به گزارش خبرنگار ایمنا و براساس یادداشتی که «گشتاسب مظفری» معاون مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران و عضو انجمن علمی اقتصاد شهری ایران در اختیار این رسانه قرار داده است: شهرها اکنون به عنوان موتور محرکه و نیروی پیشران توسعه ملی، مکانی‌هایی برای تولید، ایجاد اشتغال و عرضه فرصت‌های شغلی و نیز ارتقای کیفیت زندگی بالاتر قلمداد می‌شوند.
وقتی صحبت از "تولید شهری" به میان می‌آید، از دو منظر می‌توان به آن نگاه کرد. اول، نگاه شهرسازانه به شهر و تولید و توسعه خود شهر، به عنوان سکونت‌گاه و نظام یکپارچه و در هم تنیده‌ای از فضاها، اماکن و جریان‌ها و دوم، نگاه اقتصادی به شهر به معنی تولیدی که در درون شهر با هدف ایجاد اشتغال و تأمین معاش شهروندان، تسهیل و رونق کسب‌وکارها و تأمین منابع مالی و درآمدهای پایدار برای دولت محلی، روی می‌دهد.
در واقع تولید شهری تکنیک‌ها، مهارت‌ها، فنون و ابزارهای تولید مدرن را با مکان‌های شهری مدرن، ترکیب می‌کند به نحوی که در آن، تولید هوشمند از طریق تنوع بخشی به محصول، امکان پذیر می‌شود. تولید شهری می‌تواند معانی، ابعاد و اشکال بسیاری داشته باشد، مانند کارخانجات شهری، صنایع شهری، خدمات شهری، کشاورزی یا دامپروری شهری.
نکته‌ای که حائز اهمیت است، تناسب تولید شهری با ماهیت، اقتضائات، کالبد، زیبایی، کمیت و کیفیت روابط، جریان‌ها، کارکردها و نیز زیست بوم شهر به عنوان یک سکونت‌گاه مدرن است که از طریق آنها، از یک سکونت‌گاه روستایی و سنتی، متمایز می‌شود. تولید شهری باید هم‌راستا و همگرا با افزایش کیفیت خدمات، زیرساخت‌ها و زندگی شهروندان باشد. شیوه‌ها و فرآیندهای تولید شهری و نحوه تأثیرگذاری آن بر روی فضاها و کارکردهای شهری، موضوعی است که در مطالعات جدیدی شهرسازی و توسعه شهری، مورد توجه قرار گرفته است.
از سوی دیگر از اصطلاح "اقتصاد شهری" دو مفهوم و ادراک ذهنی نسبتاً متفاوت ولی نزدیک به هم را می‌توان دریافت کرد: اول، اقتصاد شهری به معنی علم مطالعه منطق و اصول شکل‌گیری و توسعه شهر بر مبنای ابزارهای علم اقتصاد است. در این دریافت، اقتصاد شهری بخشی از علم اقتصاد در سطح خرد است که مناسبات و روابط اقتصادی شامل تولید و مصرف و عرضه و تقاضا و قوانین بازار را در گستره مکانی و فضایی محدودی به نام شهر، مورد مطالع قرار می‌دهد. به عنوان مثال تأثیر پذیری اجزا و عوامل تولید، خانوارها، بنگاه‌های اقتصادی و شرکت‌ها از عوامل فضایی و محیطی در محدوده شهر و نقش مناسبات فضایی و کالبدی یا کارکردی شهر در قیمت عوامل تولید و کالا و خدمات در شهرها.
دوم، اقتصاد شهری به معنی مجموعه تدابیر، سیاست‌ها، برنامه‌ها و اقدامات عملی که منجر به رونق تولید، اشتغال و کسب و کارهای شهری می‌شود. با این رویکرد، اقتصاد شهر متأثر از الگوی و کارآمدی "حکمروایی شهری" و یا "حکمروایی محلی" است و مدیریت شهری اعم از شهرداری و دیگر نهادها و سازمان‌های محلی و ملی، در توسعه و رونق اقتصاد شهری بسیار تعیین کننده است. هر چند رشد و توسعه اقتصادی شهرها، صرفاً وابسته به حکمروایی شهری یا محلی نیست بلکه نیروهای پیش برنده و بازدارنده محیطی مانند عوامل و نیروهای سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی، تکنولوژیکی، اقلیمی و طبیعی پیرامونی، تأثیر انکار ناپذیری در توسعه یافتگی و یا توسعه نایافتگی اقتصادی شهر دارد.
با هر نگاه یا زاویه دیدی که نسبت به مفهوم "اقتصاد شهری" داشته باشیم، پرداختن به اصول، مبانی، نظریه‌ها، راهبردها، سیاست‌ها، برنامه‌ها، تجارب و اقدام‌های مربوط به تنظیم روابط مالی میان مدیریت شهری با شهروندان، خانوارها، بخش خصوصی، دولت، فعالان اقتصادی، سرمایه گذاران، صاحبان صنایع، حرف و مشاغل، وضع و اخذ یا جمع‌آوری مالیات‌ها و عوارض محلی، و تجزیه و تحلیل کارایی و بهره‌وری اقتصادی سازمان مدیریت شهری به لحاظ کاربست اصول و ابزارهای علم اقتصاد در سرمایه گذاری‌ها، طراحی و اجرای پروژه‌ها و مدیریت درآمدها و هزینه‌های دولت محلی، از موضوعات و مواردی است که اقتصاد شهری به آنها می‌پردازد.
در این چارچوب، بخش اقتصاد و مالیه شهری برنامه اسکان بشر سازمان ملل متحد بر روی مطالعه و تجزیه و تحلیل اقتصاد شهری و رابطه آن با اقتصاد ملی و جهانی متمرکز شده و چهار برنامه یا دستور کار ویژه را پیگیری می‌کند:
۱- برنامه مالیه شهرداری، با مقامات محلی در ارائه خدمات به جمعیت شهری فزاینده، همکاری می‌کند.
۲- برنامه پیوندهای شهری- روستایی، بر تقویت توسعه متوازن مناطق روستایی و شهری و ارتقای توسعه اقتصادی محلی، از طریق افزایش آگاهی و ارتقای ظرفیت سیاست گذاران در دولت‌های مرکزی و محلی در زمینه تقویت پیوندهای توسعه روستایی و شهری تمرکز دارد.
۳- برنامه تأمین مالی مسکن، از توسعه سازوکارهای تأمین مالی مسکن برای خانوارهای کم درآمد در کشورهای در حال توسعه حمایت می‌کند.
۴- برنامه توسعه اقتصادی و اشتغال شهری به بررسی تأثیر عوامل کلان اقتصادی بر توسعه شهری و نقش بخش غیررسمی در توسعه اقتصادی شهری، ایجاد اشتغال و افزایش درآمد می‌پردازد.
به دلیل روابط، بده بستان‌ها، تعاملات و پیوندهای قوی انکار ناپذیر فنی و اجرایی میان بخش‌های مختلف تولید، خدمت رسانی، زیرساخت‌ها و اقتصاد شهری در یک محدوده مکانی به عنوان شهر، ضرورت دارد که در اقتصاد و مالیه شهری نیز حکمروایی و مدیریت منسجم و یکپارچه‌ای وجود داشته باشد.
برای مثال نمی‌توان پیوند میان مسکن، آب و فاضلاب، برق، معابر شهری، زیرساخت‌ها، حمل و نقل و پسماند را نادیده گرفت. حتی برنامه‌ها و عملیات مربوط به پیشگیری و مدیریت بحران، حفاظت از محیط زیست و کنترل آلودگی‌ها و مقابله با پیامدهای تغییرات اقلیمی نیز، ضرورت اتخاذ رویکرد جامع و برنامه مدیریت شهری یکپارچه را ضروری می‌سازد.
همچنین بررسی‌های سازمان بین‌المللی کار نشان می‌دهد بررسی پیوندها و هم افزایی‌های احتمالی بین بخش‌های مختلف شهری، می‌تواند ضرورت ایجاد ائتلافی برای حمایت از کار شایسته در سطح محلی را، تقویت نماید و منطقی است که در رابطه با تولید و اقتصاد شهری و تحقق فرصت‌های کار شایسته برای همه شهروندان نیز مدیریت یکپارچه‌ای ایجاد شود.
نظر شما