به گزارش ایمنا، گروه طالبان هفته گذشته در یک بیانیه رسمی دستور داد تا اطلاع ثانوی زنان و دختران از تحصیلات دانشگاهی منع شوند و درهای دانشگاه‌ها به روی دختران بسته باشد. این ابلاغیه که وزیر آموزش عالی طالبان آن را امضا کرده است با فوریت اجرا به تمام مؤسسات آموزش عالی افغانستان اعلام شد.
پس از روی کار آمدن طالبان در آگوست سال گذشته، آنها اعلام کردند که هیچ تبعیضی میان زنان و مردان قائل نخواهند شد با این حال، تصمیم منع زنان از تحصیلات دانشگاهی با ادعای قبلی طالبان در تضاد است. سازمان ملل متحد این اقدام را «عهدشکنی» توصیف کرد و استفانی دوجاریک، سخنگوی این نهاد بین‌المللی در گفت‌وگو با الجزیره گفت: از زمان روی کار آمدن طالبان، شاهد محدود شدن فضا برای زنان نه تنها در حوزه آموزش بلکه در حوزه دسترسی به اماکن عمومی بوده‌ایم. تصمیم جدید، اقدامی بسیار دردسرساز بوده و دشوار است که تصور کنیم یک کشور بدون مشارکت فعال زنان و تحصیل آنها، چگونه می‌تواند توسعه پیدا کند.
این اقدام در حالی صورت گرفت که اوایل امسال و پس از بازگشایی مدارس راهنمایی به روی دختران افغان طالبان برای نخستین بار از آگوست ۲۰۲۱ این مدارس را تعطیل کرد.
ابوالفضل ظهره‌وند، کارشناس مسائل بین‌الملل در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا در خصوص ممنوعیت تحصیلات دانشگاهی برای زنان افغانستان از سوی طالبان اظهار کرد: از زمانی که طالبان روی کار آمده‌اند یکی از محدودیت‌هایی که در دستور کار قرار داده‌اند، مسئله تحصیل دختران است که اکنون تا سطح ششم دبستان رایج است و در برخی از ولایات یا استان‌ها نیز دختران توانسته‌اند به طور موقت و تا سطح دبیرستان به تحصیل ادامه دهند.
پرهیز از کاشتن بذر بحران
وی با اشاره به اینکه تفکر طالبان با حضور اجتماعی زنان سازگاری ندارد، افزود: به طور قطع مفهوم تحصیل زنان این است که خواستار نقش و حضور اجتماعی هستند که با تفکر حاکم بر طالبان سازگاری ندارد، بنابراین تلاش می‌کنند که از ابتدا و با مخالفت با تحصیل زنان، از کاشتن این بذر بحران و مشکلات خودداری کنند.
این کارشناس مسائل بین‌الملل این رویکرد را در دور نخست روی کار آمدن طالبان نیز مشهود دانست و گفت: در آن زمان سخت‌گیری به اندازه‌ای بود که زنان اجازه نداشتند که بدون همراهی یکی از محارم خود از خانه خارج شوند اما شرایط کنونی و ترس از به رسمیت نشناختن، طالبان را ناگزیر به نشان دادن انعطاف کرد وگرنه به نظر نمی‌رسد که هیچ تفاوتی بین طالبان دور اول با طالبان دور دوم وجود داشته باشد.
وی با اشاره به تلاش طالبان دور دوم برای رعایت ملاحظات دیپلماتیک در روابط خارجی خاطرنشان کرد: این تلاش‌ها با هدف به رسمیت شناخته شدن از سوی دولت‌های دیگر انجام شد اما اکنون اعتنای چندانی به این مسئله ندارند زیرا شرایط و موقعیت خود را به‌گونه‌ای ارزیابی می‌کنند که به خود اجازه اعمال سخت‌گیری‌هایی مانند ممنوعیت تحصیل زنان را می‌دهند.
احتمال شکل‌گیری ائتلافات تند و تکفیری
ظهره‌وند این رفتار طالبان را در چهارچوب نوع تفکر و باور آنها به مسئله حضور زنان در اجتماع و نگاه به اداره جامعه دانست و ادامه داد: چنین رفتارهای افراط‌گرایانه‌ای را در حوزه‌های دیگر نیز می‌توان دید حتی امکان رخ‌دادن اتفاقات تلخ‌تری نیز وجود دارد از جمله اینکه در تغییر و تحولات منطقه‌ای شاهد ائتلاف با برخی جریانات تند و تکفیری باشیم.
وی رفتاری که در دور اول از طالبان دیده می‌شد را مشابه تندروها و جریاناتی به نام داعش توصیف کرد و گفت: طالبان در گذشته همین رفتار را از خود نشان می‌داند اما در وضعیت کنونی مراعات می‌کنند و با رویکرد سیاسی پیش می‌روند، همچنین فراموش نکنیم که طالبان یک جریان یک‌دست نیست و لایه‌های اصلی طالبان بسیار تندتر از چیزی است که تصور می‌شود.
این کارشناس مسائل بین‌الملل با اشاره به نمایش تعادل در لایه بیرونی طالبان، ادامه داد: جریانات اصلی طالبان بسیار متفاوت است از سوی دیگر معتقدم که طالبان همواره وجه سلبی را دنبال می‌کند زیرا در گذشته نیز آنها تحت کنترل و حمایت جریانات و کشورهایی بودند که این نوع رفتار را می‌پسنیدند.
وی یکی از اهداف شکل‌گیری طالبان را مقابله با انقلاب اسلامی دانست و یادآور شد: این جریان به عنوان انقلاب اهل سنت و برای درگیر کردن ایران و تخریب چهره اسلام شکل گرفت، در حالی که اکنون شرایط متفاوت از گذشته است اما اندیشه‌های طالبان همان اعتقادات ابتدایی است؛ از جمله اینکه از مرحله امارت اسلامی به گام بعدی یعنی خلافت اسلامی تبدیل شوند.
موضع‌گیری‌های دوگانه و بی‌تأثیر نهادهای بین‌المللی
ظهره‌وند درباره تأثیر موضع‌گیری سازمان ملل در برابر ممنوعیت ادامه تحصیل زنان در افغانستان از سوی طالبان گفت: چنین موضع‌گیری‌هایی هیچ تأثیری بر تصمیم طالبان نخواهد داشت، البته به نظر می‌رسد که کشورهای غربی خواستار همین موضوع هستند زیرا ایران را با همه دستاوردهای آن در شورای حقوق بشر و مانند آن تعطیل می‌کنند و با طالبان تعامل می‌کنند، از این برنامه غربی‌ها نباید به سادگی گذشت.
وی موضع‌گیری غرب به اقدامات طالبان را دم‌دستی خواند و افزود: این کشورها در عمل خواستار وقوع چنین اتفاقاتی برای تخریب اسلام و چهره مسلمانان هستند در غیر این صورت پیشرفت‌های جمهوری اسلامی ایران باعث نگرانی آنها از تحول در جهان اسلامی نمی‌شد و این دوگانگی رفتار در ایجاد طالبان و تلاش برای حفظ آن نیز دیده می‌شود.
این کارشناس مسائل بین‌الملل تنها نشانه به رسمیت شناخته نشدن طالبان از سوی غرب را بلوکه کردن دارایی هشت میلیارد دلاری آن دانست و اظهار کرد: یکی از نشانه‌های دوگانگی در رفتار غرب با طالبان آن است که بدون هیچ فشار تحریمی و سیاسی این کشور را به حال خود رها کرده‌اند، در حالی که ایران با وجود دستاوردهای چشمگیر در عرصه‌های گوناگون و وضعیت مناسب زنان از نظر حضور اجتماعی و تأثیر در حوزه‌های گوناگون با فشارهای زیادی روبه‌رو است.
نظر شما