به گزارش خبرنگار ایمنا، از زمان تدوین نخستین مجموعه ضوابط و مقررات شهرسازی و معماری برای معلولان و جانبازان در کشور حدود ۲۰ سال می‌گذرد و آنچه که در طول این مدت مشخص و غیرقابل انکار است، ناکام بودن این دستورالعمل‌ها در مقام اجرا است که این ادعا طبق وضعیت فعلی معابر، ساختمان‌ها و فضاهای عمومی مطرح شده است که تردد و استفاده معلولان از آن را تا حدی غیرممکن کرده است.
با توجه به اینکه تحقق عدالت اجتماعی در جامعه شهری از جمله اهداف و آرمان‌های مدیران و برنامه‌ریزان شهر است، در این راستا در نظر گرفتن وضعیت تمام ساکنان شهر، اعم از کودکان، سالمندان، بزرگسالان، بانوان، مهاجران، نوجوانان و توان‌خواهان و معلولان جزو ضروریات برنامه‌ریزی شهری به شمار می‌رود.
این یک واقعیت است که بخشی از جامعه شهری را افرادی تشکیل می‌دهند که ممکن است از نظر جسمی و ذهنی دچار معلولیت باشند، لذا طرح‌ها و برنامه‌های شهر نیز باید در راستای برطرف کردن نیازهای آنها باشد؛ موضوع مناسب‌سازی محیط و فضاهای شهری از سال‌ها قبل مطرح شده است و شهرهای کشورهای مختلف تجربیات متفاوتی در این زمینه داشته‌اند؛ بخش مهمی از موانع تبعیض‌آمیز در شهرها، موانع فیزیکی و نبود مناسب‌سازی محیطی است که گروه بزرگی از شهروندان اعم از جانبازان، معلولان و سالمندان را از حضور اجتماعی دور نگاه می‌دارد.
در راستای آگاهی‌بخشی به شهروندان در خصوص اقدامات و برنامه‌های ستاد مناسب‌سازی فضاهای شهری اصفهان برای هموار شدن مسیر حضور آنها در مکان‌های مختلف شهر، گفت‌وگویی را با علیرضا ابراهیمیان، مشاور مناسب‌سازی معاونت شهرسازی و معماری شهرداری اصفهان انجام داده‌ایم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید:
ستاد مناسب‌سازی شهرداری اصفهان در چه بخشی از شهرداری و با چه هدفی ایجاد شده است؟
شهرداری اصفهان سال‌های زیادی است که ستاد مناسب‌سازی فضاهای شهری را در معاونت شهرسازی و معماری تشکیل داده است؛ این ستاد به ریاست معاون شهرسازی و معماری شهردار تشکیل می‌شود و دبیرخانه آن در این معاونت قرار دارد.
ستاد مناسب‌سازی فضاهای شهری از سال‌های گذشته مباحث مربوط به نیازسنجی، تعیین اولویت‌ها و سیاست‌گذاری در حوزه مناسب‌سازی را بر عهده داشته است و کماکان این فعالیت‌ها با قوت انجام می‌شود. اقدامات این ستاد در حوزه‌های مختلفی همچون مناسب‌سازی معابر شهری، پیاده‌روها، پارک‌ها و بوستان‌ها و مناسب‌سازی حمل‌ونقل برای تردد معلولان در سطح شهر انجام شده است.
امسال نیز همچون سال گذشته بودجه مناسب‌سازی با سرفصل اختصاصی این موضوع، مبلغ حدود ۱۳ میلیارد تومان تعیین شده است که در مناطق پانزده‌گانه شهر برای این موضوع صرف می‌شود.
علاوه بر پیاده‌روسازی‌ها و ترمیم وضعیت آنها، پیاده‌روهای جدیدالاحداث نیز مورد توجه قرار می‌گیرد و اقدامات مناسب‌سازی در تمام خیابان‌سازی‌ها و پیاده‌روسازی‌های رعایت می‌شود؛ در سال جاری توجه ویژه‌ای به موضوع کودکان دارای معلولیت در معاونت شهرسازی و معماری شده است و تلاش شد در هر منطقه فضای بازی اختصاصی برای کودکان دارای معلولیت در شهر احداث شود که مناطق ۱۲ و شش شهرداری برای جانمایی و اختصاص این فضا اعلام آمادگی کردند. علاوه بر آن یک فضای اختصاصی برای حرکت درمانی معلولان در منطقه شش در پارک حاشیه زاینده‌رود در حال طراحی و احداث است.
در حوزه تردد معلولان شهر اصفهان، در قالب کارت‌های منزلت توجه ویژه‌ای شده است؛ استفاده رایگان افراد دارای معلولیت از سیستم حمل‌ونقل درون‌شهری شامل اتوبوس و مترو مقدور شده است و آنها می‌توانند با مراجعه به پروفایل شهروندی، نسبت به دریافت کارت رایگان منزلت اقدام کنند و از مزایای سفرهای رایگان درون‌شهری این کارت بهره‌مند شوند.
چه برنامه‌هایی در دست اقدام دارید؟
اقدامی که امیدوارم به‌زودی محقق شود، سامانه حمل‌ونقل ویژه افراد دارای معلولیت است؛ همچنین استفاده از ون‌های مناسب‌سازی شده برای ارائه خدمات اختصاصی به معلولان در دست اقدام است که امیدواریم تا پایان سال این موضوع محقق و اصفهان نیز به این سامانه مجهز شود.
معلولان می‌توانند از طریق سامانه ۱۳۷، نیازهای موردی خود را به شهرداری اعلام کنند، چراکه علاوه بر برنامه‌های بلندمدت و روال جاری که در ستاد مناسب‌سازی طی می‌شود، در اسرع وقت پاسخگوی نیازهای موردی معلولان نیز هستیم.
پاشنه‌آشیل مناسب‌سازی‌ها در شهر چیست؟
گاهی به‌رغم مناسب‌سازی معابر شهر، سد معبر، پارک خودروها روبه‌روی رمپ‌ها و پل‌ها، ورود موتورسیکلت‌ها به محوطه پارک‌ها و فضاهای عمومی یا پیاده‌روها باعث تضییع حق معلولان می‌شود، لذا از شهروندان تقاضا داریم نسبت به رعایت حقوق آنها توجه ویژه داشته باشند.
در شهر چه اقداماتی انجام شده و چقدر شهر مناسب حضور معلولان است؟
به‌طور قطع می‌توان گفت طی ۱۲ سال گذشته شهرداری به‌صورت ویژه روی موضوع مناسب‌سازی فضاهای شهری توجه داشته است و پیشرفت‌های زیادی در اقدامات مدنظر داشته‌ایم؛ اگر بخواهیم شرایط شهر اصفهان را با شهرهای دیگر حتی شهرهای برخوردارتر از اصفهان مقایسه کنیم، با توجه به اینکه خودم از جامعه معلولان این شهر هستم، این تفاوت را احساس می‌کنیم، لذا با اطمینان خاطر می‌گویم هیچ شهری در دنیا به اندازه اصفهان به مسیر نابینایان در پیاده‌روها توجه نکرده است؛ به‌طوری که این اقدام برای بسیاری از شهرها الگو شده است.
به‌دلیل جدیتی که در اصفهان نسبت به موضوع احداث مسیر نابینایان وجود دارد و مزایایی که این توجه مدیران شهری برای شهر و شهروندان داشت، باعث شد که در بازنگری و تدوین مجموعه جدید ضوابط مقررات شهرسازی و معماری و استانداردهای ملی برای معلولان کشور، مسیر نابینایان به‌عنوان یک الزام در نظر گرفته شود.
البته به‌رغم اقدامات انجام شده، هنوز معلولان مطالباتی دارند و معتقدند بسیاری از اقدامات دیگر نیز باید برای هموار شدن مسیرها جهت حضور آنها در شهر انجام شود و بی‌شک مطالبات معلولان بحق است. اگر یک ویلچر با اختلاف سطحی بیشتر از سه‌سانتی‌متر در سطح شهر برخورد کند، قابلیت تردد ندارد که این موضوع نشان‌دهنده میزان حساسیت و گستردگی موضوع مناسب‌سازی است، لذا باید تمام اختلاف سطوح و موانع را مرتفع کنیم تا انتظار داشته باشیم معلول به صورت مستقل در سطح شهر تردد کند.
اگر بخواهیم آماری از مکان‌های نامناسب یا نیازمند مناسب‌سازی را لیست کنیم، تعداد آنها هنوز زیاد است، اما جهت و مسیر به سمت درستی است که در حال کاهش آن هستیم. مناسب‌سازی از مرحله طراحی، اجرا و بهره‌برداری حائز اهمیت است و شهرداری در مرحله طراحی موضوع را مورد توجه قرار می‌دهد و اقدامات اجرایی را نیز انجام می‌دهد، اما در زمان بهره‌برداری گاهی شهروندان از موانعی که در پیاده‌رو نصب شده عبور و موتورسیکلت‌ها را در پیاده‌روها پارک می‌کنند و در نهایت معلولان از حقوق خود محروم می‌شوند. بی‌شک اگر شهروندان حقوق شهروندی را رعایت می‌کردند، نیاز نبود شهرداری برای نصب موانع هزینه کند.
در این راستا اعمال قانون و جریمه افراد متخلف ضروری است و تنها نباید با قراردادن مانع اقدام کرد، باید شهروندان نیز رعایت کنند و با متخلفان برخورد قانونی شود. بسیاری از فضاهای شهری حداقل‌های لازم را برای حضور معلولان در اصفهان دارد، به‌عنوان مثال بیش از ۸۰ درصد پارک‌های حاشیه زاینده‌رود برای حضور معلولان مناسب است، اما ورودی‌ها را به‌دلیل مباحث امنیتی یا مزاحمت‌های موتورسیکلت‌ها با انواع موانع سد کرده‌اند و معلولان نمی‌توانند حتی به پارک‌ها وارد شوند تا بتوانند از این محیط‌ها استفاده کنند.
افراد دارای معلولیت مشکلات زیادی در زندگی خود دارند، لذا اگر بتوانیم این افراد را در شهر با فضاها و فرهنگ مناسب وارد کنیم، بسیاری از مشکلات این افراد رفع خواهد شد و می‌توانیم در جهت کاهش آلام این افراد گام مثبتی برداریم، هرچند اقدامات زیادی انجام شده است، اما جای کار زیادی نیز وجود دارد؛ گلایه‌های معلولان نیز بحق است و آنها انتظار دارند نه تنها در مکان‌های خاص و ویژه بلکه در تمام فضاهای شهری امکان تردد داشته باشند.
آیا ایستگاه‌های اتوبوس تندرو و مترو برای معلولان مناسب‌سازی شده است؟
ایستگاه‌های BRT با اختلاف سطح ۴۰ سانتی از کف برای اینکه همسطح با اتوبوس شود، طراحی شده است؛ مسیر ورود به ایستگاه‌ها رمپ مناسب دارد و گیت‌ها نیز مناسب است، البته در مسیر خط یک BRT که نخستین مسیر اتوبوس‌های تندرو است، هنوز موانعی برای معلولان وجود دارد، اما این مشکلات در مسیرهای جدید مرتفع شده است و به‌صورت عملی مسیرهای دو و سه تندرو مشکلی برای معلولان وجود ندارد.
در ایستگاه‌های مترو نیز شرایط مناسب است، دسترسی‌های مناسب از سطح زمین به سکوی مترو فراهم است و نیازهای حداقلی برای معلولان در خط یک رعایت شده است.
در صورتی که در حد بضاعت موجود انتظار داشته باشیم، می‌توانیم ادعا کنیم که تا حد امکان سیاست‌های کلی شهرداری به سمت رعایت حقوق افراد دارای معلولیت، جانبازان و سالمندان و توجه به این قشر از جامعه است.
چند درصد از معابر شهر اصفهان برای معلولان مناسب‌سازی شده است؟
در حال حاضر بین ۶۰ تا ۷۰ درصد معابر شهر اصفهان برای تردد معلولان مناسب‌سازی شده است؛ برای اینکه شهری دوستدار معلولان باشد، تنها شهرداری مسئول نیست، بلکه سایر دستگاه‌ها نیز وظایفی بر عهده دارند، لذا به‌جرئت می‌توان گفت نه تنها اصفهان شهر دوستدار معلولان است، بلکه شهرداری دوستدار معلولان را نیز دارد.
نظر شما