به گزارش ایمنا و به نقل از روابط عمومی دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان، حجت‌الاسلام‌والمسلمین محمدرضا سالاری‌فر در نشست «مهارت‌های ارتباطی در خانواده با نگاه اسلامی» که به همت پژوهشکده الهیات و خانواده وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان به‌صورت مجازی برگزار شد، با اشاره به اینکه پایه‌ای‌ترین مهارت در خانواده مهارت‌های ارتباطی است، اظهار کرد: اگر مهارت‌های ارتباطی در خانواده اصلاح شود و توانایی ارتباط افزایش یابد، می‌تواند ۷۰ تا ۸۰ درصد مسائل خود را در خانواده حل کند.
وی افزود: حتی در درمان بیماری‌ها و اختلالات شخصیت، یکی از شیوه‌ها ارتباط مؤثر است. ارتباط مهم‌ترین رکن روابط انسانی است و ابزار تعامل میان انسان‌ها است و ارتباط در خانواده عمیق‌ترین، طولانی‌ترین و بیشترین ارتباط انسان است.
مدیر گروه خانواده پژوهشگاه حوزه و دانشگاه ادامه داد: افراد در روابط تبادل احساسات و عقاید انجام می‌دهند و با این کار به سازگاری با یکدیگر می‌رسند، ارتباط در تعریف علمی، فرایندی است که در آن افکار، عقاید، احساسات، مفاهیم و معانی از طریق پیام‌های کلامی و غیرکلامی منتقل می‌شوند.
وی با اشاره به اینکه ارتباطات موفق وجه تمایز زوجین است، گفت: ارتباط موفق دارای چهار رکن است که شامل شنیدن فعال، بیان احساسات، افکار و عقاید و استفاده مناسب از روش‌های غیرکلامی و سبک ارتباطی مؤثر است.
حجت‌الاسلام سالاری‌فر افزود: شنیدن فعال به این نکته اشاره دارد که اولین کار در ارتباط مؤثر، شنیدن همراه با توجه است. گوش دادن فعال به معنای گوش دادن هدفمند است که در آن توجه، واکنش و همدلی وجود دارد. پیامبر (ص) در گوش دادن فعال از همه انسان‌ها بالاتر بودند به حدی که برای ایشان تعبیر (اُذُن، گوش) به‌کاربرده می‌شد.
وی ادامه داد: توجه دادن، تائید و تشویق، ابراز همدلی و خلاصه کردن مهارت‌هایی است که برای گوش کردن فعال لازم است و درعین‌حال همین مهارت‌ها، مهارت‌های لازم برای مشاوره است. همدلی به معنای قدرت درک نظرات دیگری و خود را جای او گذاشتن بوده و در تربیت، خانواده، آموزش، مشاوره و حتی کشورداری مهارتی بسیار کلیدی است. در همدلی می‌توان با طرف مقابل مخالف بود، اما با درک نظرات و شرایط، نگاه متفاوت او را پذیرفت.
رابطه کلامی، بیشترین نوع رابطه را در زندگی زوجین
مدیر گروه خانواده پژوهشگاه حوزه و دانشگاه با بیان اینکه از موانع گوش دادن فعال، می‌توان به ذهن‌خوانی اشاره کرد، گفت: در ذهن‌خوانی، فرد بدون توجه به گفته‌های طرف مقابل و با پیش‌فرض‌های خود زندگی به حرف دیگری گوش می‌کند، در ذهن‌خوانی، فرد با غربال به حرف دیگری گوش می‌دهد و با خیال‌پردازی و حق‌به‌جانب بودن پیش‌داوری می‌کند.
وی افزود: دومین مهارت ارتباطی بیان احساسات است، زندگی انسان مملو از کلمه و معنا است و او با استفاده از کلمات زندگی خود را معنا می‌بخشد، برای بیان خود و معنا بخشیدن به فعالیت‌ها از کلمات استفاده می‌کند، به همین دلیل مهم‌ترین و درعین‌حال ساده‌ترین نوع برقراری ارتباط، در انسان‌ها، ارتباط کلامی است هر واژه بار شناختی، عاطفی و تأثیرات پایدار بر شنونده دارد و ارتباط کلامی موفق زمانی ایجاد می‌شود که به آرامش طرفین کمک کند. در رابطه زوجین ارتباط کلامی بیشترین درصد را به خود اختصاص داده و ازاین‌رو این مهارت با استحکام خانواده رابطه مستقیم دارد.
حجت‌الاسلام سالاری‌فر تأکید کرد: زوج‌های موفق شش برابر بیش از ازدواج‌های ناخرسند، از ارتباطات کلامی خود راضی هستند یعنی ازدواج‌های موفق در حدود ۹۰ درصد، حرف زدن یکدیگر را می‌پسندند. در درمان مشکلات ارتباطی، نیاز به مهارت‌های کلامی بیش از همه‌چیز به چشم می‌خورد، زیرا بهترین ابزار ارتباط گفت‌وگو است که اگر کامل باشد ارتباط موفق و اگر نادرست باشد، ارتباط با اختلال مواجه می‌شود.
وی به برخی از قواعد گفت‌وگو اشاره کرد و گفت: زمان مناسب گفت‌وگو وقت فراغت دو همسر است، باید به‌جای به‌کار بردن جملات با محوریت «تو» از جملاتی با آغاز «من» استفاده کرد، پیام روشن و جملات رسا و گفتار نرم باشد، از تهدید و سرزنش خودداری شود و در کنار عقاید و نظرات به بیان عواطف هم پرداخت.
مدیر گروه خانواده پژوهشگاه حوزه و دانشگاه اضافه کرد: در روابط خانوادگی، تبادل عاطفی بیشتر از تبادل افکار و عقاید مؤثر است و اگر روابط با این روش پیش برده شود، گفت‌وگو مؤثرتر خواهد بود، یکی از مشکلات امروز این است که خانواده‌ها به‌جای تبادل عاطفی، تبادل فکری می‌کنند.
وی با بیان اینکه در ارتباط کلامی اصل اخلاقی، احترام در مقابل بی‌احترامی است، تأکید کرد: چیزی که در خانواده‌ها مشاهده می‌کنیم این است که بدی و بی‌احترامی با عمل مشابه پاسخ داده می‌شود و این خانواده را در دور باطلی قرار می‌دهد، درحالی‌که در آموزه‌های اسلامی احترام در برابر بی‌احترامی مطرح است.
حجت‌الاسلام سالاری‌فر افزود: یکی از مسائل مؤثر در زندگی و صفات خانواده‌های موفق، سپاسگزاری کلامی است که مشکلات خانواده هم یک پکیج درمانی، تنها براساس سپاسگزاری و شکر برنامه‌ریزی می‌شود. طبق اصل روانشناسی که هر رفتار با تشویق، تقویت می‌شود سپاسگزاری هم باعث تقویت رفتار در طرف مقابل می‌شود.
گفت‌وگو فرصتی برای دوستی در زنان و جایی برای اثبات خود در مردان
وی با بیان اینکه زنان گفت‌وگو را به‌عنوان فرصتی برای ارتباط و دوستی می‌گیرند، گفت: برای مردان گفت‌وگو فرصتی برای اثبات پایگاه، گزارش و بیان از خود است، زنان غیرمستقیم و غیرتهاجمی صحبت می‌کنند و مردان با قاطعیت و مستقیم اما درنهایت سلامت کلامی زنان بالاتر از مردان است.
این مشاوره خانواده تصریح کرد: یکی از عوامل کمک‌کننده در خانواده این است که آن‌ها طبق تفاوت‌های جنسیتی خود گفت‌وگو کنند، یعنی زن بر اساس الگوی گفت‌وگوی زنانه و مرد طبق الگوی گفت‌وگوی مردانه صحبت کنند. اگر زن مردانه یا مرد زنانه گفت‌وگو کنند، مشکل خواهد شد.
وی با اشاره به اینکه نوع اقتدار اعضای خانواده در دو الگوی کلی مطرح است، گفت: در الگوی خانواده، اقتدار و احترام والدین، محور مهم در ارتباط اعضای خانواده است و این در همه ادیان و مکاتب پذیرفته شده است. اما در الگوی زن و شوهر چه نوع اقتداری پذیرفته شده است؟ درگذشته مدیریت خانواده با مردان بود و امروز با افزایش توانمندی‌های اجتماعی زنان این توزیع قدرت دچار چالش شده است.
حجت‌الاسلام سالاری‌فر ادامه داد: در این زمینه نظرات مختلفی وجود دارد، اقتدار شوهر، اقتدار زن یا مناسبات برابر؟ اما واقعیت این است که خانواده مانند هر گروه اجتماعی دیگر نیازمند مناسبات نظام‌مند است، زیرا روابط اعضای خانواده زیاد است و نیاز به تصمیم‌گیری‌های متعدد دارد، که در این شرایط تصمیم گیران باید مشخص باشند، بر اساس دیدگاه اسلامی و بر اساس آیه «الرجال قوامون علی النساء بما فضل الله بعضهم من بعض…» شوهر سرپرست خانواده و زن همراه او است، براساس این دیدگاه، زن موفق، زن تابع و همراه است.
وی تصریح کرد: دلیل سرپرستی خانواده توسط مردان از نگاه قرآن، تأمین مخارج زندگی و تفاوت‌های جنسیتی زن و مرد است و در ادامه آیه به این اشاره می‌شود که در حوزه مدیریت، خداوند توانایی‌های بیشتری به مردان داده است.
الگوی مهر و قدرت مورد تأکید محققان اسلامی در خانواده
مدیر گروه خانواده پژوهشگاه حوزه و دانشگاه با اشاره به اینکه محققان اسلامی در تحلیل روان‌شناختی نقش زن و مرد در مدیریت خانواده، الگوی مهر و قدرت را ارائه داده‌اند، گفت: اولین نکته این است که مرد وقتی خود را ستون و تکیه‌گاه خانواده بداند، احساس رضایت و خشنودی می‌کند و در پاسخ این نیاز مرد، زن باید پذیرنده باشد. در همین رابطه زنان از زندگی با مردان مقتدر احساس خشنودی می‌کنند. در حال حاضر مردها در تمام دنیا در شرایط ضعیف به لحاظ جایگاه خانوادگی و اقتدار قرار گرفته‌اند و این موضوع برای زنان خوشایند نیست. از سوی دیگر مرد نیازمند دریافت عشق و محبت از جانب همسر خود است و زن با جاذبه‌های عاطفی و ظاهری و رفتارهای کلامی و غیرکلامی خود، مرد را تحت تأثیر قرار داده و به خود جذب می‌کند.
وی تأکید کرد: مرد در نقش شوهر، از قدرت و جایگاه نسبی برتر در خانواده برخوردار است و این قدرت در چارچوب عدالت و معروف قرار دارد.
الگوی مدیر_معاون، الگوی مورد تأکید اسلام در خانواده
حجت‌الاسلام سالاری فر تصریح کرد: اگر روابط زوجین بر اساس مدیر و کارمند تنظیم شد، سلامت خانواده و روابط تحت تأثیر قرار می‌گیرد، زیرا اگر به همسر خود اقتدار ندادید، این همسر توان مدیریت خانه و فرزندان را نخواهد داشت، پس توصیه جدی این است که ظرفیت‌ها و توانایی‌های زن را بپذیریم و او را مشارکت مرد در خانواده قرار دهیم؛ یعنی نه برتر و مافوق مرد و نه کارمند او و این الگویی است که نگاه اسلامی به آن تأکید دارد و آن را با عنوان مدیر_معاون مطرح می‌کند.
نظر شما