‌طوراجتناب‌ناپذیری در محیط زیست و محیط کار تولید و منتشر می‌شود، به‌طوری‌که حتی در کشورهای توسعه یافته صنعتی هنوز هم یکی از معضلات عمده مدیریت زیست‌محیطی شهری را موضوع آلودگی صدا تشکیل می‌دهد، علاوه بر مخاطراتی که برای مواجهه با صدا برشمرده‌اند، وجود آلودگی صوتی در محیط، دلیل اتلاف انرژی توسط منابع مختلف شهری و صنعتی است و از دیدگاه بهینه‌سازی مصرف انرژی نیز باید این موضوع مدنظر قرار گیرد.»
براساس نتایج مطالعه «برآورد بار بیماری‌های غیرواگیر منتسب به صدای ترافیکی در کلان‌شهر تهران» که با همکاری پژوهشکده محیط زیست دانشگاه علوم پزشکی تهران، مؤسسه ملی توسعه تحقیقات علوم پزشکی و شهرداری تهران انجام شده است، مشخص شد که صدای محیطی ناشی از ترافیک سهم قابل توجهی در ایجاد بیماری‌های غیرواگیر دارد، در همین راستا حمل‌ونقل مهم‌ترین عامل ایجادکننده صدای محیطی و آلودگی هوا در شهرهای بزرگ محسوب می‌شود، محاسبه سهمی از بیماری‌ها که بتوان به این عامل محیطی نسبت داد می‌تواند اطلاعات ارزشمندی را برای مقایسه بار این عامل خطر بر سلامتی جوامع و مقایسه آن با سایر عوامل محیطی برای کنترل بیماری‌ها داشته باشد. در مطالعه حاضر به محاسبه بار بیماری‌های غیرواگیر که بتوان به صدای ترافیکی نسبت داد در کلان‌شهر تهران در سال ۱۳۹۶ پرداخته شده است.
بنا به اظهارات منصور شمسی‌پور، عضو هیئت علمی پژوهشکده محیط زیست و مجری این طرح، در مجموع تعداد DALY از دست رفته منتسب به صدای ترافیکی در شهر تهران در سال ۱۳۹۶ مقدار ۶۱۲۸۴ سال برآورد شده است.
اختلال شدید خواب با سهم ۷۴.۵۸ درصدی از این سال‌های از دست رفته بیشترین بار بیماری‌های ناشی از صدا را به خود اختصاص داده است و آزردگی ناشی از صدا با داشتن سهم ۱۲.۲۳ درصدی از کل بار بیماری‌های منتسب به صدای محیطی در رتبه دوم قرار دارد. بیماری ایسکمیک قلب ۷۱.۱۱، سکته مغزی ۱۲.۵ و پرفشاری خون ۳۱.۱ به ترتیب در رتبه‌های سوم تا چهارم قرار گرفته‌اند، به طور کلی نتایج نشان داد صدای محیطی با داشتن Rate DALY، ۶۹۷ به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر جمعیت سهم قابل توجهی در ایجاد بیماری‌های غیرواگیر دارد.
آثار مخرب آلودگی صوتی بر محیط‌زیست و زندگی انسان‌ها
محمد درویش، کنشگر محیط‌زیست در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، درباره آثار مخرب آلودگی صوتی بر محیط‌زیست و زندگی انسان‌ها، می‌گوید: تأثیر آلودگی صوتی موضوع بسیار مهمی است، چراکه بشر حداکثر می‌تواند تا ۶۰ دسی‌بل آلودگی صوتی را تحمل کند.
وی می‌افزاید: اگر انسان‌ها در محیطی با میزان آلودگی صوتی بیش از ۶۰ دسی‌بل زندگی کنند، این آلودگی‌ها زیان‌بار نه تنها سبب کند ذهنی کودکان می‌شود، بلکه ناراحتی‌های گوارشی، کم تحملی و پرخاشگری در بزرگسالان را نیز تشدید خواهد کرد.
این کنشگر محیط زیست ادامه می‌دهد: براساس تحقیقات انجام‌شده، در مناطق و محله‌های که آلودگی صوتی بیشتر است، درواقع نزاع‌های خیابانی هم افزایش می‌یابد؛ برای نمونه مطابق مطالعات، میزان آلودگی صوتی زیرپل سیدخندان تهران ۸۶ دسی‌بل و پایین پل پردیس ۹۱ دسی‌بل اندازه‌گیری شده است، لذا این مناطق جزو منطقه‌های نزاع‌خیز هم بوده است.
راهکار کاهش خطرات آلودگی صوتی بر محیط‌زیست چیست؟
وی درباره راهکارهای کاهش خطرات آلودگی صوتی بر محیط زیست، تصریح می‌کند: ایجاد مسیرهای ایمن برای موتورسواران و پیاده‌راه برای تردد وسایل حمل‌ونقل موتوری با شدت آلودگی صوتی بیش از حد یکی از مهم‌ترین راهکارها و اقدامات مهمی است که معاونت پیشگیری از جرم قوه قضائیه باید برای کاهش نزاع و جرم‌خیزی در مناطقی با آلودگی صوتی بالا و بیش از حد استاندارد انجام دهد و در راستای کمک و یاری به سازمان محیط زیست و شهرداری‌ها حرکت کند.
درویش اضافه می‌کند: کاشت درختان متناسب با توان اکولوژیک شهرها و تغییر مبلمان شهری از خودرومحوری به عموم‌محوری یکی از مکانیزهای خردمندانه برای کاهش آلودگی صوتی است.
وی با بیان اینکه درجه حساسیت حیوانات به تأثیرات آلوگی‌های صوتی بر محیط زیست بیش از انسان‌ها است، می‌گوید: اگر انسان‌ها تا ۶۰ دسی‌بل آلودگی صوتی را می‌توانند تحمل کنند، حیوانات براساس گونه‌های جانوری به دلیل درصد بالای شنوایی آن‌ها از بسیاری صداها و فقدان شنیداری آن برای انسان، تأثیرات آسیب‌پذیری و شکنندگی جانوران نسبت به آلایندگی‌های صوتی بیشتر است.
این کنشگر فعال محیط‌زیست می‌افزاید: تأثیرات آلودگی صوتی برای پرندگان خطرات جدی را ایجاد می‌کند، چراکه این آلایندگی‌ها نه تنها مسیر حرکت به سمت مقصد این جانداران را تغییر می‌دهد و سبب سرگردانی آن‌ها می‌شود، بلکه تنش‌ها به ویژه در فصل زادوولد منجر به بحران‌های جدی برای جانوران مختلف خواهد شد.
وی در پاسخ به اینکه براساس تحقیقات بیش از ۴۰ تا ۵۰ درصد مرگ‌ومیر پرندگان در دنیا به دلیل آلودگی صوتی پیش‌بینی شده است، خاطرنشان می‌کند: به طور دقیق نمی‌توانم مطرح کنیم که این میزان تلفات به دلیل آلایندگی‌های صوتی مورد تأیید است، اما تأثیر آلودگی صوتی بر مرگ و میر پرندگان بی‌تأثیر نیست.
نظر شما