به گزارش خبرنگار ایمنا، بقعه «پیربکران» یکی از شاهکاری معماری تشیع ایران محسوب می‌شود که طاق بلند آن، پیوندی میان پیر عرفان شیعه و آسمان است.
این آرامگاه، خانه، مدرسه و محل عبادت «محمدبن‌بکران» از عارفان بزرگ ایرانی در قرن هشتم است. وی در اتاق چله‌خانه که یک اتاق محقر بود، اسکان داشت و در فضای بیرونی تدریس می‌کرد؛ پس از چندی که نام و آوازه وی افزون شد و کراماتش به گوش مردم رسید، مورد توجه حاکمان وقت نیز قرار گرفت و پس از مرگ وی، ساختمانی سه طبقه به نام بقعه پیربکران ساخته شد.
در آرامگاه، اتاقی با طاق مخروطی شکل قرار دارد که قبل از ساخت ایوان، پیربکران در این محل تدریس می‌کرده است.
بنای اصلی مقبره پیربکران، طبق اسناد به‌دست‌آمده در سال‌های ۷۰۳ تا ۷۱۲ هجری قمری ساخته‌شده است.
مقبره پیربکران به سبک معماری آذری بناشده است. این مقبره دارای تزئینات پُرکار با گچ‌بری‌های فراوان و کاشی‌های ظریف بوده که نمونه‌ای از شاهکارهای هنر گچ‌بری است که در دوران ایلخانی به اوج خود رسید.
خطوط بنایی آجری و گچ‌بری شده و کتیبه‌های بقعه پیربکران قابل‌توجه است. این خطوط و کتیبه‌ها، اغلب با خط کوفی و ثلث گچ‌بری شده‌اند. مضمون و مفهوم آن‌ها بیشتر آیات و صلوات بر ائمه علیهم‌السلام و توصیف محمد بن بکران است. گچ‌بر هنرمند این مکان تاریخی، محمدشاه نقاش بوده است.
آرامگاه پیربکران از سه قسمت راهرو یا رواق، صحن و آرامگاه تشکیل‌شده است. رواق مقبره از کوچه مجاور به صحن منتهی می‌شود. صحن محوطه سرپوشیده‌ای است که از چهار طرف محصور و فقط بالای ضلع جنوبی آن‌که محراب نفیسی در آن قرار دارد.
در قسمت فوقانی آرامگاه، ایوان دیگری که بخشی از طبقه دوم را تشکیل می‌دهد، رابط بین غلام‌گردش‌های دو طرف است. آرامگاه با ورودی کوتاهی در ضلع شمالی که به حالت خمیده باید از آن گذشت، به اتاق تاریکی با طاق مخروطی شکل راه دارد.
هرچند این بنا در حال حاضر بقعه خوانده می‌شود، ولی به لحاظ گونه‌شناسی و نقشه با سایر آرامگاه‌های این دوره همانندی ندارد؛ زیرا کاربری اولیه بنا مکانی برای تدریس محمد بن بکران بوده است که پس از درگذشت وی (در همان‌جا که به افتخار او برپاشده بوده) به خاک سپرده شد و از آن تاریخ به آرامگاه تبدیل‌شد.
از سوی دیگر، این ساختمان هیچ‌یک از ویژگی‌های مدارس معیار این دوره، ازجمله نقشه دو یا چهار ایوانی را ندارد. این تغییر کاربری با الحاق بخش‌های دیگری به نقشه اولیه نیز همراه بوده است. برای برپایی این بخش‌ها از لاشه‌سنگ، گچ، آجر، خشت، آهک و چوب استفاده کرده‌اند.
جرزها و دیوارهای اصلی بقعه با استفاده از مصالح سنگ لاشه و ملات گچ فراوان (سنگ غوطه‌ور در گچ) ایجاد شده که از این لحاظ، قابل مقایسه با شیوه مشابه آن در دوره ساسانی است و بر همین اساس ایران‌شناس بزرگ، «آرتور اپهام پوپ» آن را بازگشتی به سنت معماری دوره ساسانی به شمار آورده است. بنایی که به دلیل طاق ایوانش یادآور طاق کسری است؛ البته می‌توان کمی تفاوت در آن دید. این ایوان به‌جای طاق هلالی‌شکل، یک طاق نوک‌دار دارد. بقعه پیربکران شامل چهار قسمت رواق، ایوان، آرامگاه و اتاق چله‌خانه است.
به گزارش ایمنا، این مکان تاریخی در تاریخ پانزدهم دی‌ماه ۱۳۱۰ خورشیدی با شماره ۱۰۱ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
نظر شما