مروری بر توپ‌های جام جهانی در ادوار مختلف

به گزارش خبرنگار ایمنا، درحالی‌که پیش از این فیفا از توپ جام جهانی ۲۰۲۲ قطر به نام «الرحله» به معنای «سفر» رونمایی کرده بود، روز گذشته تصاویر غیررسمی از توپ فینال جام جهانی ۲۰۲۲ که «الحلم» نام دارد، منتشر شد.

از سال ۱۹۳۰ که مسابقات جام جهانی آغاز شد تاکنون در هر دوره توپ‌های به‌خصوصی مورد استفاده قرار گرفته، اما از جام جهانی ۱۹۷۰ تاکنون آدیداس به‌طوررسمی تأمین کننده توپ جام جهانی شده است.

به بهانه تصاویر لو رفته از توپ فینال (یا مراحل حذفی) جام جهانی ۲۰۲۲ مروری خواهیم داشت بر همه توپ‌های مورد استفاده در جام‌های جهانی از سال ۱۹۳۰ تا ۲۰۲۲.

جام جهانی ۱۹۳۰ اروگوئه

در فینال اولین دوره جام جهانی از دو توپ مختلف استفاده شد؛ آرژانتین توپ نیمه اول «Tiento» را انتخاب کرد و در نیمه نخست با نتیجه دو بر یک پیش افتاد. اروگوئه میزبان اما توپ نیمه دوم «T-Model» که بزرگ‌تر و سنگین‌تر بود را استفاده کرد و در نهایت با نتیجه چهار بر دو به پیروزی رسید.

جام جهانی ۱۹۳۴ ایتالیا Federale ۱۰۲

توپ‌هایی که در این دوره از جام جهانی مورد استفاده قرار گرفت از ۱۳ تکه تشکیل شده بود در حالی که در آن زمان توپ‌های ۱۲ تکه‌ای مورد استفاده قرار می‌گرفت. برای اولین بار بندهای چرمی توپ جام جهانی با پنبه قهوه‌ای جایگزین شد که بسیار شبیه به آنچه در کفش استفاده می‌شود، بود. از آنجایی که پنبه بسیار نرم‌تر از هر چرمی است، این موضوع بازیکنان را تشویق می‌کرد تا بیشتر با سر به توپ ضربه بزنند.

جام جهانی ۱۹۳۸ فرانسه Allen

توپ جام جهانی ۱۹۳۸ فرانسه مانند نسخه قبلی ۱۳ تکه بود و با دست دوخته شده بود. این توپ باید توسط یک فرد ماهر باد می‌شد زیرا اگر فردی که توپ را باد می‌کرد و بندها را می‌بست، به درستی این کار را انجام نمی‌داد، توپ شکل کروی نمی‌گرفت، امری که روی مسیر توپ تأثیر می‌گذاشت.

جام جهانی ۱۹۵۰ برزیل Duplo T

در اولین دوره جام جهانی پس از جنگ جهانی دوم، از توپ‌هایی استفاده شد که یکپارچه، بدون دریچه و ۱۲ تکه‌ای بودند. در این دوره فیفا برای اولین بار اجازه داد تا لوگوی برند سازنده توپ روی آن چاپ شود.

جام جهانی ۱۹۵۴ سوئیس Swiss World Champion

توپ مورد استفاده در جام جهانی سوئیس از ۱۸ تکه تشکیل شده بود و مشخصه بارز آن رنگ نارنجی مایل به زرد آن بود که کمی متفاوت از رنگ قهوه‌ای مورد استفاده در ادوار قبلی بود.

جام جهانی ۱۹۵۸ سوئد Top Star

این توپ پیشرفت‌های فنی زیادی به همراه داشت و به نوعی آب بندی آن با یک موم مخصوص انجام شده بود. توپ‌های مورد استفاده شده در جام جهانی ۱۹۵۸ زرد، قهوه‌ای روشن یا سفید بودند که در مسابقات مختلف بسته به شرایط آب و هوا و زمین از آنها استفاده می‌شد.

جام جهانی ۱۹۶۲ شیلی Crack

توپ جام جهانی شیلی طراحی متفاوت و خلاقانه‌ای داشت و هرچند این تیم هم از ۱۸ تکه تشکیل شده بود اما تکه‌ها شامل سه شکل متفاوت با توپ‌های قبلی بودند. توپ کرک با دریچه لاتکس جدیدی که داشت هوا را برای مدت طولانی‌تری حفظ می‌کرد اما عیب آن پوشش رنگ ضعیفی بود که دوام کمتری نسبت به توپ‌های قبلی داشت.

جام جهانی ۱۹۶۶ انگلیس Slazenger Challenge

در جام جهانی انگلیس از توپی استفاده شد که شامل ۲۵ تکه تقریباً مستطیلی بود و از نرم کیفیت چرم بسیار مرغوب بود.

جام جهانی ۱۹۷۰ مکزیک Telstar

آدیداس از این دوره به عنوان تولیدکننده رسمی توپ‌های جام جهانی لقب گرفته است. توپ «تل‌استار» شاید نوستالژیک‌ترین توپ ادوار جام جهانی باشد و به نوعی نماد یک توپ فوتبال شناخته می‌شود.

این توپ سیاه و سفید که «تل استار» نام داشت، از ترکیب دو کلمه تلویزیون و ستاره گرفته شده است. در آن زمان گفته می‌شد که این ترکیب و تضاد، وضوح توپ‌ها را در تلویزیون‌های رنگی و سیاه و سفید تقویت می‌کند، با توجه به اینکه جام جهانی مکزیک اولین جام جهانی بود که از تلویزیون در سراسر جهان پخش شد این طراحی از اهمیت بالایی برخوردار بود.

تل استار از ۳۲ صفحه (۲۰ صفحه شش ضلعی سفید و ۱۲ پنج ضلعی مشکی) تشکیل شده بود و روی سطح بیرونی آن یک پوشش پلاستیکی ویژه به نام Durlast وجود داشت. این پوشش به توپ کمک کرد تا از چرم بیشتر از قبل روی هر سطحی محافظت کند و آن را ضد آب نگه دارد.

جام جهانی ۱۹۷۴ آلمان Telstar Durlast

آدیداس برای جام جهانی ۱۹۷۴ در واقع توپ‌های جدیدی تولید نکرد و تجربه موفق استفاده از توپ‌های «تل استار» در دوره قبل باعث شد تغییر چندانی در توپ‌های جدید شکل نگیرد. شاید تنها استفاده از کلمه Durlast و برخی تغییرات ظاهری جزئی روی توپ تفاوت این توپ با توپ دوره قبل بود. توپ‌های جدید با یک لایه Durlast قوی‌تر پوشیده شده بودند تا از ورود آب از طریق درزها به توپ جلوگیری شود.

جام جهانی ۱۹۷۸ آرژانتین Tango

برای جام جهانی ۱۹۷۸ آدیداس یک توپ جدید با طراحی انقلابی که از رقص کلاسیک آرژانتینی الهام گرفته بود را با نام تانگو عرضه کرد. این توپ شامل ۲۰ مثلث سیاه و منحنی که هر یک روی سطح سفید رنگی چاپ شده بود با استفاده از صفحات شش ضلعی تولید شد. این توپ و این طراحی شاید محبوب‌ترین توپ ادوار جام جهانی است و حتی تا یورو ۲۰۰۰ نیز از طرح آن الهام گرفته شد.

جام جهانی ۱۹۸۲ اسپانیا Tango Espana

با توجه به طراحی موفق تانگو در جام جهانی ۱۹۷۸ و یورو ۱۹۸۰، آدیداس تغییرات زیادی در توپ جدید ایجاد نکرد. توپی که به نام Tango España تولید شد تنها تغییرات جزئی نسبت به نسخه‌های قبلی خود داشت.

این توپ اولین توپ جام جهانی برند آدیداس بود که با الهام از کشور میزبان نام‌گذاری شد. توپ Tango España مشابه تانگو قبلی از ۳۲ صفحه دوخته شده با دست، با همان طرح سیاه و سفید تشکیل شده بود و تفاوت قابل توجهی نداشت. تانگو اسپانیا آخرین توپ چرمی بود که در جام جهانی استفاده شد.

جام جهانی ۱۹۸۶ مکزیک Azteca

توپ آزتکا اولین توپی بود که آدیداس به افتخار کشور میزبان آن را نام گذاری کرد. مشخصه جدید این توپ این بود که دیگر از چرم طبیعی ساخته نشده بود بلکه از مواد مصنوعی در تولید آن نقش داشت.

جام جهانی ۱۹۹۰ ایتالیا Etrusco Unico

در طراحی این توپ نیز مانند چند دوره اخیر از طراحی تانگو الهام گرفته شد، همچنین در طراحی «اتروسکو یونیکو» شیرهای اتروسک نیز به چشم می‌خورد. این توپ البته مورد انتقاد بود زیرا گل‌های زیادی در این دوره از جام جهانی به ثمر نرسید.

جام جهانی ۱۹۹۴ آمریکا Questra

در نام‌گذاری این توپ از عبارت « «Quest of Stars به معنای در جست‌وجوی ستارگان الهام گرفته شده است. یکی از دلایل این نام‌گذاری ستاره‌های پرچم ایالات متحده و دیگری همزمانی برگزاری مسابقات با سالگرد مأموریت آپولو ۱۱ و فرود اولین انسان روی ماه بود.

جام جهانی ۱۹۹۸ فرانسه Tricolore

« Tricolore» به معنای سه رنگ اولین توپ رنگی جام جهانی بود. این نام از سه رنگ پرچم فرانسه الهام گرفته شده است. سطح توپ توسط شش ضلعی‌های کوچک پوشیده شده است که به حباب‌های هوا در پوشش آن اشاره دارد. این امر باعث می‌شد که توپ در هنگام ضربه زدن انعطاف‌پذیرتر شود.

جام جهانی ۲۰۰۲ کره جنوبی/ ژاپن Fevernova

در دوره‌ای که برای اولین بار جام جهانی در قاره آسیا برگزار می‌شد طراحی تانگو نیز از توپ‌های جام جهانی برداشته شد. این توپ به نوعی گذر از طراحی کلاسیک به مدرن توپ‌های جام جهانی بود. این توپ آخرین توپ ۳۲ تکه‌ای مورد استفاده در جام‌های جهانی بود و البته آخرین دوره‌ای بود که توپ‌ها به صورت دستی دوخته می‌شد. نام توپ نیز اشاره به تب فوتبال در آسیا داشت.

جام جهانی ۲۰۰۶ آلمان Teamgeist

در این دوره دیگر خبری از استفاده از ۳۲ تکه در تولید توپ نبود و آدیداس در توپ «Teamgeist» که به معنای روحیه تیمی بود از ۱۴ تکه بزرگ‌تر استفاده برده بود. شرکت آلمانی مدعی گردتر و دقیق‌تر بودن این توپ‌ها بود، هر چند انتقاداتی نیز در طول مسابقات به این توپ‌ها وارد بود.

توپ Teamgeist Berlin که در فینال مورد استفاده قرار گرفت:

جام جهانی ۲۰۱۰ آفریقای جنوبی Jabulani

در طراحی جابولانی از ۱۱ رنگ استفاده شده بود که برگرفته از ۱۱ زبان و ۱۱ منطقه در آفریقای جنوبی بود. در دوخت این توپ از هشت تکه استفاده شده بود و بازیکنان چندان از آن راضی نبودند زیرا در ضربات از راه دور توپ در هوا عملکرد متفاوتی پیدا می‌کرد و جهت توپ غیرقابل پیش بینی می‌شد.

توپ Jo'bulani که در فینال مورد استفاده قرار گرفت:

جام جهانی ۲۰۱۴ برزیل Brazuca

بعد از تجربه بد توپ جابولانی در دوره قبل، آدیداس تصمیم گرفت آزمایش‌شده‌ترین توپ تاریخ را برای جام جهانی برزیل ارائه کند تا مطمئن باشد که توپ تا حد امکان بدون ایراد است. در این دوره برای اولین بار از هواداران فوتبال در برزیل برای نام‌گذاری این توپ رأی‌گیری شد و در نهایت نام برازوکا که یک اصطلاح محلی غیر رسمی است و به معنای "برزیلی" یا برای توصیف شیوه زندگی برزیلی به کار می‌رود، انتخاب شد.

توپ Brazuca Final Rio که در فینال مورد استفاده قرار گرفت:

جام جهانی ۲۰۱۸ روسیه Telstar

۱۸ توپ جام جهانی Telstar ۱۸ به تل استار اصلی و کلاسیک دهه ۷۰ اشاره دارد. هر دو توپ سیاه و سفید هستند و به عنوان "ستاره تلویزیون" نام‌گذاری شدند. البته این مدل یک نسخه پیشرفته است، نه تنها به دلیل طراحی آینده‌نگر، بلکه به دلیل داشتن یک تراشه NFC که این امکان را فراهم می‌کند که صاحبان بتوانند با استفاده از گوشی‌های هوشمند خود با توپ تعامل داشته باشند. پایداری یک عامل کلیدی برای آدیداس در سال‌های اخیر بوده است، بنابراین جای تعجب نیست که چرا هم بسته‌بندی و هم خود توپ قابل بازیافت هستند.

توپ Telstar Mechta که در مراحل حذفی مورد استفاده قرار گرفت:

جام جهانی ۲۰۲۲ قطر الرحله

نام الرحله در زبان عربی به معنای «سفر» است و از فرهنگ، معماری، قایق‌های نمادین و پرچم قطر الهام گرفته شده است. الرحله اولین توپ فوتبال جهان است که منحصراً با جوهر و چسب مبتنی بر آب ساخته شده و به اصطلاح دوستدار محیط زیست است.

یکی از نوآوری‌های قابل توجه در الرحله لایه بیرونی پوست پلی‌اورتان بافت دار با شکل پانل ۲۰ تکه جدید و بافت‌های میکرو و ماکرو است. با گنجاندن آن، آدیداس قصد دارد سرعت پرواز و چرخش توپ خود را برای ضربه‌های عالی و آیرودینامیک عالی افزایش دهد.

توپ الحلم که در فینال یا مراحل حذفی مورد استفاده قرار می‌گیرد: