به گزارش خبرنگار ایمنا، آرامش و امنیت یک فضا یکی از مهمترین عوامل تأثیرگذار در بهبود وضعیت یک محله است، بنابراین انجام اقداماتی جهت رفع این شاخص‌ها از اقدامات لازم و ضروری برای محله است. فضاهای بی‌دفاع شهری فضاهایی است که در آنها امکان اتفاق افتادن آسیب اجتماعی بیشتر از فضاهای دیگر است، فضاهایی که از نظر حفاظتی مرده، اما از نظر اتفاق افتادن مسائل نابهنجار فضایی فعال و زنده است.
فضاهای بی‌دفاع شهری از جمله مناطقی در شهرها بوده که با توجه به ویژگی‌های فیزیکی نسبت به دیگر مناطق شهری مکان مناسب‌تری برای وقوع جرایم هستند؛ این فضاها به فرد یا افرادی تعلق ندارند و اگر مالک داشته باشند نیز از آنها محافظت نمی‌کند.
بعضی از این مکان‌ها از دید عموم پنهان هستند به طوری که آنها به عنوان فضاهای دنج و امن برای رفتارهای انحرافی در نظر گرفته می‌شود و بعضی دیگر فضاهای باقی‌مانده اطراف ساختمان‌های بلند، گوشه‌های رها شده، پارکینگ و زمین در بخش‌های حاشیه‌ای راه که به ندرت استفاده می‌شود، است.
فضاهای بی‌دفاع شهری از روشنایی و نور کافی در ساعات مختل، برخوردار نیست، در معرض تخریب قرار گرفته، متروکه است و فعالیت‌های جاری در آن وجود ندارد، دارای کنج و گوشه، پرت و دورافتاده، توالی و امتداد و نیز دارای تراکم ساختمانی است؛ ویژگی اصلی دیگر فضاهای بی‌دفاع شهری فقدان یا کاهش عنصر نظارت اجتماعی بوده و در آن رفت و آمد کم است.
محققان عرصه جرم‌شناسی و مطالعات شهری به این نتیجه رسیده‌اند که با تأثیر گذاردن بر محیط فیزیکی و موقعیت بزه‌کار و بزه‌دیده، با هدف دشوار کردن امکان وقوع جرم و کاستن از جاذبه‌های محیطی بزهکاری، می‌توان از آمار جرایم کاست. در فرایند شکل‌گیری و بروز رفتارهای خشونت‌آمیز عوامل متعددی نقش دارند؛ از جمله مهمترین آنها فضاهای (مکان‌ها یا محیط) بی‌دفاع هستند که به دلیل ویژگی‌های کالبدی و اجتماعی، فرصت بزهکاری و خشونت در آنها بالا است.
فضاهای بی‌دفاع یا آلوده، محل اتفاق انواع و اقسام خشونت‌ها است، پارک‌ها به عنوان یکی از کاربری‌های مهم شهری با کارکرد فراغتی، تفریحی اجتماعی روزانه محل مراجعه افراد بسیاری هستند و اگر طراحی و ساخت این فضاها مطابق اصول شهرسازی و ایمن‌سازی اجتماعی نباشد به سادگی به کانونی برای بزهکاری بدل می‌شود.
آسیب‌شناسی نظم و امنیت در پارک‌های شهری و سعی در از بین بردن یا به حداقل رساندن آسیب‌های کالبدی تسهیل‌کننده بزهکاری، از مهمترین ضرورت‌های شهرسازی نوین است، از این‌رو در سال‌های اخیر اصول و راهبردهای نگرش پیشگیری از وقوع جرم از طریق طراحی محیطی، ایمن‌سازی در فضاهای عمومی و پارک‌های شهری مورد توجه قرار گرفته است.
برای بهبود وضعیت فعلی پارک‌ها از لحاظ بی‌دفاع بودن فضا پیشنهادها و راهکارهایی همچون ایجاد نظم و هماهنگی کالبدی در سطح پارک‌ها، بهبود وضعیت روشنایی در سطح پارک، بهبود سطح معابر خاکی در سطح پارک‌ها، بهبود وضع درختکاری و هرس درختان در سطح فضاهای سبز ارائه شده است.
مشارکت شهروندان در رفع فضاهای بی‌دفاع شهری راهگشا است
فرزانه کلاهدوزان، عضو هیئت رئیسه شورای اسلامی شهر اصفهان در خصوص اقدامات مدیریت شهری برای ایجاد امنیت بانوان در فضاهای بی‌دفاع شهری به خبرنگار ایمنا، می‌گوید: بر اساس رویکرد محله‌محوری این دوره مدیریت شهری و تشکیل میز محلات در محله‌های مختلف شهر، فضاهای بی‌دفاع شهری با مشارکت و هم‌فکری شهروندان ایمن‌سازی خواهد شد.
وی با بیان اینکه فضاهای بی‌دفاع شهری مکان‌هایی پنهان و تاریک هستند، ادامه می‌دهد: ساختمان‌های متروکه و رها شده را به عنوان فضاهای بی‌دفاع شهری می‌شناسند.
عضو هیئت رئیسه شورای اسلامی شهر اصفهان با بیان اینکه فضاهای بی‌دفاع شهری مستعد بروز خشونت و جرم هستند، تصریح می‌کند: با بررسی راهکارهای پیشگیرانه می‌توان مخاطرات این فضاها را کاهش داد، به صورت کلی مدیریت شهری و شهرداری اصفهان از طریق سازمان‌های زیرمجموعه خود می‌تواند فضاهای بی‌دفاع شهری را ایمن‌سازی کند.
وی می‌گوید: معاونت شهرسازی نگاه پیشگیرانه به قانون کالبد شهر دارد، به همین دلیل طی سال‌های گذشته و نیز سال جاری این معاونت برای ایمن‌سازی و رفع خطر از فضاهای بی‌دفاع شهری بودجه مورد نظر را اختصاص داده است. معاونت خدمات شهری نیز برای ایمنی فضاهای بی‌دفاع شهری می‌تواند اقدامات تأثیرگذاری انجام دهد به گونه‌ای که با اقدامات اصلاحی از جمله اصلاح نور و ایمن‌سازی، می‌تواند خطرات و مشکلات فضاهای بی‌دفاع شهری را کاهش دهد.
کلاهدوزان خاطرنشان می‌کند: در صورتی که در یک محله، ساختمان و زمینی به صورت متروکه رها شده باشد، اداره پیشگیری از تخلفات خدمات شهری می‌تواند به موضوع ورود و فرایند قانونی را طی و مشکلات را رفع کند. از این رو اداره پیشگیری از تخلفات خدمات شهری در راستای رفع معضلات فضاهای بی‌دفاع شهری می‌تواند اقدامات اصلاحی انجام دهد.
وی با بیان اینکه سازمان‌های زیرمجموعه شهرداری در کنار یکدیگر می‌توانند به رفع مشکل محله‌ها بپردازند، ادامه می‌دهد: از آن جایی که فضاهای بی‌دفاع شهری امنیت اجتماعی را به خطر می‌اندازند، اداره اجتماعی سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری نیز می‌تواند اقدامات مؤثری انجام دهد.
عضو هیئت رئیسه شورای اسلامی شهر اصفهان با اشاره به گزارش‌های سامانه ۱۳۷ در خصوص شناسایی فضاهای بی‌دفاع شهری، می‌افزاید: معاونت شهرسازی شهرداری به واسطه نگاه پیشگیرانه‌ای که دارد، بودجه‌ای برای رفع گلوگاه‌ها اختصاص داده است، همچنین معاونت خدمات شهری بر اساس گزارش‌های سامانه ۱۳۷ اقدام به اصلاح فضاها و رفع مخاطرات کرده است.
وی تصریح می‌کند: مشارکت‌پذیری شهروندان برای رفع فضاهای بی‌دفاع شهری راهگشا است، بر اساس رویکرد محله‌محوری که در این دوره مدیریت شهری به صورت ویژه به آن توجه شده و با توجه به تشکیل میز محلات در محله‌های مختلف شهر، فضاهای بی‌دفاع شهری با مشارکت و هم‌فکری شهروندان رفع خواهد شد.
کلاهدوزان می‌گوید: برخی پارک‌ها در مناطقی قرار دارند که جزو فضاهای بی‌دفاع شهری محسوب می‌شود، از این‌رو با همکاری کارشناس اجتماعی آن منطقه و اهالی محل و حضور خانواده‌ها، پارک‌ها به فضای امن تبدیل شده است.
شهر اصفهان دارای ۴۰۰ نقطه بی‌دفاع شهری است
مسعود مهدویان‌فر، مدیرکل دفتر امور اجتماعی و فرهنگی استانداری اصفهان در خصوص فضاهای بی‌دفاع شهری به خبرنگار ایمنا، اظهار می‌کند: شهر اصفهان دارای ۴۰۰ نقطه بی‌دفاع شهری است، به همین جهت دفتر امور اجتماعی و فرهنگی استانداری اصفهان راه‌اندازی سامانه جامع شناسایی فضای بی‌دفاع شهری استان اصفهان را در دستور کار خود قرار داده است.
وی می‌افزاید: طی تحقیقی که سال‌های گذشته در مورد فضای بی‌دفاع شهری اصفهان انجام گرفت، مشخص شد این شهر دارای ۴۰۰ نقطه بی‌دفاع شهری است به همین جهت دفتر امور اجتماعی و فرهنگی استانداری اصفهان بحث راه‌اندازی سامانه جامع شناسایی فضای بی‌دفاع شهری استان اصفهان را در دستور کار خود قرار داد، اما در کنار این کار دستگاه‌های متولی همچون شهرداری‌ها موظف هستند، اقدامات مؤثر در کاهش بافت‌های فرسوده و حاشیه‌نشینی انجام دهند.
حاشیه‌نشینی و کارتن‌خوابی از معضلات فضاهای بی‌دفاع شهری
عبدالمطلب کریم‌زاده، کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری با اشاره به فضاهای بی‌دفاع شهری و بروز آسیب‌های اجتماعی در این فضاها به خبرنگار ایمنا، اظهار می‌کند: فضاهای بی‌دفاع شهری محصول تعامل پیچیده‌ای هستند که فقدان موانع نمادین و واقعی، نبود تعریف حوزه‌ای مشخص و نبود امکانات نظارتی اعم از نظارت طبیعی اجتماعی و فیزیکی، موجب شده است میزان جرایم و آسیب‌های اجتماعی در آنها قابل توجه باشد.
وی خاطرنشان می‌کند: ویژگی اصلی فضاهای بی‌دفاع شهری، فقدان یا کاهش امکان نظارت اجتماعی و ایجاد امنیت برای وقوع انواع آسیب‌های اجتماعی و جرایم است.
کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری با اشاره به چندین مورد از کم‌ضررترین تا پرضررترین معضلات فضاهای بی‌دفاع، می‌گوید: حاشیه‌نشینی، کارتن‌خوابی، گذاشتن زباله، تکدی، محل تجمع ولگردان، انواع سرقت‌ها، تعرض به زنان و قتل از معضلات فضاهای بی‌دفاع شهری است.
نظر شما