به گزارش خبرنگار ایمنا، کانی‌شناسی یا مینِرالوژی (Mineralogy) یکی از مباحث مهم زمین‌شناسی است که متخصصان آن معمولاً در مطالعه علمی شیمی، ساختار بلوری و خواص فیزیکی (ازجمله نوری) کانی‌ها و مصنوعات معدنی فعالیت می‌کنند. مطالعات خاص در کانی‌شناسی شامل فرآیندهای منشأ و تشکیل کانی‌ها، طبقه‌بندی کانی‌ها، پراکندگی جغرافیایی و استفاده از آن‌ها است.
تا سال ۲۰۰۴ (میلادی)، بیش از ۴۰۰۰ گونه کانی توسط انجمن جهانی کانی‌شناسی (IMA) شناسایی شده است. از این تعداد، ۱۵۰ کانی را می‌توان جزو کانی‌های معمول و ۵۰ کانی را می‌توان از کانی‌هایی تا اندازه‌ای کمیاب به‌شمار آورد. دیگر کانی‌هایی که تا سال ۲۰۰۴ شناسایی شده‌اند جزو کانی‌های نادر یا بسیار کمیاب هستند.
کانی‌ها دارای ارزش اقتصادی بسیار زیادی هستند به‌طوری‌که اقتصاد بسیاری از کشورهای جهان ازجمله شیلی براساس مواد معدنی پایه‌ریزی شده است. اگر چه بسیاری از کانی‌ها دارای ارزش درمانی ویژه خود هستند و حتی تعدادی به‌عنوان مواد سمی و مهلک مورد استفاده قرار می‌گیرند، اما افرادی نیز هستند که همراه داشتن کانی‌های به‌خصوصی را در درمان برخی از بیماری‌های مؤثر می‌دانند.
ایران ازجمله کشورهایی به شمار می‌رود که از کانی‌های بسیاری برخوردار است و به همین دلیل دانش کانی‌شناسی در ایران اهمیت ویژه‌ای دارد. برای شناخت بیشتر علم کانی‌شناسی و بررسی اهمیت این دانش با علی‌خان نصراصفهانی، دانشیار گروه زمین‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید:
کانی‌شناسی چیست؟
یکی از علوم حائز اهمیتی که از محبوبیت بسیاری برخوردار است، کانی‌شناسی است. زمانی که درباره این دانش صحبت می‌کنیم، باید بدانیم که کانی‌شناسی علم مطالعه مواد اولیه طبیعی غیرآلی است که تحت عنوان کانی شناخته می‌شوند؛ این نوع از مواد اولیه به صورت جامد مشاهده می‌شوند و به نوعی اجزای تشکیل‌دهنده سنگ‌های پوسته زمین به‌شمار می‌روند.
علم کانی‌شناسی به مطالعه چه مسائلی می‌پردازد؟
علم کانی‌شناسی که تحت عنوان دانش مطالعه کانی‌ها نیز شناخته می‌شود، از علوم پایه و اساسی جامعه محسوب می‌شود، زیرا زمانی که بخواهیم برای بررسی هر عاملی در طبیعت سنگ‌های تشکیل‌دهنده پوسته زمین از جمله سنگ‌های آذرینی که از گوشته زمین و مواد مذاب منشأ می‌گیرند یا سنگ‌های رسوبی را مورد مطالعه قرار دهیم، قطعاً به علم کانی‌شناسی نیاز خواهیم داشت.
آیا تمام کانی‌های موجود در کره زمین شناخته‌شده هستند؟
خیر، درواقع علم کانی‌شناسی دامنه بسیار گسترده‌ای دارد و همواره در بررسی کانی‌های مختلف، نمونه‌های جدیدی مورد توجه قرار می‌گیرد. تاکنون بیش از ۲۴۰۰ کانی جدید در دنیا شناسایی شده است و هرگاه که اجزای تشکیل‌دهنده زمین را مورد بررسی قرار می‌دهیم با نمونه‌های جدیدتری مواجه می‌شویم.
علم کانی‌شناسی چه اهمیتی دارد؟
اگر بخواهیم کاربردهای علم کانی‌شناسی را از دیدگاه اقتصادی و مزایایی که برای بشریت دارد، مورد بررسی قرار دهیم، می‌توانیم کاربرد این دانش را به گروه‌های مختلفی تقسیم‌بندی کنیم که یکی از دسته‌بندی‌های مهم این دانش کاربرد آن در دست‌یابی و استخراج فلزات مختلف موجود در پوسته زمین است.
به طور کلی علم کانی‌شناسی از کاربرد و اهمیت بسیار گسترده‌ای برخوردار است، به طور مثال زمانی که می‌خواهیم در علم سنگ‌شناسی مواد مختلف را مورد مطالعه قرار دهیم، قطعاً به دانش کانی‌شناسی نیاز خواهیم داشت، از طرف دیگر اگر بخواهیم زندگی خود را از نظر اقتصادی و فنی توسعه دهیم به علم کانی‌شناسی نیاز بسیاری داریم؛ درواقع علم کانی‌شناسی دانشی بسیار گسترده و عظیم است که با کنار هم قرار گرفتن مسائل اقتصادی و فنی مختلف پدید آمده است.
علم کانی‌شناسی چه ارتباطی با دانش‌های دیگر دارد؟
به طور کلی علم کانی‌شناسی در علوم مختلفی کاربرد دارد و دانشمندان همواره از این دانش بهره می‌برند؛ درواقع اگر دانش کانی‌شناسی در دنیا وجود نداشت، علوم دیگری مانند سنگ‌شناسی، استخراج و فرآوری مواد معدنی، دانش استخراج فلزات و متالوژی دیگر معنایی نداشت، عملاً تمام این علوم در مواد اولیه‌ای که نیاز دارند با کانی‌شناسی در ارتباط هستند.
فناوری‌های نوین چه نقشی در توسعه علم کانی‌شناسی ایفا می‌کند؟
اگر بخواهیم نقش فناوری‌های نوین در توسعه علم کانی‌شناسی را بررسی کنیم، باید بگوییم که تأثیر فناوری در توسعه این دانش بی‌حد و مرز است؛ درواقع اگر به مسیر پیشرفت بشر نگاه کنیم، متوجه می‌شویم که زمانی دست‌یابی به فلز طلا از منابع مختلف مورد توجه قرار نمی‌گرفت و بشر طلای مورد نیاز خود را از ذخایر مشخصی تأمین می‌کرد.
از طرفی امروزه در دانش کانی‌شناسی فلز لیتیم مورد توجه قرار گرفته که از کاربرد بسیار زیادی برخوردار است. لیتیم به عنوان فلزی استراتژی و کاربردی در تولید باتری‌ها بسیار اهمیت دارد و به دلیل اینکه لیتیم منشأ سبز دارد معمولاً در باتری تلفن‌های همراه، اتومبیل‌های برقی و سایر تکنولوژی‌های الکترونیک از جمله ماهواره‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
جایگاه علم کانی‌شناسی در ایران را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
در رابطه با جایگاه علم کانی‌شناسی در ایران می‌توان گفت که این دانش در کشور از جایگاه مطلوبی برخوردار است و دانشمندان کشور فعالیت‌های نسبتاً پیشرفته‌ای در حوزه کانی‌شناسی انجام می‌دهند. بسیاری از متخصصان حوزه کانی‌شناسی کشور در حد بین‌المللی فعالیت می‌کنند و همواره به دستاوردهای جدیدی در این حوزه دست می‌یابند. علم کانی‌شناسی در کشور از نظر اقتصادی نیز کاربرد بسیاری دارد.
نظر شما