به گزارش خبرنگار ایمنا، فناوری آموزش یا یادگیری الکترونیکی شیوه‌ای برای طراحی، تدوین، ارائه و ارزشیابی آموزش است که از قابلیت‌ها و امکانات الکترونیکی برای کمک به یادگیری بهره می‌گیرد. در آموزش الکترونیکی، تدریس به صورت ویدئوکنفرانس یا سخنرانی‌های زنده در اینترنت انجام می‌شود که دانش‌آموزان و دانشجویان می‌توانند با شرکت در این دوره‌ها مدت تحصیل خود را بگذرانند.
این شیوه از آموزش و یادگیری از سال ۲۰۱۰ در بسیاری از کشورهای دنیا توسعه یافت، اما شیوع ویروس کرونا باعث شد، کشورهای دیگری از جمله ایران نیز به آموزش مجازی روی بیاورند که این مسئله چالش‌ها و فرصت‌هایی ایجاد کرد.
نبود فرهنگ‌سازی مناسب، باعث شد برخی دانشجویان از تدریس مجازی سوءاستفاده کنند و در هنگام امتحان به تقلب روی بیاورند، از طرفی مجازی شدن تدریس به برخی از دانشجویانی که به کلاس حضوری دسترسی نداشتند، این امکان را داد تا در کلاس به صورت مجازی حضور یابند و از محتویات درسی استفاده کنند.
امکان ارائه خدمات مجازی فرصتی برای حضورهای کاربردی در دانشگاه
پیام نجفی، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان درخصوص فرصتی که کرونا برای توسعه ارائه خدمات مجازی فراهم کرده است، به خبرنگار ایمنا می‌گوید: در دوران کرونا ارائه برخی از خدمات، مجازی شد که اتفاق خوبی بود و باید تکمیل شود و توسعه یابد. حضورهای غیرضروری کاهش یافت و در عین حال حضورهایی با راندمان بالا را افزایش داد؛ دانشجویان باید بیشتر برای یادگیری و آموزش در دانشگاه‌ها حضور می‌یافتند و حضورها کاربردی‌تر شد.
وی با اشاره به لزوم ارائه خدمات مجازی در دانشگاه‌ها، اظهار می‌کند: برای بهبود بخشیدن به ارائه خدمات مجازی، نیاز است زیرساخت‌های لازم فراهم شود تا بتوان این روند را توسعه داد و ایرادهای آن را برطرف کرد. در این زمینه باید سامانه‌ای راه‌اندازی شود که بتواند به خوبی ارائه مجازی کلاس‌ها و آموزش‌ها را پوشش دهد درحالی‌که از کیفیت و کمیت آموزش‌ها نیز نباید کاسته شود؛ باید از دانش فنی موجود در این خصوص بهره گرفت تا بتوان در ارائه خدمات مجازی در کشور و دنیا پیشرو شویم.
آموزش مجازی؛ فرصت طلایی برای تحصیل دانشجویان
علی‌خان نصراصفهانی، دانشیار گروه زمین‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان در رابطه با تداوم آموزش مجازی به خبرنگار ایمنا می‌گوید: دانشگاه مجازی و استفاده از فضای مجازی در آموزش بحث عمیق و آینده‌گرایی است؛ در آینده با نسلی از دانشگاه روبه‌رو هستیم که تدریس در آن‌ها به صورت کاملاً مجازی انجام می‌شود و به واسطه تکنولوژی‌های جدید فضای کلاس کاملاً حقیقی خواهد بود.
وی می‌افزاید: در آینده آموزش مجازی تنها از شنونده و گوینده تشکیل نمی‌شود، بلکه به متاورس تبدیل خواهد شد؛ بنابراین اگر از دیدگاه آینده‌پژوهشی نگاه کنیم باید سطح آموزش را ارتقا داد و دانشگاه‌های قوی‌ترین ایجاد کرد.
دانشیار گروه زمین‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان ادامه می‌دهد: اگر بخواهیم دانشگاه‌ها را از نظر شیوه تدریس تقسیم‌بندی کنیم به سه نوع کاملاً حضوری، ترکیبی و مجازی دسته‌بندی می‌شود.
وی تصریح می‌کند: دانشگاه‌های کاملاً حضوری براساس مدل سنتی که پیش از دوران کرونا در ایران وجود داشت، برگزار می‌شود، اما شیوه تدریس ترکیبی که در دنیای کنونی بسیار گسترده شده است، ترکیبی از آموزش حضوری و مجازی است که شکل اولیه آن در ایران توسط دانشگاه‌های پیام‌نور از مدت‌ها پیش ارائه شده بود.
نصراصفهانی می‌افزاید: دسته سوم دانشگاه‌ها که آموزش در آن‌ها به صورت کاملاً مجازی انجام می‌شود از امکاناتی برخوردار است که به دانشجو امکان حضور مجازی در کلاس‌های تئوری و حتی عملی را می‌دهد؛ این نوع از آموزش در بسیاری از کشورها مشاهده شده است.
وی در رابطه با چالش‌ها و فرصت‌های آموزش مجازی می‌گوید: آموزش مجازی تهدیدهایی دارد، اما استفاده از این سیستم، محدودیت مکان و زمان را از بین می‌برد و فرصت‌های بسیاری برای دانشگاه ایجاد می‌کند؛ درواقع با استفاده از سیستم آموزش مجازی می‌توانیم بدون هیچ محدودیتی دانش خود را به سراسر دنیا منتقل کنیم.
دانشیار گروه زمین‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان ادامه می‌دهد: بسیاری از دروس تئوری می‌تواند در زمینه آموزش مجازی بیشتر مورد توجه قرار بگیرد؛ بنابراین بهتر است جدا از مسائل تهدیدکننده‌ای مانند ویروس کرونا، آموزش مجازی به صورت مجزا در دانشگاه‌ها تقویت شود.
وی اشاره می‌کند: اینکه در هنگام شیوع ویروس کرونا، بسیاری از دانشگاه‌ها به سمت فضای مجازی حرکت کردند تحول بسیار بزرگی بود؛ دانشگاه آزاد اسلامی جزو پیشگامان این تحول محسوب می‌شود.
نصراصفهانی با تاکید بر تداوم آموزش مجازی ادامه می‌دهد: در کشورهای اروپایی موازی با آموزش حضوری کلیه کلاس‌ها به صورت اتوماتیک ضبط شده و تمام اساتید موظف هستند که تکالیف دانشجویان را در فضای مجازی قرار دهند؛ این مسئله موجب می‌شود که دانشجویانی که به هر علتی نتوانسته‌اند در کلاس حضوری شرکت کنند، بتوانند به صورت آفلاین از مطالب ارائه شده در کلاس بهره‌ببرند.
وی در رابطه با مشکلات آموزش مجازی می‌گوید: شیوع ویروس کرونا باعث شد که ایران بسیار شتاب‌زده و بدون هماهنگی وارد فضای مجازی شود که به موجب آن، مشکلاتی به‌وجود آمد. یکی از بزرگ‌ترین مشکلاتی که در این فضا وجود داشت، نبود بستر مناسب اینترنت برای انتقال داده و قطع شدن صدا و تصویر در حین کلاس مجازی بود.
دانشیار گروه زمین‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان می‌افزاید: دانشجو خود را موظف به شرکت در کلاس مجازی نمی‌دانست؛ بنابراین علاوه بر زیرساخت مناسب، باید فرهنگ و تفکر استفاده از کلاس مجازی نیز در بین دانشجویان تقویت شود.
وی تاکید می‌کند: بزرگ‌ترین مشکل آموزش مجازی در شرایط شیوع ویروس کرونا مسئولیت‌پذیر نبودن دانشجو در مقابل تکالیف درسی و استفاده از منابع مطالعاتی در هنگامی امتحان مجازی به واسطه نبود سیستم کنترل‌کننده بود.
نصراصفهانی ادامه می‌دهد: توجه به مجازی‌سازی دانشگاه حتی پس از گذشت دوران شیوع ویروس کرونا لازمه ارتقای سیستم آموزشی است و دانشجو باید اجازه انتخاب نوع آموزش را داشته‌باشد.
وی آموزش مجازی را فرصت طلایی می‌داند و می‌گوید: آموزش مجازی فرصت طلایی است؛ زیرا کسانی که توان شرکت در کلاس‌های حضوری را ندارند، می‌توانند از مباحث درسی استفاده کنند و اگر می‌خواهیم آموزش مجازی را در دانشگاه‌ها گسترش دهیم باید معایب آن را رفع کنیم.
دانشیار گروه زمین‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان اشاره می‌کند: با توجه به شرایط فعلی جهان، بسیاری از روندهای شغلی تغییر خواهد کرد و به دنیای مجازی و متاورس منتقل می‌شود؛ بنابراین باید از این فرصت طلایی استفاده کرد و آموزش را از حالت کلاسیک به روند پویا تغییر داد.
وی می‌افزاید: سیستم آموزش مجازی نباید حذف شود، بلکه باید تقویت گردد و چالش‌های آن نیز رفع شود؛ بنابراین مسئله‌ای که بسیار تاکید می‌شود، ترکیب آموزش حضوری و مجازی و ایجاد مشارکت بیشتر در این فضا است که نیازمند فرهنگ‌سازی و افزایش مسئولیت‌پذیری دانشجویان نیز است.
نصراصفهانی ادامه می‌دهد: در زمینه گسترش آموزش مجازی باید مطالعه پیرامون افزایش مشارکت و قانون‌مداری را افزایش دهیم و اساتید را نسبت به حضور و استفاده بهتر از فضای مجازی تشویق کنیم، زیرا با گسترش آموزش مجازی دانشجو و استاد همیشه در ارتباط هستند و اضطراب دانشجو نسبت به در دسترس نبودن اساتید از بین می‌رود.
وی تاکید می‌کند: سیستم آموزشی ایران در حوزه فضای مجازی ابتدای راه است و در آینده‌ای نه چندان دور به فضایی ورود می‌کند که امکاناتی فراتر از محیط‌های حضوری دارد و عملاً موجب ایجاد دانشگاه‌های نسل جدید و قدرتمند می‌شود.
E-Learning؛ لازمه سیستم آموزش کشور
حمیدرضا، دانشجوی دکترای شیمی آلی با اشاره به اینکه شیوع ویروس کرونا بسیاری از مسائل را تحت تأثیر قرار داد، به خبرنگار ایمنا می‌گوید: بخش مهمی از مباحثی که تحت تأثیر ویروس کرونا قرار گرفت، آموزش در مقاطع مختلف بود که بیشتر اساتید در این زمینه فعالیت خود را افزایش داده و اقدام به تولید محتوا کردند.
وی اشاره می‌کند: در بسیاری از کشورها بستری تحت عنوان E-Learning وجود دارد که با استفاده از آن دانشجو می‌توانست با اساتید سراسر دنیا در تماس باشد ولی کشور ما در این زمینه فعالیت آن‌چنانی نداشت.
این دانشجوی دکترای شیمی آلی ادامه می‌دهد: شیوع کرونا چالش جدیدی در نظام آموزشی ایران ایجاد کرد و بسیاری از دانشجویان را نیز تحت تأثیر قرار داد، زیرا با وجود فعالیت بسیار اساتید برای تولید محتوا و ارائه آن در فضای مجازی یادگیری دانشجویان در این دوران بسیار تحت تأثیر قرار گرفت.
وی در رابطه با تداوم آموزش مجازی می‌گوید: سیستم آموزش مجازی باید برقرار باشد، زیرا علاوه بر مسائل بحرانی مانند شیوع ویروس کرونا، ایران نیازمند این سیستم آموزشی است. بسیاری از دانشجویان ارشد و دکترا به دلیل مسائل کاری نمی‌توانستند بهره کافی را از آموزش حضوری ببرند که بستر الکترونیکی امکان استفاده از مطالب درسی را برای آن‌ها فراهم کرد.
این دانشجوی دکترای شیمی آلی می‌افزاید: ایران در تمام مقاطع تحصیلی نیازمند سیستم E-Learning است، زیرا برخی از دانشجویان به دلیل محدودیت نمی‌توانند با اساتید مختلف در ارتباط باشند، اما از این طریق می‌توانند به راحتی با تمام دنیا ارتباط برقرار کنند.
وی تاکید می‌کند: وجود آموزش آنلاین در کنار آموزش حضوری بسیار خوب است، اما نیازمند زیرساخت‌های مناسب و فرهنگ‌سازی است؛ البته طی این مدت زمان کوتاه عملکرد دانشگاه‌ها و اساتید برای ایجاد سیستم آموزش مجازی مطلوب بود.
گزارش از مهرداد رجبی، خبرنگار سرویس علم و فناوری ایمنا
نظر شما