به گزارش خبرنگار ایمنا، «آب» یک منبع حیاتی برای حفظ و توسعه فضای سبز، ایجاد نشاط اجتماعی در فضاهای عمومی، معابر، میادین و تفرجگاهی شهر و ابزاری برای نظافت و شست‌وشوی المان‌ها و متعادل‌سازی اقلیم‌های شهری است که اهمیت آن برای حیات، به ویژه در کلان‌شهرها انکارناپذیر است، اما یکی از دلایل محدودیت امکان گسترش فضای سبز، کمبود منابع آب قابل دسترس است که با وجود این شرایط، توجه شهرداری‌ها به ابعاد مختلف بحران کم‌آبی در کشور، مدیریت بهینه مصرف آب در حوزه خدمات شهری، استفاده از گونه‌های گیاهی کم نیاز آبی و پساب تصفیه شده تأسیسات فاضلاب شهری مطابق با استاندارد محیط زیست ضروری است.
چالش‌های فضای سبز شهری شهرداری‌ها به ویژه در کلان‌شهرها در دوران بحران آب ناشی از ناکافی بودن منابع آبی در اختیار شهرداری‌ها جهت نگهداری فضای سبز موجود بر اساس میزان منابع آبی زیر زمینی و سطحی، بالا بودن هزینه‌های احداث و نگهداری فضای سبز شامل: هزینه تملک عرصه، هزینه تأمین منابع آب مصرفی (آب‌بهای مصرفی) برای آبیاری، هزینه بالای احداث شبکه خطوط انتقال آب و سیستم‌های نوین آبیاری است که تأمین این زیرساخت‌ها به تنهایی از سوی شهرداری‌ها به‌خصوص شهرهای متوسط و کوچک میسر نیست.
حوزه فضای سبز شهرها نیازمند تخصیص منابع مالی کافی در بودجه سنواتی و بهره‌گیری از ظرفیت‌های دست‌اندرکاران این موضوع در دولت، مدیریت شهری و روستایی، مراکز علمی و پژوهشی، شرکت‌های دانش بنیان، استارتاپ‌ها، سازمان‌های مردم نهاد و رسانه‌ها است.
بعضی از رویکردها و اقدامات قابل پیگیری در مدیریت فضای سبز از سوی شهرداری‌ها، دهیاری‌ها و شوراهای اسلامی را می‌توان بهره‌گیری از ظرفیت‌های قانونی مربوط به قانون هوای پاک، مصوبات و آیین‌نامه‌های دولت، بهره‌گیری از پساب تصفیه شده تأسیسات فاضلاب شهری و روستایی برای تأمین منابع آب پایدار و بهره‌گیری از ظرفیت تشکل‌های مردم نهاد در نگهداری فضای سبز به‌خصوص در کمربند سبز و طرح‌های توسعه فضای سبز شهری و روستایی عنوان کرد.
چالش‌های نگهداشت و توسعه فضای سبز شهری در اراک همچون سایر کلان‌شهرهای کشور دغدغه مدیران و برنامه‌ریزان شهری شده است، تاکنون آبیاری فضای سبز این کلان‌شهر از آب‌های زیرزمینی تأمین می‌شد، اما با توجه به خشکسالی‌های اخیر و بحران کمبود آب، مدیران شهری در نظر دارند، آب مورد نیاز برای آبیاری بخشی از فضای سبز اراک را از پساب شهری تأمین کنند؛ هر چند استفاده از این منبع آبی چند سالی است که در کشور مورد توجه قرار گرفته است، اما احتمال ایجاد خطرات زیست‌محیطی و واکنش خاک و گونه‌های گیاهی به استفاده از این منبع آبی مواردی است که انجام مطالعات دقیق در خصوص کاربرد آن، به‌ویژه در محیط‌های نزدیک به جوامع انسانی را یادآور می‌شود.
امکان استفاده از پساب شهری نداریم
احمد حسنی، رئیس سازمان سیما، منظر و فضای سبز شهری شهرداری اراک در این‌باره می‌گوید: با توجه به شرایط و موقعیت فضای سبز شهر اراک، برای آبیاری برخی از فضاهای سبز شهری امکان استفاده از پساب شهری وجود ندارد، بنابراین اجرای این طرح در کمربند سبز اراک و در جهت توسعه فضای سبز شهری است.
وی می‌افزاید: با توجه به در نظر گرفتن شرایط موجود تا پایان سال ۱۴۰۱ فاز اول استفاده از پساب جهت آبیاری منطقه جنگلی چقا و پارک شهید باهنر به بهره‌برداری خواهد رسید تا قدم اول در اجرای این پروژه برداشته شود.
رئیس سازمان سیما، منظر و فضای سبز شهری شهرداری اراک ادامه می‌دهد: اگر بخواهیم به مهمترین موانع اجرای این پروژه اشاره کنیم می‌توانیم به کمبود منابع مالی و تأخیر در انعقاد قرارداد با شرکت سهامی آب منطقه‌ای اشاره نمائیم. اداره آب و فاضلاب منطقه‌ای در این زمینه همکاری و تعامل مناسبی با شهرداری دارند ولی جهت پیشبرد هر چه بهتر و سریع‌تر این پروژه نیاز است که این تعامل بیشتر شود تا اجرای این پروژه که تأثیر بسزایی در توسعه فضای سبز دارد هر چه سریع‌تر انجام گیرد.
وی خاطرنشان می‌کند: با در نظر گرفتن شرایط لازم جهت توسعه کمی و کیفی فضای سبز اجرای این طرح علاوه بر رفع مشکل آبیاری تأثیر بسزایی در توسعه فضای سبز دارد و با اجرای این پروژه میزان صرفه‌جویی در میزان آب مصرفی حدود ۹.۷ میلیون مترمکعب خواهد بود.
تأمین ۲۵ درصد منابع آبی فضای سبز اراک از طریق پساب
علی چگینی، رئیس کمیسیون فنی، عمران و شهرسازی شورای اسلامی شهر اراک نیز اظهار می‌کند: برای آبیاری فضای سبز شهری میزان یک‌هزار لیتر بر ثانیه آب لازم است و بر اساس تفاهم‌نامه‌ای که بین شرکت آب و فاضلاب و شهرداری منعقد شده است، مقرر شد میزان ۲۵۰ لیتر در ثانیه از پساب شهری، از تصفیه‌خانه آب و فاضلاب شهر اراک به شهرداری برای آبیاری فضای سبز منتقل شود.
وی تصریح می‌کند: لوله‌گذاری‌ها در طول هشت کیلومتر از فضای سبز انجام شده است و منتظر تخصیص پساب شهری به فضای سبز شهرداری هستیم، زیرا استفاده از آب‌های زیرزمینی برای آبیاری فضای سبز اجحاف در حق شهروندان است و این موضوع باید هر چه زودتر عملیاتی شود؛ با این کار می‌توان فاضلاب شهری را با کمترین آلودگی بیولوژیکی تصفیه کرد و با استفاده آن در فضای سبز شهری، بار دیگر این آب به زمین بازمی‌گردد که مانع از کاهش سطح آب‌های زیرزمینی شهر خواهد شد.
رئیس کمیسیون فنی، عمران و شهرسازی شورای اسلامی شهر اراک ادامه می‌دهد: در حال حاضر نیز تصفیه‌خانه‌ای با هزینه شش میلیارد تومان در منطقه خیابان شهدا برای آبیاری فضای سبز احداث شده و به تأیید کارشناسان آزمایشگاه جهاد دانشگاهی نیز رسیده است.
اقدام تعجب‌برانگیز شهرداری اراک در کاشت گونه‌های آب‌بر
سیاوش آقاخانی، کارشناس محیط زیست می‌گوید: یکی از نکات مهمی که در طراحی و نگهداری فضای سبز شهری اهمیت دارد و باید به آن توجه داشته باشیم، استفاده بهینه از آب و انتخاب گونه‌های سازگار با اقلیم شهری است، به گونه‌ای که در کشورها و شهرهایی که با مشکل کمبود آب مواجه هستند، تا جای ممکن سعی می‌شود از گونه‌های گیاهی خاص استفاده شود که به آبیاری چندانی احتیاج نداشته باشند، زیرا کاشت و نگهداری یک درخت آب‌بر، علاوه بر آب، نیازمند هزینه‌های بسیاری است و چنین اقدامی نه از نظر زیست‌محیطی و نه از نظر اقتصادی توجیه‌پذیر نیست.
وی تصریح می‌کند: هر چند به‌تازگی فرایند انتخاب گونه‌های گیاهی در شهرداری اراک مورد اصلاح قرار گرفته است، اما در سال‌های گذشته شهرداری اقدام به کاشت گونه‌های آب‌بر و ناسازگار با اقلیم شهری کرده است که این مسئله باعث شده هزینه‌های فراوانی متوجه سازمان‌های حوزه مدیریت فضای سبز شهری شود.
این کارشناس محیط زیست می‌افزاید: امروزه به منظور استفاده بهینه از آب، روش بازچرخانی آب و استفاده از فاضلاب شهری برای کاربری‌های مختلف به کار گرفته می‌شود که یکی از مهمترین کاربری‌ها، آبیاری فضای سبز شهری است، البته در استفاده از پساب برای آبیاری فضای سبز چند نکته را باید مد نظر قرار داد، به‌طور مثال در محل‌هایی که خانواده‌ها و کودکان از فضای سبز شهری استفاده می‌کنند، دستورالعمل‌ها و احتیاط‌های خاصی وجود دارد و دیگر اینکه فاضلاب را تا حد امکان تصفیه کرد.
وی اظهار می‌کند: تصفیه فاضلاب نکته قابل تأملی است که اغلب نادیده گرفته می‌شود و آب مورد استفاده بدون استانداردهای لازم در مواردی همچون میزان نیترات و نیتریت، میزان شوری و فلزات سنگین موجود در فاضلاب مورد استفاده قرار می‌گیرد که برای رفع این مشکل باید پایش دوره‌ای به طور مرتب انجام شود.
آقاخانی ادامه می‌دهد: مورد دیگری که باید به آن توجه داشت، مکان هدف برای استفاده فاضلاب شهری در فضای سبز است، زیرا در پارک‌های کودک و نقاطی که در دسترس کودکان است استفاده از پساب درست نیست و پساب شهری را باید در جنگل‌های شهری مورد استفاده قرار داد.
وی می‌گوید: به دلیل وجود نیترات و نیتریت بالا در فاضلاب، استفاده آن در آبیاری باعث به‌هم خوردن ساختار خاک می‌شود، از این‌رو اصلاح خاک باید به تناوب انجام شود زیرا در غیر این صورت غیرقابل استفاده خواهد شد و شهرداری اراک اگر واقعاً برنامه‌ای برای بازچرخانی آب دارد، باید این نکات را مد نظر قرار دهد.
نظر شما