به گزارش خبرنگار ایمنا، آن‌طورکه ساکنان قدیم کرج می‌گویند «سیاه‌جوی» برخلاف نامش، تا قبل از دهه ۷۰ آب زلال و شفاف قنات‌ها و چشمه‌ها را به دشت مهرشهر کرج انتقال می‌داد؛ اما امروز گسترش ساخت‌وسازها و ریختن پساب‌های سیاه و بدبو به این نهر آسایش را از شامه‌ها ربوده است.
سیاه‌جوی نهری به طول تقریبی ۱۳ کیلومتر است که از نواحی شمالی و غربی کرج و از دل قنات‌ها و چشمه‌ها برآمده است و با عبور از آزاد راه تهران-کرج-قزوین به جنوب‌غربی کرج و حاشیه زندان‌های مرکزی و قزل‌حصار می‌رسد. این نهر طی سال‌های متمادی منبع تأمین آب اراضی کشاورزی و باغ‌های دشت کرج بود و اکنون به واسطه مهاجرت‌های بی‌رویه مسیر نهر مملو از ساخت‌وسازهای بلندمرتبه شده است.
سیاه‌جوی در نابودی درختان میوه و اراضی سرسبز، رخت سیاه بر تن کرده و مردمانی که در گذشته از زلالی و خنکی آب آن لذت می‌بردند، اکنون چشم دیدن این نهر قدیمی را ندارند و برای پوشاندن سیاه‌جوی لحظه‌شماری می‌کنند. آن روزها بسیاری از گردشگران در سایه درختان میوه و چنارهای بلند قامت به نظاره سیاه‌جوی می‌نشستند و چشم‌ها محو زیبایی کرج و طبیعت بکر آن می‌شد؛ اما امروز این نهر در پس فاضلاب‌های جاری و زباله‌ها به رنگ سیاه درآمده و اراضی پایین دست را آلوده کرده است.
ساکنان مهرشهر، محمدشهر و ماهدشت از بوی نامطبوع این نهر در امان نیستند و مردم از دست حشرات موذی و بوی تعفن به ستوه آمده‌اند؛ آنچه به عنوان فاجعه زیست‌محیطی از آن یاد می‌شود و دستگاه‌های اجرایی برای پوشاندن سیاه‌جوی این دست و آن دست می‌کنند. جمعیتی حدود ۳۰۰ هزار نفر در محدوده انتهایی نهر سیاه‌جوی، منطقه مهرشهر کرج، زندگی می‌کنند که برای از بین بردن بوی نامطبوع و خلاصی از دست حشرات دشت و پساب‌ها به تمام نهادهای اجرایی، قضائی و رسانه‌ای نامه نوشته و شکایت کرده‌اند.
شعاع بوی نامطبوع سیاه‌جوی وسیع بوده و کیلومترها آن‌طرف‌تر آزاردهنده است. محلات مختلف مهرشهر از جمله سهرابیه، قزل‌حصار، کیان‌مهر، زنبق، آق‌تپه، حسین‌آباد و شهرهای ماهدشت و محمدشهر در معرض بوی پساب‌ها قرار گرفته است؛ به ویژه آنکه بسیاری از خانوارها در سهرابیه، قزل‌حصار و انتهای کیان‌مهر افزون بر بوی نامطبوع، با باتلاق پساب سیاه‌جوی نیز دست و پنجه نرم می‌کنند.
با نخستین بارش‌ها، سیلاب همراه با پساب‌ها، دشت قزل‌حصار و سهرابیه را فرامی‌گیرد و زندگی خانوارهای حاشیه این دشت که در انتهای غربی کلان‌شهر کرج قرار دارد، با جهنمی از آب‌های تیره و بدبو روبه‌رو می‌شود و مردم باید در خیابان‌ها و کوچه‌های مملو از پساب و جویبارهای انتهایی منشعب از سیاه‌جوی تردد کنند.
بوی تعفن و تکثیر حشرات موذی در فصول گرم سال تهدیدی برای سلامت ساکنان سهرابیه و سایر ساکنان شهرهای اطراف این نهر قدیمی است. ساکنان سهرابیه و قزل‌حصار کرج از شاکیان اصلی معضل زیست‌محیطی سیاه‌جوی هستند و می‌گویند سال‌ها است گرفتار این فاجعه زیست‌محیطی شده‌اند و شکایات آنان راه به جایی نبرده است.
هدایت آب‌های سطحی در تمام مناطق محمدشهر به ویژه محله جعفرآباد دچار مشکل است؛ زمین این منطقه دارای شیب است و بیشترین مخاطرات ناشی از هدایت و دفع آب‌های سطحی در این محله وجود دارد.
ساماندهی سیاه‌جوی، نیازمند حمایت مسئولان استان
مهرداد حسن‌زاده، شهردار محمدشهر در این خصوص به خبرنگار ایمنا می‌گوید: معضل اصلی و اساسی، آب‌های سطحی کانال سیاه‌جوی است که از ارتفاعات سیاه پلاهان کرج، آتشگاه و محمودآباد می‌گذرد و در نهایت پس از عبور از مهرشهر وارد محله اصفهانی‌ها می‌شود و سپس به محمد شهر می‌رسد. این جوی به طول تقریبی پنج کیلومتر از محله جعفرآباد خارج و به ماهدشت می‌پیوندد.
وی می‌افزاید: شهرداری حدود ۱.۵ کیلومتر از این کانال را صنعتی و سرپوشیده کرده است و سرپوشیده کردن مابقی کانال بودجه ۴۰ میلیارد تومانی نیاز دارد؛ بودجه شهرداری محمدشهر برای انجام این پروژه کافی نیست و به اعتبارات دولتی نیاز داریم.
شهردار محمد شهر به اقدامات شهرداری برای تأمین بودجه پروژه سرپوشیده کردن سیاه‌جوی اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: با فرماندار و مدیر کل مدیریت بحران استانداری مکاتباتی انجام داده‌ایم تا بخشی از بودجه مورد نیاز اجرای این پروژه را دریافت و مابقی را از محل بودجه داخلی تأمین کنیم.
حسن‌زاده تاکید می‌کند: معتقد هستیم ساماندهی و رسیدگی به این پروژه نیازمند حمایت مسئولان استانی است و مسئولان محمدشهر به تنهایی نمی‌توانند این مسئله را حل کنند؛ چراکه ساماندهی سیاه‌جوی معضل استان است و حمایت و همکاری همه جانبه می‌طلبد.
داریوش مردانی، معاون هماهنگی امور عمرانی فرمانداری ویژه شهرستان کرج نیز می‌گوید: سیاه‌جوی از ارتفاعات کرج سرچشمه می‌گیرد و تا دریاچه نمک امتداد پیدا می‌کند. مطالعاتی به منظور ساماندهی این رود انجام شده است.
وی با بیان اینکه فاز نخست مطالعات به پایان رسیده است و فاز دوم آن تا پایان سال جاری انجام می‌شود، خاطرنشان می‌کند: هزینه اجرایی پروژه سیاه‌جوی حدود ۴۰ میلیارد تومان برآورد شده است که تأمین این میزان اعتبار در بودجه ۱۴۰۰ ممکن نبود و هزینه اجرای این طرح باید در بودجه سال آینده پیش‌بینی شود.
معاون هماهنگی امور عمرانی فرمانداری ویژه شهرستان کرج بر لزوم پیگیری سازمان آب منطقه‌ای و ساماندهی سیاه‌جوی تاکید می‌کند و می‌افزاید: نیازمند ۲۰ میلیارد تومان اعتبارات فرااستانی هستیم و مکاتبات لازم به منظور تأمین این میزان اعتبار انجام شده است.
ورود دستگاه قضا به معضل سیاه‌جوی
حمیدرضا لشکری، معاون فنی سازمان محیط‌زیست درخصوص مسائل محیط‌زیستی سیاه‌جوی و اقدامات این مجموعه در راستای حل این معضل، می‌گوید: یک دهه از پیگیری‌های محیط‌زیست برای ساماندهی سیاه‌جوی می‌گذرد، جنس کار نظارتی است و تا کنون نیز اتفاقات خوبی افتاده است.
وی با بیان اینکه موضوع به مقام قضائی منعکس شده است، می‌افزاید: در صورت تأمین اعتبار این پروژه به ثمر خواهد رسید و دادستان کرج نیز در این خصوص پیگیری لازم را دارد.
معاون فنی سازمان محیط‌زیست تاکید می‌کند: تنها راه‌حل رفع معضل سیاه‌جوی، همکاری همه جانبه مسئولان ذیربط و تأمین بودجه است.
مهدی حاجی‌قاسمی، کارشناس مدیریت شهری نیز ضمن تاکید بر اجرای طرح جامع ساماندهی حاشیه جاده قزل‌حصار (نهر سیاه‌جوی)، خاطرنشان می‌کند: نهر سیاه‌جوی از انتهای رودخانه دلمبر در ابتدای جاده قزل‌حصار شروع شده است و در جهت کلی شمال به جنوب به طول حدود ۱۱ کیلومتر تا منطقه محمدشهر ادامه دارد.
وی می‌گوید: آلوده شدن آب‌های این نهر با پساب‌ها طی سال‌های اخیر موجب آلودگی زیست محیطی وسیع و بوی آزاردهنده در جنوب کرج و شهرهای ماهدشت و محمد شهر شده است.
این کارشناس مدیریت شهری با بیان اینکه نهر سیاه‌جوی به طول حدود ۱۳ کیلومتر از ارتفاعات شمالی کرج سرچشمه می‌گیرد و به محدوده اراضی کشاورزی زندان قزل‌حصار و منطقه سهرابیه می‌ریزد، ادامه می‌دهد: عملیات لوله‌گذاری خط لوله دو هزار میلی‌متری در اراضی زندان تا پایان سال ۹۸، به طول تقریبی ۱۱ کیلومتر و به صورت سه‌لوله انجام شد و سال جاری نیز بیش از ۲۰۷ برابر بودجه اختصاصی جذب اعتبارات انجام شده است.
حاجی‌قاسمی با بیان اینکه این نهر در حال حاضر علاوه بر هدایت سیلاب‌های دلمبر، دریافت‌کننده زهاب‌ها و فاضلاب‌های منطقه نیز است، تصریح می‌کند: ساماندهی نهر سیاه‌جوی بر اساس مطالعات انجام شده در سنوات قبل و با توجه به دبی حدوداً ۳۱ متر مکعب اعلامی از سوی شرکت آب‌منطقه‌ای استان البرز، به صورت سه خط لوله با قطر دو هزار میلی‌متر، دو خط لوله و یک کانال روباز انجام می‌شد، از این رو از سال ۹۷ تاکنون حدود ۱۱ کیلومتر از مسیر یک خط لوله اجرا شد و خط لوله دوم نیز سال جاری به طول یک هزار و ۸۰۰ متر از محدوده ریل راه‌آهن تا منطقه سهرابیه انجام شده است.
استاندار البرز خواستار رفع مشکل سیاه‌جوی شد
مجتبی عبداللهی، استاندار البرز در جلسه ویژه بررسی راهکارهای ساماندهی نهر سیاه‌جوی، با تاکید بر تسریع در اتخاذ تدابیر لازم برای ساماندهی این رودخانه فصلی، اظهار می‌کند: تمام دستگاه‌ها و شهرداری‌هایی که در قبال این رودخانه فصلی مسئولیت دارند، باید مطالعات خود را تجمیع کنند.
وی ادامه می‌دهد: پس از تجمیع مطالعات باید تخمین و تخصیص اعتبار انجام و پروژه در سریع‌ترین زمان ممکن آغاز شود.
استاندار البرز تاکید می‌کند: طرح‌های مهار آب باید از ابتدای مسیر رودخانه اجرایی و در فواصل مختلف حوضچه‌های آرامش و مخازن ذخیره آب و تصفیه‌خانه، به‌ویژه در پارک‌ها ایجاد شود.
وی تصریح می‌کند: آبی که در این رودخانه فصلی وجود دارد، ارزشمند است و می‌تواند در بخش کشاورزی و صنایع مورد استفاده قرار بگیرد؛ در این راستا ضرورت دارد طرح‌های آبخیزداری و آبخوان‌داری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان مورد توجه قرار بگیرد چراکه ممکن است در بخش‌هایی همپوشانی با دیگر طرح‌ها وجود داشته باشد.
استاندار البرز تاکید می‌کند: باید شرایط را به گونه‌ای مهیا کنیم که آب به صورت طبیعی مسیر خودش را طی کند؛ زیرا هر کجا که در مقابل طبیعت ایستاده‌ایم با واکنش‌ها و بلایای طبیعی مواجه شده‌ایم.
عبداللهی اظهار می‌کند: ساماندهی این مسیر بر عهده سازمان آب‌منطقه‌ای استان است و باید در راستای اجرای این طرح مهم از همراهی و توان شهرداری‌ها نیز استفاده شود
وی می‌افزاید: ضرورت دارد تمام پارک‌های استان به حوضچه‌های آرامش و ذخیره آب مجهز شوند تا در بزنگاه‌ها و برای مصارف مختلف مورد استفاده قرار بگیرد.
استاندار البرز می‌گوید: منطقه‌ای چند هکتاری در ماهدشت وجود دارد که رها و به محل تخلیه آوارهای ساختمانی تبدیل شده است، این منطقه باید ساماندهی و تبدیل به پارک و بوستان برای مردم شود.
با وجود تمام راه‌حل‌های ارائه شده و ورود دستگاه‌های مختلف به بحران سیاه‌جوی، باید دید تا چه اندازه برای ساماندهی این نهر قدیمی عزم جدی وجود دارد.
گزارش از محنا عباسی؛ خبرنگار شهری خبرگزاری ایمنا
نظر شما