جواد رمضانپور در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، پیرامون خطر طغیان سالک، اظهار کرد: شیوع این بیماری مانند سایر بیماری‌ها قابل طغیان نیست، زیرا چنان‌چه موقعیت زیست‌محیطی و مساعد برای گسترش این نوع بیماری در نقاطی از استان و کشور مهیا شود، اپیدمی آن چند هفته تا ماه‌ها طولانی خواهد بود.
وی با بیان اینکه مناطق میانی استان اصفهان بیشتر درگیر شیوع این بیماری هستند، افزود: با تقسیم‌بندی استان از شرق تا غرب به سه قسمت مساوی، بخش میانی از شهرستان‌های کاشان، آران‌وبیدگل در شمال آغاز می‌شود تا اردستان، نطنز، برخوار، شاهین‌شهر و به سمت اصفهان با احتساب جدایی چهار شهرستان، بیش از سایر مناطق درگیر بیماری سالک هستند.
کارشناس بیماری سالک مرکز بهداشت استان اصفهان ادامه داد: در شهرستان‌های اردستان، برخوار، شاهین‌شهر، نطنز، میمه و چهار نواحی هرند، ورزنه، جرقویه و کوهپایه از توابع جداگانه شهرستان اصفهان و شناخت دو منطقه چوپانان در نائین و شهرضا از سال ۱۴۰۰ تاکنون بالغ بر ۱۵۰ مرکز آندمیک بیماری سالک شناسایی شده و از سال ۸۷ تاکنون برای مبارزه با مخازن و کنترل ناقلان این بیماری مداخلات میدانی انجام شده است.
۱۰۰ کشور در جهان و ۱۸ استان در ایران درگیر بیماری سالک
وی با تاکید بر اینکه عوامل زیست‌محیطی، مهم‌ترین علل گسترش بیماری سالک در تمام نقاط آلوده و سالک‌خیز جهان و ایران است، خاطرنشان کرد: درمجموع، صد کشور و در کشور ما، ۱۸ استان و بالغ بر ۳۷ دانشگاه علوم پزشکی درگیر کنترل بیماری سالک هستند.
رمضانپور درباره عوامل زیست‌محیطی افزایش سالک، افزود: پسماند زباله‌ها، نخاله‌ها، کودهای حیوانات، دامداری‌های سنتی در منازل روستایی، مخروبه‌ها و اماکن خالی از سکنه بدون تعیین تکلیف، فاضلاب‌های روباز از جمله علل گسترش و شیوع بیماری سالک در مناطق آلوده است.
خشکسالی و ترسالی تیغ دو لبه گسترش بیماری سالک
کارشناس بیماری سالک مرکز بهداشت استان اصفهان با بیان اینکه خشکسالی‌های متوالی، افزایش گرمای هوا، کم‌بارشی و نبود هوای پاک تا چه میزان بر شیوع بیماری سالک در مناطق سالک‌خیر تأثیرگذار است، گفت: خشکسالی و ترسالی همانند تیغ دو لبه در شیوع و گسترش بیماری سالک در مناطق سالک‌خیز عمل می‌کند.
وی ادامه داد: با پدیده خشکسالی جوندگان و ناقلان بیماری برای تأمین آب و غذای موردنیاز از محیط‌های بیابانی به مکان‌های زندگی انسانی بدون ورود به داخل منازل نزدیک‌تر می‌شوند و با استقرار و کاهش فاصله ناقل مخزن در کنار جامعه انسانی، انتقال بیماری بیشتر می‌شود. در ترسالی هم با بالا رفتن رطوبت در مناطق سالک‌خیز، تکثیر پشه ناقل این نوع بیماری به وفور رشد یافته و آمار گزش و ابتلای جمعیت حساس در مناطق آلوده نیز افزایش پیدا می‌کند.
عرصه تاغ‌زار منبع و مخزن ناقل سالک
رمضانپور درباره تأثیر توسعه بیابان‌زایی در افزایش بیماری سالک، اظهار کرد: عرصه تاغ‌زارها یکی از منابع اصلی مخازن گسترش بیماری سالک در مناطق سالک‌خیر و آلوده شناخته شدند. برای نمونه ۲۵ سال گذشته بادرود در نطنز به یک کانون آندمیک با شرایط فعلی تبدیل نشده بود، اما با وجود تاغ‌زارها شکل‌گیری مخزن و پشه ناقل در آن‌ها شیوع بیشتری داشته است.
وی درباره اینکه عملیات مقابله با سالک در استان از سال ۸۷ آغاز شده است، گفت: در این سال طی شکل‌گیری برنامه مدون کشوری پیرو اولین سفر ریاست‌جمهوری به استان عملیات مقابله با بیماری سالک برعهده دانشگاه علوم پزشکی اصفهان گذاشته شد که برنامه‌ها مطابق با شکایت مردمی هم تدوین شود. طی مدت پنج سال تا ۱۳۹۱ دانشگاه موظف به کنترل بیماری سالک در مناطق آندمیک شد، متأسفانه این موضوع بیش از ۱۳ سال دانشگاه علوم پزشکی اصفهان و بسیاری از دانشگاه‌ها را درگیر کرده است.
ماه‌های ابتلاء به سالک از فروردین تا اواسط مهرماه
رمضانپور ادامه داد: ماه‌های ابتلاء به این بیماری از فروردین تا اواسط مهرماه هر سال است. افراد از غروب آفتاب تا بامداد روز بعد، در معرض گزش و ابتلاء قرار دارند؛ بنابراین توصیه می‌شود در معرض ابتلاء در این فاصله زمانی با لباس مناسب از منزل خارج شوند، شب‌ها در پشه‌بند بخوابند، از کرم‌ها و قلم‌های مربوط به سالک استفاده کنند و در گوشه‌های منازل خود برای دور کردن پشه‌ها از اسپری مخصوص استفاده کنند.
کارشناس بیماری سالک مرکز بهداشت استان اصفهان ارائه خدمات و تشخیص رایگان را یکی از اقدامات کنترل بیماری سالک در مناطق آلوده برشمرد و اظهار کرد: از سال ۸۷ تاکنون با توسعه ۴۵ مرکز تشخیص و درمان رایگان مجهز به دستگاه‌های پیشرفته، خدمات و درمان‌های مؤثری به بیماران و خانواده‌ها ارائه می‌شود.
رمضانپور، تاکید کرد: مقابله و کنترل بیماری سالک در مناطق سالک‌خیز و آلوده استان اصفهان نیازمند همراهی بیشتر سایر ارگان‌ها شامل فرمانداری‌های، دهیاری‌ها، شهرداری‌ها، سازمان راه و شهرسازی، مسکن، بسیج سازندگی، سازمان محیط‌زیست، جهاد کشاورزی و نیروی انتظامی است.
مشکلات زیست محیطی علت ۷۰ درصد شیوع سالک
وی گفت: عملیات پیشگیری و مقابله با سالک، شامل مبارزه با مخزن و موش صحرایی در مناطق روستایی، مبارزه با پشه ناقل بیماری از طریق سم‌پاشی، توزیع وسایل حفاظت فردی و آموزش به مردم حدود ۳۰ درصد در کنترل سالک در مناطق آلوده تأثیرگذار است، متأسفانه ۷۰ درصد مقابله با این بیماری به مشکلات زیست محیطی بازمی‌گردد که باید در مناطق سالک‌خیز مرتفع شود.
کارشناس بیماری سالک مرکز بهداشت استان اصفهان افزود: این اقدامات از سال ۸۷ پیگیری شده است، اما در تمام کانون‌های فعال سالک‌خیز و آلوده، آن‌طور که دانشگاه انتظار رفع و کنترل این بیماری را داشته تاکنون غالباً عملیات یا اجرایی نشده و یا با تأخیر بوده است.
وی درباره رساندن گستره مخازن بیماری از شعاع ۵۰۰ متری مناطق مسکونی به یک‌هزار متری، اظهار کرد: دپوی زباله و نخاله بدون شک یکی از علل شیوع بیماری سالک در مناطق آندمیک است؛ چراکه تخم‌ریزی و تکثیر پشه ناقل این نوع بیماری به شدت افزایش پیدا می‌کند و شاهد رشد گزش و آمار صعودی جمعیت بیماران خواهیم بود بنابراین در رفع این موضوع استراتژی ارگان‌های مرتبط به‌ویژه دهیاری‌ها، بخشداری‌ها و شهرداری‌ها در مناطق روستایی دخیل هستند.
نظر شما