به گزارش خبرنگار ایمنا، اصفهان یکی از استان‌های صنعتی ایران محسوب می‌شود که از نیروی انسانی متبحری برخوردار است، اما همواره در طول چند سال اخیر با آمار بالایی در زمینه بیکاری روبه‌رو بوده است. در میان این شرایط بحرانی همواره اتباع زیادی از کشورهای دیگر، اصفهان را به‌عنوان محلی برای اشتغال و زندگی انتخاب می‌کنند.
درحالی‌که آمار منتشر شده، رشد بیکاری نیروهای فارغ‌التحصیل دانشگاهی و غیردانشگاهی را در این استان نشان می‌دهد، اما شاهد هستیم که اتباع خارجی در اصفهان دارای اشتغال شده‌اند. البته این درصورتی است که بنا به گفته مسئولان، اشتغال اتباع بیگانه در ایران از قوانین خاصی تبعیت می‌کند.
موضوع قابل تأمل آن است که با توجه به اینکه اصفهان ازنظر تعداد اتباع خارجی، سومین استان کشور بعد از تهران و خراسان‌رضوی به‌شمار می‌آید، قطعاً فرصت‌های شغلی بسیاری هم در این استان توسط اتباع بیگانه اشغال شده است و البته تداوم این روند به یک معضل جدی اجتماعی و اقتصادی تبدیل خواهد شد که چاره‌اندیشی‌های لازم را می‌طلبد.
چرا ایران؟
اکنون پرسش آن است علت ورود مهاجران به ایران که خود به‌شدت با مشکل بیکاری مواجه است، چیست؟ به نظر می‌رسد دلایلی چون وجود مرزهای گسترده آبی و خاکی با کشورهای همسایه، ارزان بودن نیروی کار خارجی و سوءاستفاده برخی کارفرمایان در جایگزینی اتباع بیگانه به‌جای نیروهای جوان جویای کار و فارغ‌التحصیلان از مهم‌ترین علل افزایش حضور مهاجران خارجی در کشورمان محسوب می‌شود. همچنین ناهماهنگی، بی‌برنامگی و عدم تعامل و انسجام برخی سازمان‌ها و دستگاه‌های متولی امر نیز موجب شده تا در سال‌های اخیر با هجوم لشگر آماده‌به‌کار و انبوه کشورهای همسایه به ایران مواجه شویم و بسیاری از فرصت‌های شغلی به‌جای نیروی کار ایرانی در اختیار اتباع خارجی قرار گیرد.
به گفته کارشناسان، اقامت این افراد ۹۰ درصد برای کار است و غالباً در کلان‌شهرهایی همچون تهران، مشهد، اصفهان و شیراز مستقر هستند. این افراد که به‌صورت غیرقانونی باهدف کار در ایران و اشتغال در بخش‌های خدماتی یا صنعتی از مرزهای کشورمان وارد می‌شوند، عمدتاً از طریق قاچاقچیان به سایر استان‌های کشور برای اشتغال منتقل و گاهاً در پی گزارش‌های مردمی شناسایی و دستگیر می‌شوند. بیشتر مهاجران خارجی از کشورهایی هستند که از شرایط مطلوب اقتصادی برخوردار نیستند؛ بر همین اساس درازای دریافت کمترین حقوق و دستمزد و بدون بهره‌مندی از مزایای بیمه حاضر به انجام کار می‌شوند؛ به‌گونه‌ای‌که این مسئله امروز به عاملی برای تشویق کارفرمایان به استفاده از مهاجران خارجی به‌عنوان نیروی کار ارزان‌قیمت تبدیل شده است.
از طرفی شرایط سخت کاری در کشورهای هم‌جوار نظیر عراق و افغانستان، یکی از علل مهم مهاجرت اتباع خارجی است؛ زیرا به دلیل اوضاع نابسامان پس از جنگ و محرومیت، اتباع مهاجر این کشورها، مسیر کشورهایی با موقعیت کاری مناسب‌تر و امنیت پایدارتر را در پیش می‌گیرند و ازنظر آن‌ها ایران دارای چنین ویژگی‌هایی است.
ورود اتباع بیگانه؛ قانونی یا غیرقانونی؟
گذشته از ورود مهاجران جویای کار به ایران، امروزه پدیده مهاجرت امری متداول در بسیاری از کشورهای جهان به شمار می‌رود. سالانه مردمان بسیاری به علل مختلف، مصمم به مهاجرت می‌شوند و قانون هم اجازه حضور اتباع بیگانه در کشورها را به‌شرط آنکه مجاز و قانونی باشد صادر می‌کند.
بنا بر این اوصاف، حضور اتباع خارجی در کشور نیز ایرادی ندارد و همچنان که بسیاری از ایرانیان در کشورهای دیگر اقامت دارند و مشغول کار یا تحصیل هستند، اتباع کشورهای دیگر نیز می‌توانند با توجه به شرایط و قوانین حاکم، در ایران زندگی کنند؛ اما موضوع قابل‌تأمل آن است که حضور این افراد به‌صورت مجاز و قانونی باشد، همان‌طورکه در کشورهای توسعه یافته برای حضور و ساماندهی اتباع بیگانه و روند قانونی شدن پدیده مهاجرت به داخل مرزهایشان قوانین خاصی وجود دارد و پس از گذران مراحلی اجازه قانونی اقامت را اخذ می‌کنند. در واقع وجود چنین راهکارهایی به‌غیراز محافظت از مرزها مانعی برای وقوع پیامدهای نامطلوب ناشی از حضور اتباع بیگانه می‌شود.
در همین راستا «محسن ابراهیمی» مدیرکل اشتغال اتباع خارجی وزارت تعاون و کار اعلام کرد: مبلغ جریمه بابت هرروز اشتغال غیرمجاز اتباع خارجی به میزان پنج برابر حداقل دستمزد روزانه یعنی معادل شش میلیون و ۹۶۶ هزار و ۲۵۰ ریال خواهد بود.
وی تأکید کرد: این میزان جریمه در صورت تکرار تخلف، دو برابر خواهد شد و در صورت خودداری از پرداخت این جریمه، کارفرما مطابق با ماده ۱۸۱ قانون کار به محاکم قضائی معرفی می‌شود.
این برخورد در شرایطی است که بعضاً شرکت‌های عمومی و دولتی گاه‌وبیگاه به‌صورت علنی و پنهان از نیروهای کار اتباع خارجی استفاده کرده و در این زمینه نیز دلایل کافی خود را دارند.
همچنین سعیدی، نماینده مردم چابهار با بیان اینکه در کشور میلیون‌ها کارگر تبعه خارجی وجود دارد که در بسیاری از حوزه‌ها از صیادی و ماهیگیری تا راه و ساختمان فعال هستند، می‌گوید: اگر بخواهیم در دنیای واقعی تصمیم‌گیری کنیم، باید قبول کنیم که مانند بسیاری از کشورها مهاجرپذیر هستیم و نمی‌توانیم این جمعیت بزرگ که به‌علاوه متعددی ازجمله شرایط منطقه در کشور هستند را خارج کنیم، بنابراین باید به مدیریت و نظارت نظام‌مند اتباع خارجی بپردازیم.
وی با اشاره به خطرات امنیتی و اجتماعی قاچاق اتباع خارجی گفت: حضور اتباع خارجی باید قانون‌مند و ساختارمند شود و این می‌تواند به اقتصاد کشور نیز کمک کند. ما در این زمینه خلاء قانونی نداریم و آئین‌نامه‌ها نیز در این زمینه شفاف هستند؛ اما مشکل ما بیش از هر چیز نظارت و اجرا از سوی دستگاه‌های اجرایی است.
حسن فروزان‌فرد، عضو هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی تهران و فعال کارفرمایی نیز اظهار می‌کند: واقعیت این است که عمده مهاجران در مشاغلی حاضرند که هنوز نیروی کار جوان ایرانی خود را فراتر از ورود به این مشاغل می‌داند.
وی اضافه می‌کند: ما می‌توانیم براساس نقشه جغرافیایی اشتغال و ارزیابی از وضعیت بازار کار خود برمبنای یک برنامه گزینش و غربال‌گری اتباع کارآمد، بحران مهاجران را کنترل کنیم و از اقدام برای قاچاق و عواقب اجتماعی و امنیتی آن جلوگیری به عمل آوریم؛ همچنین به‌طور هم‌زمان جمعیت ورودی اتباع بیگانه را مدیریت و ساماندهی کنیم.
اصفهان در صدر جدول آمار بیکار
شاهین اسدالهی، کارشناس بازار کار در گفت‌وگو با ایمنا در ارتباط با ورود مهاجران و تسخیر فرصت‌های شغلی اظهار می‌کند: بیش از چهار میلیون نیروی جوان ایران جویای کار در کشور وجود دارد که بخشی از آن‌ها دانشگاه‌رفته و بخشی هم دارای مهارت هستند؛ البته عده‌ای هم فاقد این دو ویژگی هستند اما از افراد جویای کار به‌شمار می‌روند. برخی از استان‌ها دارای آمار بیکاری بیشتری هم هستند مثل اصفهان که در چند سال گذشته در صدر جدول آمار بیکاری قرار داشته است.
به گفته وی در این شرایط، با مهاجران خارجی روبه‌رو هستیم که فرصت‌های شغلی زیادی را تسخیر کرده‌اند و این موضوع باعث بیکاری کارگران ایرانی که متقاضی همان شغل هستند می‌شود. زیرا اغلب کارفرماها برای پرداخت حقوق کمتر و فقدان بیمه، تمایل به استخدام اتباع دارند. درواقع صاحبان بنگاه‌های اقتصادی به دنبال افرادی باراندمان بالای کاری و دستمز پایین هستند و گویا اتباع خارجی انتخاب مناسب‌تری برای آن‌ها باشد.
این کارشناس بازار کار یادآور می‌شود: هرچند بخشی از فعالیت‌هایی که مهاجران در آن‌ها مشغول به کار هستند از مواردی بوده که نیروی کار ایرانی متمایل به انجام آن نیست اما فعالیت‌هایی هم وجود دارد که کارفرما علی‌رغم تمایل نیروی انسانی داخلی به اشتغال، اتباع را برای فعالیت استخدام می‌کند.
اسدالهی تأکید می‌کند: به‌ویژه در این شرایط اقتصادی که به دلیل تورم و دشواری تأمین معیشت، بسیاری از افراد خواهان انجام هر شغلی برای درآمدزایی هستند. ازآنجاکه اصفهان دارای قابلیت‌های بالای صنعتی است، اتباع بیگانه هم با آگاهی از این پتانسیل، مهاجرت بالایی به این منطقه داشته و مشاغل زیادی را به دست گرفته‌اند. قطعاً حضور آن‌ها باعث تشویق و حمایت دیگر اتباع برای مهاجرت می‌شود.
وی می‌گوید: زمانی این موضوع قابلیت توجه بیشتری پیدا می‌کند که ورود این مهاجران بدون مجوز و غیرقانونی باشد چه بسا میلیون‌ها بیکار ایرانی وجود دارد اما مهاجران خارجی آن هم بدون مجوز در کشور ما دارای اشتغال باشند. بنابراین لازم است برای ساماندهی این موضوع، تدبیر و اندیشه‌ای از سوی متولیان انجام گیرد.
نظر شما