به گزارش خبرنگار ایمنا، هر عاملی که برای حیات موجودات زنده نامناسب باشد به‌عنوان آلودگی شناخته می‌شود که می‌تواند بیولوژیکی، صنعتی یا حتی جسمانی باشد؛ آلودگی نوری یکی از اشکال آلاینده‌های صنعتی محسوب می‌شود که تأثیرات بسیار نامطلوبی برای حیات انسان‌ها دارد.
از مشکلات و مضرات ناشی از آلودگی نوری می‌توان به ایجاد استرس، کم‌خوابی و حتی سرطان پوست اشاره کرد، همچنین این نوع از آلودگی مضرات دیگری نیز دارد که هنوز به اثبات نرسیده است. درحال‌حاضر آلودگی نوری به عنوان یکی از معضلات جهانی بشر محسوب می‌شود.
یکی از تأثیراتی که گسترش آلودگی نوری به همراه دارد، مصرف بی‌رویه انرژی است. در این زمینه برای کنترل آلودگی نوری مهندسان معماری و برق نقش بسیار ویژه‌ای دارند؛ درواقع معمار می‌تواند با طراحی صحیح ساختمان میزان مصرف انرژی برای روشنایی را کاهش دهد و مهندس برق نیز با بهره‌گیری از دانش خود می‌تواند نورپردازی مصنوعی را به نحوی اجرا کند که عارضه‌ای برای ساکنین ساختمان نداشته باشد.
برای بررسی بیشتر اهمیت آلودگی نوری در میزان مصرف انرژی و شناخت وظایف مهندسان برق و معماری در کنترل این نوع از آلودگی با ساسان صفریان، دکترای مدیریت و آینده‌پژوهی انرژی گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید:
آلودگی نوری چگونه رخ می‌دهد؟
در کشورهای در حال توسعه به دلیل اینکه زیرساخت مطلوبی برای پیشرفت و توسعه صنایع وجود ندارد، نورپردازی و روشنایی نیز به طور نامطلوبی طراحی می‌شود و عموماً افرادی این وظیفه را بر عهده می‌گیرند که در این زمینه تخصصی ندارند.
به موجب این مسئله ساکنان ساختمان‌های تجاری و مسکونی با آلودگی نوری مواجه می‌شوند و به مرور دچار عارضه‌های بسیاری خواهند شد. با توجه به این مسئله می‌توان گفت که اگر در حوزه انرژی نتوانیم به درستی روشنایی ساختمان را تنظیم کنیم با آلودگی نور مواجه می‌شویم که تبعات بسیاری دارد.
تنظیم میزان روشنایی ساختمان برعهده چه کسانی است؟
به طور کلی میزان روشنایی ساختمان‌های تجاری و مسکونی باید در حد مشخصی باشد که براساس استانداردهای بین‌المللی این میزان باید در حد نیاز محیط در نظر گرفته شود و در غیر این صورت آلودگی نوری در محیط مورد نظر ایجاد می‌شود. درواقع میزان روشنایی در هر منطقه وابسته به نیاز متغیر است و اگر این میزان از حد مجاز کم‌تر یا بیشتر باشد، آلودگی نوری رخ می‌دهد و که این میزان بر عهده متخصصان برق و معماری است.
دلیل بروز آلودگی نوری در ساختمان‌های تجاری و مسکونی چیست؟
درحال‌حاضر معماری پایدار و ساخت‌وسازی که براساس اقلیم و شرایط منطقه باشد در ایران وجود ندارد. معمولاً طراحی‌های ساختمانی فعلی، براساس هنرهای اروپایی انجام می‌شود که ازجمله آن‌ها می‌توان به معماری رومی اشاره کرد.
طرح‌های معماری هنر اروپایی نمی‌تواند پاسخ‌گوی اقلیم و شرایط شهرسازی ایران باشد و طراحان ساختمان نیز نباید هنر دیگر کشورها را در ایران استفاده کنند. ایران از فرهنگ بسیار غنی برخوردار است و هنر معماری این کشور قدمتی چند هزار سالانه دارد به همین دلیل باید در طراحی ساختمان به معماری داخلی توجه بیشتری شود.
معماری پایدار چیست؟
در معماری پایدار، طراحان ساختمان با آگاهی کامل براساس اقلیم منطقه قادرند در طراحی، نور طبیعی را به بهترین شکل ممکن به ساختمان هدایت کنند؛ درواقع یکی از مسائلی که در طراحی ساختمان‌های صفر انرژی بسیار اهمیت دارد، این است که ساختمان طراحی شده به کمترین میزان ممکن از نور مصنوعی نیازمند باشد و از زوایای مختلف معمار بتواند از نور طبیعی برای روشنایی منزل استفاده کند.
در طراحی ساختمان برای جلوگیری از بروز آلودگی نوری، معمار به چه نکاتی باید توجه کند؟
در طراحی ساختمان برای جلوگیری از بروز آلودگی نوری، ابتدا معمار باید براساس اقلیم و شرایط منطقه، طراحی ساختمان را انجام دهد سپس تلاش کند که بیشترین میزان نور طبیعی را به سازه هدایت کند تا تکنسین برق برای طراحی روشنایی مصنوعی کمترین میزان انرژی را استفاده کنند؛ البته در این زمینه حد استانداردی نیز وجود دارد و معمار نمی‌تواند برای تأمین روشنایی طبیعی ساختمان بیش از حد استاندارد از پنجره استفاده کند، زیرا مبحث سرمایش و گرمایش نیز بسیار حائز اهمیت است.
به طور کلی معمار در طراحی ساختمان باید ابتدا به شرایط اقلیمی منطقه توجه کند سپس با در نظر گرفتن مبحث سرمایش و گرمایش، برای روشنایی ساختمان از بیشترین میزان نور طبیعی استفاده کند.
کارشناسان برق در جلوگیری از بروز آلودگی نوری چه وظایفی دارند؟
کارشناسان برق و الکترونیک که قصد دارند روشنایی مصنوعی ساختمان را تأمین کنند برای جلوگیری از بروز آلودگی نوری باید مسائل بسیاری را مد نظر قرار دهند؛ نخستین نکته‌ای که در تأمین روشنایی مصنوعی بسیار حائز اهمیت است، جلوگیری از تابش مستقیم نور به چشم ساکنان ساختمان است، زیرا این مسئله موجب بروز عارضه‌های چشمی می‌شود.
دومین نکته‌ای که در طراحی و تأمین روشنایی مصنوعی از اهمیت بسیاری برخوردار است، میزان نور لوکس ساختمان است؛ درواقع نوری که در طراحی ساختمان به عنوان نور لوکس شناخته می‌شود باید به اندازه نیاز محدوده باشد.
میزان نور مصنوعی بر چه اساس باید اندازه‌گیری شود؟
درصورتی‌که طراحی نور مصنوعی قرار است برای کارگاه صنعتی انجام شود که نیاز به دقت بسیار زیادی دارد، تکنسین برق باید از نور زیادی استفاده کند، اما برای مکانی مانند اتاق خواب نیاز به اختصاص نور مصنوعی زیادی نیست؛ درواقع هر محدوده و هر نقطه از ساختمان با توجه به ویژگی‌های خود نیازمند شدت متفاوتی از نور مصنوعی است که کارشناسان باید با توجه به این مسائل، میزان روشنایی مورد نیاز هر محدوده را ابتدا با استفاده از نرم‌افزارهای رایانه‌ای بررسی سپس به اجرا برسانند.
سخن آخر...
به طور کلی در طراحی ساختمان و اختصاص روشنایی مصنوعی نکات بسیار زیادی باید مد نظر قرار بگیرد تا آلودگی نوری ایجاد نشود که در این زمینه ارتباط تنگاتنگی بین کارشناسان برق و معماری ایجاد می‌شود؛ درواقع درصورتی‌که معمار نتواند از نور طبیعی به میزان کافی در ساختمان استفاده کند، تکنسین برق مجبور است که انرژی بیشتری صرف روشنایی واحد تجاری یا مسکونی کند و به موجب این مسئله آلودگی نوری نیز افزایش می‌یابد.
نظر شما