به گزارش خبرنگار ایمنا، اخترشناسی یا نجوم به دانش بررسی موقعیت، تغییرات، حرکت و ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی اجرام آسمانی مانند ستارگان، سیارات، دنباله‌دارها، کهکشان‌ها و رویدادهای آسمانی گفته می‌شود. اخترشناسی با رشته‌های مختلفی از جمله کیهان‌شناسی، فیزیک، شیمی و فیزیک حرکت ارتباط گسترده‌ای دارد و در زندگی و آینده بشر نیز بسیار حائز اهمیت است. علم نجوم تاکنون خدمات بسیاری به انسان‌ها ارائه کرده است و تنها با استفاده از این دانش توانسته‌ایم جهان اطراف خود را بشناسیم.
اخترشناسی جزو علومی است که از ابتدای آفرینش انسان وجود داشته و همواره مورد استفاده بشریت قرار گرفته است. علم نجوم در ایران همواره علاقه‌مندان بسیاری داشته است و به موجب این مسئله انجمن‌های بسیاری در راستای ترویج این دانش شکل گرفته است همچنین در کنار آن مسابقات دیگری نیز برگزار می‌شود، اما به اعتقاد برخی از پژوهشگران علم نجوم این اقدامات برای گسترش و بهبود سطح علمی کشور کافی نیست. برای بررسی بیشتر جایگاه فعلی علم نجوم در کشور و شناخت راه‌های مؤثر برای گسترش این دانش با محسن منتظری، ستاره‌شناس و مخترع فناوری‌های حوزه نجوم گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید:
دلیل تأسیس انجمن‌های نجوم مختلف در کشور چیست؟
علم نجوم در بین مردم ایران جایگاه ویژه‌ای دارد؛ طی دو دهه اخیر علاقه‌مندان این دانش در کشور بسیار افزایش یافته‌اند. در دو دهه اخیر علاقه‌مندان علم نجوم در مقاطع مختلف تحصیلی بسیار افزایش یافته‌اند و به موجب آن انجمن‌های بسیار زیادی توسط همین علاقه‌مندان تأسیس شده است.
به طور کلی انجمن‌هایی که توسط علاقه‌مندان علم نجوم تأسیس می‌شود، هدف مشخصی ندارد و صرفاً برای گسترش و ترویج علم نجوم شروع به فعالیت می‌کند؛ البته معمولاً این انجمن‌ها با چاشنی زیبایی و هنر تأسیس می‌شود و علاقه‌مندان این حوزه سعی دارند با ایجاد فضایی برای عکاسی نجومی و رصد اجرام آسمانی با تلسکوپ، علم نجوم را در بین افراد گسترش دهند.
تأسیس انجمن‌های متعدد در حوزه عکاسی نجومی چه تبعاتی دارد؟
تأسیس انجمن‌های نجومی که در حوزه عکاسی و رصد اجرام آسمانی فعالیت می‌کنند، باعث شده است که زیبایی جایگزین علم شود. در حال حاضر علم نتوانسته است جایگاه خود را در انجمن‌های نجومی پیدا کند و عملاً رصدهای مجازی و حقیقی، سمینار و جلسه‌هایی که صرفاً در حوزه زیبایی و هنر برگزار می‌شود، جایگزین علم شده است.
در حال حاضر انجمن‌های نجومی بسیاری برای ترویج این دانش تأسیس شده است که اکثر آن‌ها تلاش دارند، توجه جامعه را به زیبایی‌های آسمان جلب کنند. در حال حاضر رصد آسمان شب رایگان و از جذابیت‌های بسیاری نیز برخوردار است، همچنین توجه به آسمان باعث آشنایی بیشتر با خلقت می‌شود.
دلیل برگزاری المپیادهای نجوم چیست؟
امروزه رصد آسمان شب با هدف ترویج علم نجوم در تمام شهرها، رصدخانه‌ها، دانشگاه‌ها و حتی مدارس مورد توجه قرار گرفته است، اما در کنار این مسئله مبحث دیگری تحت عنوان المپیاد نجوم مطرح شد.
درواقع المپیاد نجوم به واسطه علاقه جامعه نسبت به علم نجوم و با توجه به نبوغ فردی و فعالیت‌های اقتصادی که برخی از افراد در علم نجوم دنبال می‌کنند، شکل گرفت و باعث شد رقابتی بین دانش‌آموزان علاقه‌مند به علم نجوم، تحت عنوان المپیاد شکل بگیرد که مزایای ویژه‌ای نیز به همراه دارد.
مزایای شرکت در المپیاد نجوم چیست؟
یکی از روش‌هایی که می‌توان به‌واسطه آن آزمون سراسری را ساده‌تر پشت سر گذاشت، شرکت در المپیادها است؛ درواقع تا زمانی که کنکور برای ادامه تحصیل معتبر است، مسابقات المپیاد نیز مورد توجه دانش‌آموزان قرار می‌گیرد؛ همچنین با شرکت در المپیاد و کسب مقام می‌توان به ستاد نخبگان کشور راه یافت. در حال حاضر امتیازهای مطلوبی برای شرکت در المپیادهای مختلف در نظر گرفته شده است و همین مسئله باعث هدایت شدن بخش کوچکی از علاقه‌مندان علم نجوم به این سو شده است.
آیا هدایت جامعه به سمت شرکت در المپیاد نجوم، برای گسترش این دانش مفید است؟
به طور کلی المپیاد نجوم با وجود مزایایی خاص از معایبی نیز برخوردار است؛ درواقع نمی‌توان برای گسترش علم نجوم تنها به المپیادها توجه کرد، زیرا المپیاد شامل مطالب دانشگاهی است که علاقه‌مندان به علم نجوم باید در مقطع دبیرستان آن‌ها را مطالعه کنند سپس با شرکت در آزمون ارزیابی شوند که در این راستا اگر شخصی با صور فلکی و نقشه آسمان شب آشنا باشد، می‌تواند مقام مطلوبی به‌دست آورد.
در حال حاضر المپیاد در حوزه نجوم، فیزیک و اخترفیزیک دنبال می‌شود و تا مقطع دکتری نیز ادامه دارد، اما در طول این فرآیند علاقه‌مندان تنها با مطالعه کتب درسی و فراگیری مطالب مربوط به رشته خود مدرک دریافت می‌کنند و عملاً این فرآیند خروجی مطلوبی برای گسترش علم نجوم ندارد.
سخن آخر...
در صورتی که جایگاه فعلی علم نجوم در کشور را مورد بررسی قرار دهیم، متوجه میشویم که این دانش در دو حوزه زیبایی و ترویج فرهنگ رصد آسمان شب و المپیاد و تحصیلات دانشگاهی محدود شده است، اما در این دو حوزه هیچ خروجی مطلوبی برای گسترش علم نجوم مشاهده نمی‌شود.
در صورتی که بخواهیم علم نجوم کشور را در مرز دانش جهان گسترش دهیم، نیاز به هدف‌گذاری‌های کوتاه‌مدت، بلندمدت و میان‌مدت داریم. در حال حاضر متولی هدف‌گذاری‌های حوزه نجوم سازمان فضایی کشور است که در این زمینه انجمن نجوم آماتوری کشور را راه‌اندازی کرده است، البته سازمان فضایی ایران برای گسترش علم نجوم بودجه محدودی دارد و تاکنون تنها توانسته است با کمک دولت رصدخانه ملی را به مرحله پیش‌راه‌اندازی برساند.
نظر شما