به گزارش ایمنا، زینب زین‌الدینی از انتشار گزارش «نقشه وضعیت صنعت کتاب» خبر داد و اظهارکرد: صنعت کتاب از صنایع قدیمی و بنیادین است و توسعه آن نه‌تنها از نظر مالی، دستاورد و منافع دارد؛ بلکه اثر مستقیمی بر رشد نگرش و بلوغ فکری افراد جامعه دارد.
وی افزود: در گزارشی که از سوی گروه سیاست‌پژوهی و تحلیل داده نمافر با عنوان گزارشی از کلان صنعت کتاب در ایران و جهان منتشر شده است، با رویکردی داده‌محور، صنعت کتاب در کشور بررسی شده است.
پژوهشگر گروه سیاست‌پژوهی و تحلیل داده نمافر با بیان اینکه در این گزارش شرایط کنونی این صنعت و شرایط موجود در جهان مقایسه شده است، ادامه داد: این کار انجام شده است تا بتوانیم جایگاه صنعت کتاب را در کشورمان درک کنیم تا در قدم بعدی به مسائل، وارسی پدیده‌های جدید، فرصت‌ها و تهدیدهای موجود در صنعت کتاب بپردازیم.
وی با طرح این موضوع که در این گزارش به بررسی صنعت کتاب در هفت منظر مختلف پرداخته شده است تا به تمام ابعاد این صنعت توجه شود، اضافه کرد: این هفت منظر عبارت از آموزش و محتوا، تولید و اشتغال، گفتمان‌سازی و ترویج، بازار و فروش، مخاطب و مصرف، ارزیابی و نظارت و تأمین مالی است.
زین‌الدینی تاکید کرد: مهمترین نکاتی که با مطالعه این مستند می‌توان دریافت کرد این است که ورودی‌های دانشگاهی سال ۱۳۹۹ مرتبط با صنعت کتاب در ۱۲ استان از کشور ۱۰۵۲ نفر است؛ همچنین رشته‌های دانشگاهی مربوط به حوزه کتاب در ایران سه دسته هستند؛ کتابت و نگارگری، صنعت چاپ و مدیریت کتابخانه.
به گفته وی، براساس این گزارش ۲۲۶ نفر از ظرفیت پذیرش مربوط به دانشگاه‌های دولتی است، همچنین روند جذب دانشجو، مرتبط با صنعت کتاب به شدت کاهشی است و جذب دانشجو در سال ۱۳۹۶ بیش از ۲۵۰۰ نفر بوده که سال ۱۳۹۹ به ۱۰۵۲ نفر رسیده است.
پژوهشگر گروه سیاست‌پژوهی و تحلیل داده نمافر با اشاره به دیگر آماری که براساس این گزارش استخراج شده است، تصریح کرد: طبق بررسی‌ها مشخص شد که روند تولید کتاب از سال ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۷ همواره صعودی اما روند تعداد شمارگان کتاب نزولی بوده است.
وی با تاکید براینکه ۷۶ درصد عناوین صنعت نشر در تهران منتشر می‌شود، اضافه کرد: این روند به سمت افزایش تمرکز در تهران است، بیشترین شمارگان کتاب و به پیروی از آن پُرکارترین انتشارات، نشرهای مربوط به کتاب‌های کمک‌آموزشی است که به نسبت میانگین تعداد صفحات کتاب، بیشترین حاشیه سود را نیز دارند.
زین‌الدینی با بیان اینکه خودانتشاری پدیده‌ای جدید در سطح جهان است، گفت: شرکت‌هایی مانند آمازون پلتفرم‌های قدرتمندی را برای مؤلفان علاقه‌مند به این موضوع توسعه داده‌اند، تمایل مؤلفان به استفاده از خودانتشاری در سطح جهان به سرعت در حال افزایش است و در ایران نیز امکان خودانتشاری فراهم است اما حمایتی وجود ندارد اما می‌توان استدلال کرد که زمینه فوق‌العاده‌ای در این زمینه در حال شکل‌گیری است.
وی در ادامه صحبت‌های خود با بیان اینکه سمنان بهترین استان از نظر تعداد کتابخانه در کشور است، اظهار کرد: در این استان به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر، ۱۰ کتابخانه عمومی و به ازای هر نفر ۵.۱ کتاب دارد اما تهران از منظر تعداد کتابخانه به ازای نفرات در بدترین وضعیت قرار دارد.
پژوهشگر گروه سیاست‌پژوهی و تحلیل داده نمافر در بخش دیگر صحبت‌های خود با اشاره به شیب نمودار میانگین قیمت کتاب در سال‌های اخیر افزود: این شیب به شدت تند و افزایشی است، این افزایش به سود فعالان این صنعت نیست؛ چراکه علت آن تورم است. با در نظر گرفتن افزایش قیمت کتاب، ارزش کتاب ارائه شده در سال‌های اخیر به مراتب کمتر از سال ۱۳۸۰ است، زیرا در این سال قیمت کتاب به نسبت قیمت سکه در بهترین در ۱۳۸۰ با هر وضعیت خود قرار داشت.
بررسی وضعیت کنونی کتاب با داده و آمار
وی با اشاره به انتشار «داده‌نمای صنعت کتاب» گفت: صنعت کتاب در کشور از موقعیت بالقوه و برجسته‌ای برخوردار است، برای اینکه با نگاهی تخصصی مدیریت شود، نیازمند آگاهی از سازوکارهای اقتصادی این صنعت است.
زین‌الدینی ادامه داد: از آنجا که سیاست‌های اقتصادی حاکم بر جامعه و رکود اقتصادی بر صنعت کتاب تأثیر مستقیم دارد، در گزارشی که از سوی گروه سیاست‌پژوهی و تحلیل داده نمافر با عنوان «داده نمای صنعت کتاب» منتشر شده است، وضعیت کنونی صنعت کتاب با رویکردی داده‌محور و آماری بررسی شده است.
وی با توضیح درباره قسمت‌های مختلف این گزارش اظهار کرد: در قسمت اول تصویری کلی از صنعت کتاب، طبق هفت مؤلفه مهم در صنعت کتاب که شامل عناوین کتاب منتشر شده، تعداد شمارگان کتاب، حجم بازار کتاب، قیمت کتاب، تعداد ناشران، کتابخانه‌های عمومی و کتابفروشی ارائه شده و در ادامه نیز روند وضعیت کتاب در کشور به روایت نمودار شرح داده شده است.
پژوهشگر گروه سیاست‌پژوهی و تحلیل داده نمافر درباره برخی نکات قابل توجه در این گزارش، اظهار کرد: براساس این گزارش، روند تعداد عنوان کتاب همواره صعودی بوده است، بیشترین شمارگان کتاب و به پیروی از آن پرکارترین انتشارات در سال‌های اخیر، مربوط به کتاب‌های کمک‌درسی و کودک و نوجوان است؛ همچنین سال ۱۴۰۰ میزان شمارگان کتاب به حدود ۱۳۰ میلیون نسخه رسیده است که با حذف کتاب‌های کمک‌درسی، دینی و کودک نوجوان، این میزان به حدود ۵۰ میلیون نسخه می‌رسد.
وی با بیان اینکه طبق این گزارش قیمت حجم فروش بازار کتاب داخلی به حدود ۶,۲۰۰ تومان رسیده است، اظهار کرد: بیشترین قیمت حجم بازار فروش مربوط به کتاب‌های کمک‌درسی است؛ کتاب‌های ادبیات رتبه دوم را در اختیار دارند، همچنین شیب نمودار میانگین قیمت کتاب در سال‌های اخیر اگرچه به شدت صعودی است، اما روند قیمت تعدیل شده به این شکل نیست که نشان از تأثیر قیمت کتاب از تورم دارد.
به گفته زین‌الدینی، در صورت صرف نظر از کتاب‌های کمک درسی و کودک و نوجوان، قیمت تعدیل‌شده کتاب در طول سال‌های مختلف، روند ثابتی را طی کرده است؛ همچنین کتاب کودک و نوجوان بیشترین میانگین قیمت هر صفحه کتاب را دارا است و پس از آن کتاب‌های کمک‌آموزشی در جایگاه دوم قرار دارند. براساس بررسی آمار و داده‌ها، به جز کتاب‌های کمک‌درسی و کودک و نوجوان، میزان چاپ نخست به تجدیدچاپ بیشتر است، روند تجدیدچاپ در کتاب‌های کمک درسی، صعودی است اما در سایر کتاب‌ها روند نزولی داشته است.
وی با بیان اینکه بررسی تعداد ناشران به‌عنوان مهمترین بازیگران صنعت کتاب نشان می‌دهد، رشد ناشران فعال در گذر زمان بسیار جزئی است و در مقابل تعداد ناشران غیرفعال افزایش پیدا کرده است، اظهار کرد: سال ۱۳۹۹ طبق آمار ارائه شده از سوی معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ۲۵۳۰ مجوز نشر صادر شده که چندین برابر مجوز تعداد کتابفروشی‌ها است و این موضوع آسیب جدی به اقتصاد نشر وارد کرده است.
نظر شما