به گزارش خبرنگار ایمنا، طراحی فضاها در هر شهری متفاوت است و شهرها از منظر کالبدی، اجتماعی و فرهنگی تفاوت‌های زیادی دارند که به آن‌ها هویت می‌بخشد. هویت شهری به واقع در تفاوت‌های میان شهرها، مناطق و محلات متبلور می‌شود. هر شهری سیمای مشخصی از خود به نمایش می‌گذارد که نشان دهنده قرارگیری متناسب عناصر شهر در کنار یکدیگر یا قرارگیری نامطلوب این عناصر شهری است که می‌تواند چهره‌ای یکسان یا چهره‌ای دگرگون و مغشوش از شهر به نمایش بگذارد.
اگرچه نوع طراحی فضاهای شهری اهمیت زیادی دارد، اما شهروندان و رفتارهای آنان در محیط شهری نیز تأثیر بسزایی بر چهره و سیمای شهر می‌گذارند. کنش میان شهروندان و فضاهای شهری، تعیین کننده کیفیت زندگی در شهر است. با این حال طراحان و برنامه‌ریزان در کشورهای در حال توسعه در فرآیند طراحی و برنامه‌ریزی، کمتر به این موضوع توجه می‌کنند. رویکردهای شهری امروزه بر ارتباط متقابل میان شهر و شهروندان تاکید دارد و ارتباط متناسب میان این دو را در دستیابی شهر به اهداف مورد نظر، تقویت هویت و برند شهری اثرگذار می‌داند. شهر همگرا از جمله رویکردهای مطرح است که بر انسجام هرچه بیشتر ساختارهای کالبدی، فرهنگی و اجتماعی شهر تاکید دارد. در گفت‌وگو با فرزاد مومنی، کارشناس شهرسازی، جزئیات این رویکرد را بررسی کردیم. مشروح گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید:
مفهوم شهر همگرا چیست؟
بحث شهر همگرا زمانی مطرح می‌شود که بتوانیم در مباحث کالبدی و فضای شهری، هارمونی و یکسان‌سازی داشته باشیم؛ به نحوی که شهروندان با قرارگیری در فضاها و مکان‌های شهری احساس آرامش کنند و در انتخاب‌های خود دچار تزلزل نشوند. مکان شهری در شهر همگرا از لحاظ شکلی و فضایی، خوانا است به شکلی که افراد در طول یک مسیر حرکتی یا مسیر دسترسی بدون سردرگمی به مقصد مورد نظر خود برسند.
تحقق همگرایی در کدام ابعاد شهری ممکن است؟
همگونی هم در ابعاد کالبدی و شهرسازی و هم در ابعاد فرهنگی و اجتماعی مطرح می‌شود. همگونی در شهر همگرا و در مباحث مکانی و فضایی مطرح است. زمانی که جداره‌های شهری از نظر زیبایی بصری دارای همگونی باشد، می‌تواند هارمونی، یکپارچگی و یکسان‌سازی را به شهروندان القا کند. در شهر همگرا باید گفتار مدیران و برنامه‌ریزان در مباحث و تعاریف شهری با آنچه در شهر اتفاق افتاده است، هماهنگ باشد. فرهنگ و اجتماع نیز در یک شهر همگرا باید نوعی هارمونی را به نمایش بگذارد و نشان دهنده هویت شهر باشد تا شهروندان دچار تفوق فضایی نشوند.
زمانی که شهروند از فضای عمومی خیابان وارد یک فضای تجاری می‌شود، نوع رفتارش تغییر می‌کند. زمانی که ما وارد یک فضای ورزشی می‌شویم، همگونی فضا باید به گونه‌ای باشد که در فرد احساس نشاط ایجاد شود؛ لذا نوع طراحی جداره‌های شهری در شهر همگرا اهمیت زیادی دارد. فضاهای درمانی، تجاری، ورزشی، فرهنگی یا فضاهای دسترسی، هرکدام باید بنا بر هویت ذاتی و کارکردی که دارند، طراحی شوند تا شهرها به نوعی هارمونی و همگرایی برسند.
همگونی در طراحی فضاهای عمومی چه اهمیتی دارد؟
همگونی فضاها و متناسب بودن طراحی فضا با کارکرد آن در فضاهای عمومی و همگانی اهمیت زیادی دارد. فضای عمومی بستری برای مدیریت شهری است تا سیاست‌هایی را از طریق نوع طراحی فضا به شهروندان القا کند. به طور مثال با انتخاب نوع سنگفرش در پیاده‌روها، می‌توان رفتار خاصی را به شهروندان القا کرد؛ یعنی حرکت آن‌ها را در طول پیاده‌رو کند کرد یا سرعت بخشید. نقش‌آفرینی شهروندان در فضاهای شهری به خصوص فضاهای عمومی و همگانی با مصالح به کار برده شده در کف، بدنه و جداره‌ها و استفاده از طرح‌واره‌های بصری جهت‌گیری می‌شود.
تأثیرگذاری شاخصه‌های فرهنگی اجتماعی بر شهر همگرا چیست؟
فضاهای شهری و اتفاقاتی که در آن رخ می‌دهد، به افراد رفتارهایی را القا می‌کند. شهروندان با رفتارهایی که در یک فضا یا مکان شهری انجام می‌دهند، پس از مدتی سایر شهروندان را نیز ترغیب و هم‌سو با رفتار خود می‌کنند. مباحث فرهنگی و اجتماعی در رفتارها و بینش‌های شهروندان نهفته است و قابلیت رشد و انعکاس در یک فضای شهری را دارد. رفتار فرهنگی و اجتماعی قابل انتقال نیست و یکسان‌سازی و همگون‌سازی فرهنگی در شهر تنها زمانی ممکن می‌شود که مدیران شهر نیز شروع به انجام رفتارهایی بکنند که قصد دارند در فضاهای شهری و رفتار شهروندان متبلور شود.
نظر شما