به گزارش خبرنگار ایمنا، محله‌ها و بافت‌های قدیمی به‌عنوان کانون اولیه زیست ساکنان شهرها نقش مؤثری در حیات شهروندان داشته است که با ورود «مدرنیسم» این محله‌ها فرصت انطباق با شرایط موجود را نداشت و رو به فرسودگی رفت.
بازآفرینی از طریق بهبود حیات محیطی، اقتصادی و اجتماعی شهر حاصل می‌شود، طیف وسیعی از فعالیت‌ها را توصیف و زندگی جدیدی به مناطق فرسوده و کهنه اعطا می‌کند که بر این اساس، باعث تجدید حیات ساختمان‌ها، محیط ساخته شده، زیرساخت‌ها و تأسیسات شهری می‌شود.
در ادبیات اخیر دنیا، واژه «بازآفرینی شهری» به‌عنوان یک واژه عام که مفاهیم دیگری نظیر بهسازی، نوسازی، بازسازی، توانمندسازی و روان‌بخشی را در برمی‌گیرد، به‌کار می‌رود؛ بازآفرینی منجر به توسعه مجدد ساختارهایی می‌شود که پایان عمر مفید آن فرا رسیده است.
تأمین خواسته‌های اقتصادی از اهداف کلیدی بازآفرینی است و تجدید حیات اقتصادی بر افزایش اشتغال، کاهش فقر، اختلافات طبقاتی، بهبود عرضه و تقاضا، جذب سرمایه داخلی و مهارت‌های حرفه‌ای نیروی کار تاکید می‌کند و بهبود شرایط اجتماعی از جمله افزایش مشارکت افراد در سطح محدوده، افزایش تعاملات اجتماعی افراد با یکدیگر، افزایش امنیت، توجه به گروه‌ها و طبقات اجتماعی موجود، بهبود کیفیت سکونت، افزایش فعالیت‌های گردشگری و بهبود پیاده‌مداری از اهداف اجتماعی محسوب می‌شود.
بازآفرینی چیست؟
فریاد پرهیز، کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری می‌گوید: بازآفرینی نوعی نگاه مداخله‌ای با نگاه به گذشته است که بدون پاکسازی هویت‌های تاریخی دوره‌های مختلف، به خلق هویتی جدید و متناسب با شرایط زندگی شهروندان امروزی می‌اندیشد.
وی ادامه می‌دهد: در واقع دهه ۱۹۹۰ به بعد چارچوبی جدید برای فرایند تجدید حیات شهری فراهم شد که بر اساس آن و در تعریفی جدید، مرمت شهری مفهومی جامع به معنای بهبود وضعیت نواحی محروم در جنبه‌های اقتصادی، کالبدی، اجتماعی و فرهنگی است.
این کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری با بیان اینکه ویژگی‌های بستر فیزیکی یک محله تأثیر بسزایی در امنیت اجتماعی آن خواهد داشت، خاطرنشان می‌کند: بازآفرینی کالبد ناکارآمد و مخرب و پیش از آن طراحی ارتباطات فیزیکی یک محله، مهم‌ترین عوامل مثبت در بهبود شرایط کالبدی اجتماعی یک منطقه است.
وی تاکید می‌کند: حس اجتماعی واقع در یک منطقه می‌تواند تا حد بسیار زیادی مشکلات یا حداقل تأثیرات این مشکلات را کاهش دهد و به شهروندان ساکن در آن حس غرور و افتخار و تعلق خاطر دهد.
پرهیز اضافه می‌کند: خلق یک فضای اجتماعی که پاسخگوی نیازهای اجتماعی، فرهنگی، مشارکتی و مادی و معنوی باشد، می‌تواند چاره‌ساز این معضل باشد و به‌طور کلی، ایجاد فضایی تعامل محور که بر اساس آن ساکنان از همسایگی با یکدیگر لذت ببرند و روزبه‌روز بر شدت و کیفیت این تعاملات افزوده شود، از مهم‌ترین اقدامات در این حوزه است.
وی می‌افزاید: کودکان و بانوان باید در اولویت جامعه هدف قرار گیرند، زیرا این دو گروه آسیب‌پذیرتر از سایر اقشار جامعه هستند؛ از این رو تأسیس فضاهای بازی‌پذیر و چند منظوره برای کودکان می‌تواند بر کیفیت تعاملات اجتماعی بیفزاید.
این کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری می‌گوید: بنا بر عقیده صاحب‌نظرانی همچون «لارس لروپ»، یک فضای عمومی موفق باید پاسخگوی مواردی همانند تأمین قلمرو، امنیت، ساختار منسجم، تداوم و خوانایی و قابل پیش‌بینی بودن فضا، وجود تسهیلات مناسب در فضا، پاسخگویی، راحتی و آسایش محیطی، میزان اطلاعات، شور و هیجان محیطی و تعاملات اجتماعی باشد.
وی تصریح می‌کند: به‌طور کلی مؤلفه‌های اعتماد، ارزش‌های اجتماعی، دسترسی و خوانایی، ارتباط با گذشته، جذابیت و تسهیلات فضایی، ازدحام، آسایش اقلیمی، مقیاس انسانی، امنیت و ایمنی، هویت و حس تعلق از جمله شاخص‌ترین مواردی است که در طراحی تعامل‌محور یک محله باید مورد توجه قرار گیرد.
سند بازآفرینی محله قائمیه برنامه‌محور است
وحید مهدویان، معاون شهرسازی و معماری شهردار اصفهان در این باره اظهار می‌کند: بازآفرینی یا معاصر سازی در روند مربوط به از نو فعال شدن انجام می‌شود که در این اقدام، محیط فیزیکی و ساختار اجتماعی، اقتصادی، فضاهای شهری، از طریق توانمندسازی محیطی احیا می‌شود.
وی تاکید کرد: بازآفرینی، خلق فضاهای جدید با حفظ ویژگی‌های اصلی فضایی قدیم است و هدف آن، حفظ ویژگی‌های ارزشی بافت قدیمی، خلق ویژگی‌های جدید و متناسب با نیاز روز بازآفرینی محیط‌های شهری از رکود و تعریف مجدد ارزش‌های گذشته برای پاسخگویی به نیازهای معاصر است.
معاون شهرسازی و معماری شهردار اصفهان خاطرنشان می‌کند: از این رو چند هدف کلان از جمله ارتباط میان شرایط فیزیکی محیط شهری و محرومیت اجتماعی، توجه به مسکن و سلامت در محیط‌های شهری، جذابیت ارتباط بهبود وضعیت اجتماعی با پیشرفت اقتصادی و جلوگیری از رشد بی‌رویه شهر، تغییر نقش و ماهیت خط مشی در پیش گرفته شده است.
وی با بیان اینکه سند بازآفرینی محله قائمیه سندی مردم نهاد و برنامه‌محور است، اضافه می‌کند: مردم نهاد بدین مفهوم که در این سند بهره‌گیری از نظرات شهروندان ساکن در این محله برای شناسایی مسائل محله و از طرف دیگر ظرفیت‌ها و قابلیت‌های آنها اساسی تلقی شده است.
مهدویان تاکید می‌کند: همچنین برنامه‌محوری سند بازآفرینی محله قائمیه از این جهت مطرح می‌شود که این سند طبق برنامه و روندی مشخص و با دیدی کلان در کلیات و نگاهی خرد در مقیاس‌های کوچک‌تر تهیه شده است.
وی تصریح می‌کند: در سند بازآفرینی محله قائمیه، شروع کار با صورت‌بندی اولیه مشکلات اساسی این محله کلید خورده است و در ادامه آن با انجام مشاهدات میدانی، مصاحبه با مسئولان این حوزه و تهیه پرسش‌نامه‌هایی برای طرح سوال از شهروندان و شناخت مسائل تکمیل شده است.
معاون شهرسازی و معماری شهردار اصفهان می‌افزاید: همچنین، در تمام مراحل تدوین و اجرای سند بازآفرینی محله قائمیه، از شناخت تا پیشنهاد چشم‌انداز، ارائه راهبردها و سیاست‌ها تلاش شده است از ظرفیت‌های موجود بهره‌گیری شود و ویژگی‌های محلی نیز لحاظ شود.
سند بازآفرینی قائمیه گامی به سوی گردشگری
وی تاکید می‌کند: سند بازآفرینی محله قائمیه با هدف توسعه گردشگری، بستری مناسب جهت ایجاد تحول در نگاه راهبردی طراحان و برنامه‌ریزان حیطه بازآفرینی را فراهم می‌آورد و راهبردهای کلان و سیاست‌های شهری را تدوین می‌کند، زیرا ورود گردشگر موجب توسعه زیرساخت‌های اجتماعی شده است که جامعه محلی نیز از آن بهره خواهد برد.
مهدویان اضافه می‌کند: زمینه‌هایی همچون ایجاد اشتغال پاره‌وقت و فصلی، ایجاد زیربناهای گردشگری نظیر شبکه‌های ارتباطی، آب و برق که برای فعالیت‌های گردشگری لازم است، به توسعه سکونت‌گاه‌ها منجر می‌شود و ساکنان منطقه نیز از این منابع بهره‌برداری خواهند کرد.
وی می‌گوید: پروژه بازآفرینی محله قائمیه در منتهی‌الیه غربی کوه دنبه و محل خم زاینده‌رود، جایی که مادی‌های اصفهان از رودخانه منشعب می‌شود و به‌منظور ایجاد بستر توسعه پایدار اقتصادی در این محله، تعریف شده است؛ این کوه به‌دلیل قرارگیری در نزدیکی منطقه ناژوان از پتانسیل بالایی برای ایجاد یک منطقه گردشگری بکر و طبیعی برخوردار است.
معاون شهرسازی و معماری شهردار اصفهان تصریح می‌کند: برای استفاده از ظرفیت‌های گردشگری این منطقه سبز و خوش آب و هوا و جذب گردشگران علاقه‌مند به طبیعت‌گردی و در پی آن رونق اقتصادی منطقه، پروژه افق سبز به‌دنبال طراحی یک منطقه گردشگری بر صفه‌های کوه دنبه، یک نقطه مبدل حمل‌ونقل و حوزه گردشگری در مجاورت کوه و آن سوی زاینده‌رود و یک پل عابرپیاده به عنوان رابط این دو پهنه است.
وی در خصوص اهداف اجرای طرح بازآفرینی محله قائمیه، اظهار می‌کند: ایجاد فرصت‌های اقتصادی برای ساکنان، توسعه گردشگری، ایجاد محرک اقتصادی در مقیاس فرامحله‌ای شهر، تقویت جایگاه و نقش محدوده در تأمین خدمات مورد نیاز و تضمین پایداری و ماندگاری محدوده با اتکا به شاخص‌های توسعه پایدار از جمله این اهداف است.
نظر شما