به گزارش سرویس ترجمه ایمنا، شیوع بیماری‌های عفونی می‌تواند تأثیرات پایداری بر طراحی شهری داشته باشد؛ تاکنون نیز تعدادی از آن‌ها به‌طور برگشت‌ناپذیری منجر به تغییر شکل و عملکرد شهرهای مدرن شده‌اند. برای مثال از جمله این تأثیرات در طراحی پارک‌ها، خیابان‌ها و حتی حمام خانه‌ها قابل مشاهده است که به‌دنبال شیوع وبا اتفاق افتاد و امروزه چنان در زندگی روزمره جای گرفته است که از ویژگی‌های معمول شهرهای مدرن محسوب می‌شود.
شهرها در طول اعصار گذشته شوک‌های بسیاری را از سر گذرانده و از بحران‌های بسیاری نجات یافته‌اند و به‌مرور موفق به بازسازی اعتماد ساکنان خود پس از عبور از دوران‌های گسترده فقدان اطمینان شده‌اند. در عصر جدید نیز جهان با بیماری‌های فراگیری مواجه است که از مرزهای یک منطقه تا گوشه و کنار کوچک‌ترین محله‌ها در دورترین نقاط قابل سرایت است و می‌تواند آینده آن‌ها را با چالش مواجه سازد.
در وهله کنونی، هم‌زمان با ترسیم طرح کلی جهان پساکرونا، تغییر شکل شهرها نیز آغاز می‌شود و به‌این‌ترتیب انبوهی از گمانه‌زنی‌ها در مورد آینده شهرها در حال شکل‌گیری است. چنین شوک‌هایی می‌تواند نحوه عملکرد جهان را در زمینه اولویت‌بندی سیاست‌های حیاتی از جمله تغییرات آب‌وهوایی، فقر، نژادپرستی، بی‌خانمانی، آلودگی و بسیاری دیگر موارد از اساس تغییر دهد.
پاسخ‌های جهانی به این شوک‌ها و پیامدهای ناشی از این پاسخ‌ها ممکن است پیش‌رونده یا پس‌رونده باشد. برای مثال سرمایه‌گذاری‌های «محرک سبز» می‌تواند منجر به تقویت اقدامات اقلیمی شود اما بازیافت گازی استرالیا به‌عنوان یادآوری عمل می‌کند که مطابق با آن حلقه بازخوردهای مثبت را نباید بدیهی تلقی کرد. بازیافت گازی استرالیا برای کمک به تقویت اقتصاد استرالیا از طریق مقرون‌به‌صرفه کردن انرژی برای مشاغل و خانوارها و برای حمایت از بازار کار پس از رکود ناشی از کووید -۱۹ در نظر گرفته شده است.
مسائل اساسی شهرها در سال ۲۰۲۲
شهرها در دوران پس از همه‌گیری هر شکلی که به خود بگیرند تنها حاکی از یک امر واضح خواهد بود؛ بشر در دنیایی سرشار از تلاطم زندگی می‌کند و جهان امروز در حال رسیدن به یک دوراهی است که به اقدامات جمعی قاطعانه نیاز دارد.
برای مثال، بحران آب‌و هوایی که به گمان بسیاری از دانشمندان به نقطه اوج غیرقابل برگشتی رسیده است، از رهبران جهانی می‌خواهد تا اقدامات جسورانه‌ای برای کاهش انتشار کربن به‌کار گیرند و به‌سرعت خود را با تشدید شرایط آب‌وهوایی تطبیق دهند. همه‌گیری کووید -۱۹ نیز در سطح جهان ۳۱ میلیون نفر دیگر را به سمت فقر شدید سوق داده و منجر به آشکار شدن نابرابری‌های بسیار عمیق شده است. این تجربیات بی‌سابقه جهانی، بشر امروز را ملزم می‌کند با مد نظر قرار دادن سه مسئله ضروری و ایجاد پرسش در زمینه محق بودن یا نبودن آن‌ها، بهترین مسیرها را برای شهرها طی سال‌ها و دهه‌های پیش رو ترسیم کنند.
اختلال و فقدان اطمینان در شهرها
در وهله کنونی شهرها حداقل با سه بحران مرکب مواجه هستند که عبارت است از همه‌گیری جهانی کووید -۱۹، تشدید تأثیرات آب‌وهوایی و افزایش نابرابری‌های شهری. این سه بحران فشار بی‌سابقه‌ای بر زندگی شهری وارد می‌کند و منجر به افزایش معضلات موجود از جمله طرد شدن اجتماعی، نژادپرستی، بی‌خانمانی و آلودگی می‌شود.
رویدادهای شدید آب‌وهوایی هم‌چون آتش‌سوزی‌های مرگبار، سیل و امواج گرما در کنار تأثیرات جهانی ناشی از همه‌گیری کووید -۱۹ نشان داد که این چالش‌ها ماهیتی سیاره‌ای دارند و هیچ گوشه‌ای از جهان از اثرات آن‌ها مصون نیست. شهرها نیز خود سیستم‌های پیچیده‌ای هستند که موجودیت خود را از وزن فیزیکی محیط‌های ساخته‌شده‌شان گرفته و در عین حال همیشه در حال ساخت‌وساز و در معرض تغییرات پی‌درپی هستند. افزوده شدن احساس آشفتگی، همه‌گیری، بحران آب‌وهوایی و طوماری از نابرابری‌ها به این امر منجر به شکل‌گیری پس‌زمینه‌ای از نوآوری‌های فناورانه و تغییرات اجتماعی شتاب‌زده می‌شود.
تأثیرات ناشی از این تغییرات و پیشرفت‌ها بسیار مبهم است. برای مثال، فناوری‌های جدید هم‌چون فناوری‌های نوین واکسن و هوش مصنوعی که امکان ردیابی خط انتشار ویروس، ارائه خدمات پزشکی و یادگیری از راه دور و دورکاری را فراهم می‌کند، در مواقع اضطراری می‌توانند امید زیادی به ارمغان بیاورند، با این حال دارای معضلات اخلاقی مانند خطرات حریم خصوصی و تبعیض نیز هستند که به فضای فقدان اطمینان در شهرها می‌افزایند.
فراگیر و پایدار بودن شهرهای تاب‌آور
درخواست‌ها برای تاب‌آوری به‌عنوان یک اولویت برنامه‌ریزی و مدیریت در پاسخ به شوک‌های حاد و استرس‌های مزمن شهری از جمله مسائل مرتبط با تغییرات آب‌وهوایی، تروریسم و حملات سایبری، اختلالات اقتصادی و زنجیره تأمین و شرایط اضطراری بهداشت عمومی مانند شیوع ویروس کرونا صورت گرفته است. با این وجود شهرها برای پاسخ دادن به چالش سه‌گانه بیماری همه‌گیر، تغییرات آب‌وهوایی و نابرابری شهری مستلزم هستند که در کنار انعطاف‌پذیری، پایدار و فراگیر نیز باشند.
از آنجایی‌که این اهداف می‌توانند با یکدیگر در تضاد باشند، تطبیق آن‌ها ممکن است به ایجاد معضلات برنامه‌ریزی شهری پیچیده‌ای منجر شود. به‌عنوان مثال، مراکز شهری متراکم به دلیل بهره‌وری از منابع و ارتباط مردم با فرصت‌های اقتصادی نسبت به سکونت‌گاه‌های پراکنده ترجیح داده می‌شوند اما زمانی‌که بسیاری از مردم در نزدیکی یکدیگر زندگی می‌کنند، آسیب‌پذیری آن‌ها در برابر همان خطرات، خواه شیوع بیماری یا بلایای طبیعی بیشتر می‌شود مگر اینکه اقدامات کافی انجام بگیرد.
علاوه بر این، واکنش‌های تاب‌آور شهرها، هم‌چون حفاظت در برابر سیل، اغلب مبتنی بر رویکرد ایمنی چند لایه است و به‌این‌ترتیب اگر یکی از اقدامات شکست بخورد، اقدامات دیگری وجود دارد که باید مجدداً مورد توجه قرار گیرند. با این‌حال این افزونگی‌های داخلی که به ایجاد انعطاف‌پذیری در برابر شوک‌ها و اختلالات منتهی می‌شود، ممکن است از منظر پایداری که کارایی و بهینه‌سازی را به همراه دارد مطلوب نباشند. به‌این‌ترتیب برنامه‌ریزان شهری باید به طور صریح تناقضات بالقوه موجود میان تاب‌آوری، پایداری و فراگیری را مدنظر قرار دهند؛ چراکه قربانی کردن هر یک از آن‌ها آینده شهرها را در معرض خطر قرار می‌دهد.
درس گرفتن از تجربیات قبلی
علی‌رغم تفاوت‌های بی‌شمار محلی و منطقه‌ای، زمانی که نوبت به درس یا الهام گرفتن می‌شود، شهرها اغلب به همتایان خود در دنیای وسیع‌تری از شهرها روی می‌آورند. یادگیری شهر به شهر که یک اکوسیستم غنی برای یادگیری از یکدیگر در اختیار شهرها قرار می‌دهد، طی دهه‌های اخیر در طیف وسیعی از حوزه‌های مرتبط با مسائل آب‌وهوایی، عدالت و پایداری مطرح شده است.
شهرها روزبه‌روز در حال آزمایش برنامه‌ریزی‌های شهری و مفاهیم جدید سیاسی در پاسخ به چالش‌های پیچیده مانند تغییرات آب‌وهوایی، توسعه اقتصادی محلی و همه‌گیری‌های جهانی هستند. کارگروه جهانی شهرداران برای بهبودی کووید -۱۹ در دوران اخیر که تنها چند هفته پس از شیوع همه‌گیری کرونا توسط شهرهای C40 ایجاد شد و امکان دسترسی به رویکردها و اقدامات سایر شهرهای جهان را در واکنش به همه‌گیری کرونا فراهم آورد، نمونه‌ای قدرتمند از سرعت و چابکی شبکه‌های شهری محسوب می‌شود. رویکردهای نوآورانه‌ای مانند «آزمایشگاه‌های زندگی شهری» و «مناطق تجربی» نیز رایج‌تر شده‌اند که نشان‌دهنده نیاز به شیوه‌های جدید برای اجرای پروژه‌ها، یادگیری و ترکیب تجربیات گوناگون در دنیای پیچیده و نامشخص امروزی است.
در شرایطی که یادگیری شهری نظام‌مندتر شده است، فضای زیادی برای بهبود نحوه یادگیری شهرها وجود دارد. به‌عنوان مثال، اگر سیستم‌های نظارتی و تخصیص بودجه، هر دو برای حمایت از یادگیری عمیق در مورد موضوعات فنی و همچنین فرآیندهای سازمانی تطبیق داده شوند، جذب و تبادل دانش می‌تواند بسیار مؤثرتر عمل کند. با این وجود کارشناسان همیشه در زمینه مناسب بودن یک مورد اتفاق‌نظر ندارند که این امر می‌تواند شرایط یادگیری را کمی دشوار کند.
تلاش جهان برای هماهنگی در زمینه یادگیری
چندین مفهوم نوظهور شامل فضاهای عمومی محبوب و مداخلات زیرساختی مانند بلوک‌های بزرگراهی، راهروهای سبز، خیابان‌های کامل و توسعه زیرساخت‌های دوچرخه‌سواری وجود دارد که به‌صورت آزمایشی در شهرهای سراسر جهان اجرا می‌شود. مؤسسه منابع جهانی (WRI) نیز با ایجاد جایزه مرکز WRI Ross برای شهرها در تلاش است به شناسایی و ارتقای بالاترین نوآوری‌ها در زمینه تحولات شهری فراگیر و پایدار کمک کند.
WRI یک سازمان تحقیقاتی جهانی است که برای توسعه راه‌حل‌های عملی که زندگی مردم را بهبود می‌بخشد، با دولت‌ها، کسب‌وکارها، مؤسسات چندجانبه و گروه‌های جامعه مدنی همکاری می‌کند. اقدامات این سازمان حول محور هفت چالش جهانی شامل غذا، جنگل، آب، انرژی، اقلیم، اقیانوس و شهرها قرار دارد و این مسائل را از طریق چشم‌انداز چهار مرکز تعالی جهانی شامل تجارت، اقتصاد، امور مالی و حقوق صاحبان سهام تحلیل می‌کند.
برندگان بالقوه جایزه مرکز WRI Ross توسط مجموعه‌ای از متخصصان جهانی انتخاب می‌شوند، سپس توسط یک تیم ارزیابی گسترده از نظر تأثیر تحول‌آفرین بر شهرهایشان مورد ارزیابی قرار می‌گیرند و در نهایت توسط هیئت داوران مستقل از رهبران در امور شهری به رأی‌گیری گذاشته می‌شوند. جایزه بزرگ ۲۰۲۰-۲۰۲۱ به «تولید غذای پایدار برای روزاریوی تاب‌آور» تعلق گرفت که یک برنامه کشاورزی گسترده شهری از شهرداری روزاریو در کشور آرژانتین بود. برندگان این جایزه چشم‌انداز، ائتلاف‌سازی و پشتکاری را از خود نشان دادند که کلید حفظ تغییر و تقویت درس‌های آموخته‌شده از سایر نقاط محسوب می‌شد.
موضوع جدید این جایزه در سال جاری «شکوفایی در کنار هم در زمان آشفتگی» است که روی فقدان قطعیت، وجود آشفتگی‌های بی‌سابقه و نیاز به ایده‌ها و رویکردهای قانع‌کننده برای هدایت اقدامات فعلی جهان به‌سوی ایجاد آینده جذاب برای شهرها متمرکز است. در این دوره ابتکارات و پروژه‌هایی مورد بررسی قرار می‌گیرد که نشان می‌دهد چگونه می‌توان در زمان‌های پرتلاطم رشد کرد و با کمک به شهرها و جوامع به ناامنی‌ها، اختلالات و بحران‌ها پاسخ داد.
نظر شما