به گزارش خبرنگار ایمنا، جایگاه فرش دستباف در فرهنگ و تمدن ایرانی بر هیچکس پوشیده نیست. فرش دستباف شناسنامه ایران است که به بسیاری از کشورهای جهان صادر شده و فرهنگ و تمدن ایرانی را به جهانیان معرفی کرده اما چند سالی است این نماد فرهنگ و تمدن ایرانی مجوز صادرات را ندارد چرا که توسط آمریکا تحریم شده است.
تحریم فرش دستباف به معنای به فروش نرسیدن آن است چرا که به دلیل افزایش سرسام‌آور هزینه‌های تولید، بازار چندانی در داخل کشور برای آن وجود ندارد و عملاً صادرات، هزینه‌های تولید فرش را تأمین می‌کرد.
خانواده صنعت فرش کشور بیش از دو میلیون و ۵۰۰ هزار نفر جمعیت دارد و علاوه بر اینکه یکی از بزرگترین فعالان صنعتی کشور را در اختیار گرفته است، پیش از تحریم‌ها از جمله سه کالای اساسی غیر نفتی کشور نیز محسوب می‌شد.
با خروج فرش دستباف ایران از بازارهای جهانی رقبای ما توانسته‌اند این بازارها را به نفع خود مصادره کنند و امروز حتی با برطرف شدن تحریم‌ها نیز بازگشت به بازارها به نظر کار مشکلی است. اما علاوه بر تحریم‌ها، فرش دستباف ایران با خود تحریمی نیز مواجه است. آنچنان که فعالان این صنعت می‌گویند قوانین داخلی بیش از تحریم‌ها در فلج کردن صنعت فرش مؤثر بوده است. قوانین همچون تعهد بازگشت ارز صادراتی و عوارض بالای گمرکی برای واردات مواد اولیه تولید فرش از این دسته است.
با فلج شدن صنعت فرش، اشتغال وسیعی که این صنعت به ویژه در روستاها ایجاد می‌کند به خطر می‌افتد. هنر صنعتی که می‌تواند بدون هیچ هزینه‌ای اشتغال وسیع ایجاد کرده و سهم بزرگی در تولید ناخالص ملی داشته باشد اکنون مورد بی مهری مسئولان قرار گرفته به‌نحوی‌که فعالان آن نیز هر یک در حال خروج از این صنعت هستند. با از بین رفتن اشتغال صنعت فرش در روستاها، مهاجرت افراد به شهرها و کلانشهرها نیز افزایش می‌یابد که معضلات بسیاری از جمله حاشیه نشینی را به دنبال دارد.
البته نباید از این موضوع غافل بود که بافندگان فرش نه به عنوان یک هنرمند، بلکه به عنوان افراد بی‌بضاعتی که در حرفه‌های دیگر توانی فعالیت ندارند شناخته شده و کرامت آنان در نظر گرفته نمی‌شود که همین موضوع نیز منجر به استقبال نکردن جوانان از این حرفه شده است.
در این خصوص علی شهبازی، رئیس اتحادیه فرش دستباف روستایی استان اصفهان و نایب رئیس اتحادیه فرش دستباف کشور به خبرنگار ایمنا می‌گوید: مشکلات حوزه تأمین مواد اولیه، تولید و صادرات منجر شده که حوزه فرش دستباف وضعیت مناسبی نداشته باشد و مشکل بافنده‌ها، مهم‌ترین مسئله این حوزه است. به دلایلی، بیشتر بافنده‌ها را از دست داده‌ایم و اکنون تعداد کمی از بافنده‌ها دارای سنین کمتر از ۴۰ سال هستند.
وی اضافه می‌کند: بیشتر بافندگان فرش دستباف در سنین بالای ۴۰ سال بوده و چاره‌ای جز این کار ندارند. متأسفانه اقدامات لازم برای ترغیب و تشویق نسل جدید برای حضور در حرفه هنرمندانه بافندگی فرش دستباف انجام نشده است.
یکی از اصلی‌ترین مشکلات بافنده‌ها موضوع بیمه تأمین اجتماعی است
رئیس اتحادیه فرش دستباف روستایی استان اصفهان با بیان اینکه عواملی همچون نبود حمایت معنوی و رفاهی از بافندگان منجر به ایجاد چنین مشکلاتی شده است، می‌گوید: هیچیک از دستگاه‌های دولتی و غیر دولتی به بافندگان فرش توجهی ندارند. یکی از اصلی‌ترین مشکلات بافنده‌ها موضوع بیمه تأمین اجتماعی است.
شهبازی اضافه می‌کند: قانون گذار قانونی در این خصوص ابلاغ کرده است و دولت‌های گذشته این قانون را عملیاتی نکردند. در موارد اندکی که این قانون عملیاتی شده است نیز عملکرد دولت بسیار ضعیف بوده و سپس کاملاً متوقف شده است.
سال هاست بافنده جدیدی بیمه نشده است
وی ادامه می‌دهد: حدود هفت سال است که بافنده جدیدی بیمه نشده است. فقط به میزانی که بیمه شدگان پیشین از لیست حذف شده‌اند به صورت موردی با افراد جدید جایگزین شده‌اند. این حق بافندگان است که داده نمی‌شود. بیشتر بافندگان به سن بزرگسالی و پیری رسیده‌اند از این حق قانونی بهره مند نشده‌اند.
افت بیش از ۷۰ درصدی تعداد بافنده‌ها
رئیس اتحادیه فرش دستباف روستایی استان اصفهان می‌گوید: همچنین ما نتوانسته‌ایم در فرهنگ فرش‌بافی تبلیغ و کار فرهنگی برای تشویق و ترغیب نیروهای جدید در عرصه تولید و بافت فرش به کار بگیریم. اینجا همه مسئول‌اند و تشکل‌ها به تنهایی نمی‌توانند در این زمینه موفق شوند و رسانه‌ها نیز باید در این زمینه فعالیت کنند. تعداد بافنده‌های فرش بیش از ۷۰ درصد کاهش پیدا کرده است.
وی ادامه می‌دهد: حذف این بخش جامعه معضلاتی به دنبال دارد. بافنده‌های فرش بیشتر ساکن روستاها و شهرهای کوچک هستند و در کلانشهرها تعداد بافنده‌های فرش کمتر بوده و یا فقط در حاشیه شهر شاهد فعالیت آنها هستیم.
رئیس اتحادیه فرش دستباف روستایی استان اصفهان معتقد است: اگر نتوانیم این افراد را در محل اسکان خودشان به کار بگیریم، با مهاجرت به کلانشهرها، مشکلات شهروندی در حاشیه شهرها ایجاد می‌کنند و شاهد ناهنجاری‌های زیادی خواهیم بود. بافنده باید در روستا و منطقه اسکان خود فعالیت کرده و تولیدات اصیل، بومی و سنتی داشته باشد.
چرا آمریکا فرش را تحریم کرد؟
شهبازی با طرح این سوال که چرا آمریکا فرش را تحریم کرد، اضافه می‌کند: اگر مسئولان و تصمیم گیرندگان کشور، به این سوال پاسخ دهند بسیاری از مشکلات رفع خواهد شد. اینکه آمریکا طلا و فرش را همزمان تحریم کرده نکته قابل توجهی است. فرش نه اتم است، نه ارتباطی با انرژی هسته و موشک دارد. علاوه بر این، ثمرات استفاده از فرش دستباف به آمریکایی‌ها می‌رسید و با خرید و استفاده از آن لذت می‌بردند و اکنون از این هنر محروم شده‌اند.
وی تصریح می‌کند: برای این پروژه‌ای که آمریکا آن را به خوبی شناخته و نشانه‌گیری کرده است، هیچ برنامه‌ای نداشته‌ایم. با حذف فرش از اقتصاد ایران، اقتصاد روستاها فلج خواهد شد. بخشی از اقتصاد جامعه همین اقتصاد روستا است و ما به فکر تدبیر و مدیریتی در این حوزه نیستیم.
رئیس اتحادیه فرش دستباف روستایی استان اصفهان تاکید می‌کند: آمریکا می‌داند اگر فرش دستباف را تحریم کند اقتصاد را نشانه گرفته است که در پی آن اشتغال این حوزه از بین رفته و ناهنجاری‌های بسیاری را به دنبال دارد. ایجاد یک فضای اجتماعی بداخلاقی یکی از پیامدهای تحریم فرش دستباف است و این موضوعات منجر شده بافنده‌ها کار هنری اصیل و بومی را کنار گذاشته و در شهرها با اندک حقوقی زندگی خود را بگذراند.
شهبازی خاطرنشان می‌کند: نتوانسته‌ایم حوزه فرش دستباف را به خوبی مدیریت کنیم. از دولت جدید نیز انتظار داریم به این حوزه توجه بیشتری داشته باشد. به نظر می‌رسد دولت توجه ویژه‌ای به این هنر صنعت داشته باشد.
نظر شما