به گزارش خبرنگار ایمنا، محله به عنوان یک مکان کالبدی و اجتماعی می‌تواند شرایط مناسبی را برای افزایش مشارکت مردم و استفاده از توان جمعی آنان فراهم آورد؛ در بازتولید هویت محله، تقویت حافظه تاریخی محله، تقویت حس تعلق مکانی و مشارکت شهروندان، ایجاد فضاهای عمومی و گفت و گو بین شهروندان و حفظ سازمان‌های محله‌ای بسیار مهم است.
محله گرایی می‌کوشد تا نظم اجتماعی را برقرار سازد و امنیت اجتماعی همچنین تفاهم و مشارکت مدنی تحقق یابد؛ موضوع محله محوری که اکنون تنها در بعضی از کلانشهرهای کشور مورد توجه مدیران شهری قرار گرفته، تأثیرگذاری زیادی بر حس تعلق شهروندان دارد.
مطالعات محققان در راستای جامعه‌شناختی نشان می‌دهد که احساس مسئولیت شهروندان، حس تعلق و هویت رسمی آنان به محله و شهر خود در کنار رضایتمندی اجتماعی می‌تواند از پیامدهای اجتماعی محله محوری باشد. سرعت افزایش مهاجرت و نیاز به گسترش کالبدی در کنار ضعف در برنامه‌ها و مدیریت شکل‌گیری بافت‌ها و محله‌های شهری همچنین نبود تعادل در قیمت زمین، توجه نکردن به ایجاد تسهیلات عمومی به نسبت میزان گسترش بافت‌های مسکونی و تعداد جمعیت ساکن در محله‌ها از جمله دلایل این نارسایی‌ها محسوب می‌شود.
محله محوری مبتنی بر نقش مشارکتی مردم و اجتماعات محلی است و با مشخصه‌هایی همچون مشارکتی بودن، رویکرد فرآیندی به برنامه‌ریزی، افزایش کنترل مردم بر معیشت و زندگی روزمره و ارائه طرح‌ها و برنامه‌های که ارتباط و وابستگی بیشتری با نیازها و شرایط محیطی و اجتماعی محلی دارد، به عنوان الگوی مطلوب در برنامه‌ریزی و مدیریت شهری باید مورد توجه برنامه‌ریزان و مدیران شهری قرار گیرد.
آغاز نیازسنجی ۷ محله در اراک
ناصر عسگری، سرپرست معاونت خدمات شهری شهرداری اراک در این باره اظهار می‌کند: برنامه‌های محله محور در مدیریت شهری اراک در مراحل آغازین خود است و در حال حاضر نیازسنجی هفت محله این کلانشهر آغاز شده است، اما این موضوع در دست بررسی بوده و مطالعات تکمیل نشده است.
وی می‌افزاید: طرح‌های محله محور شامل برنامه‌های همه جانبه‌ای می‌شود که توأمان ابعاد کالبدی و فرهنگی و اجتماعی شهر را در بر می‌گیرد، بنابراین اجرای این طرح‌ها تنها مختص به مدیریت شهری نیست بلکه همکاری دیگر دستگاه‌ها و ارگان‌ها را می‌طلبد، از این رو در روزهای آینده با انجام هماهنگی‌های بین دستگاهی اهداف طرح محله محوری به طور دقیق مشخص خواهد شد.
سرپرست معاونت خدمات شهری شهرداری اراک ادامه می‌دهد: هدف از محله محوری در مدیریت شهری شناسایی کمبود محلات مختلف شهر و برطرف کردن آن‌ها است که در این راستا محله‌های کم برخوردار در اولویت است.
اراک، شهر تک هسته‌ای
مجتبی ربیعی، یک کارشناس مسائل شهری به خبرنگار ایمنا می‌گوید: از آن جا که شهر اراک، شهری تک هسته‌ای است، اتخاذ رویکرد محله محور در مدیریت شهری تأثیر ویژه‌ای بر ساختار آن خواهد داشت، به طور مثال اگر امکانات رفاهی در همه محله‌ها در دسترس شهروندان باشد، مردم احتیاجی به رفت و آمد به مرکز شهر نخواهند داشت و در نتیجه بار ترافیکی شهر کاهش یافته و به موجب این اتفاق کیفیت خدمات رسانی مراکزی چون اورژانس و آتش‌نشانی نیز افزایش می‌یابد.
وی تصریح می‌کند: محله محوری ابعاد مختلفی دارد که ایجاد مراکز رفاهی و تفریحی در تمام مناطق شهری تنها یکی از نتایج آن است برای نمونه می‌توان مراکز آموزشی متنوعی در محله‌های مختلف شهر ایجاد یا با احداث مراکز قضائی در محله‌های مختلف از سیستم قضائی شهر نیز تمرکززدایی کرد.
این کارشناس مسائل شهری اظهار می‌کند: از موانع اجرای طرح‌های محله محور در شهر این است که در این طرح باید در یک منطقه محدود به ایجاد امکانات مختلف رفاهی، تفریحی و آموزشی پرداخت که این کار نیازمند سرمایه‌گذاری است و از آن جا که پروژه‌های محلی از تنوع کمی برای سرمایه‌گذاران برخوردار بوده، ممکن است طرح‌های محله محور از نظر اقتصادی دچار چالش شوند.
وی ادامه می‌دهد: در طرح‌های محله محور نباید ایجاد سایت‌های مختلف درمانی و اداری در شهر را از نظر دور نگه داشت.
آماده شدن پیش سند محله محوری در شورای شهر
سید وحید میرنظامی، رئیس شورای اسلامی شهر اراک می‌گوید: ایده محله محوری در مدیریت شهری اراک در شورای چهارم مطرح شده و در شورای پنجم مطالعات مقدماتی آن به انجام رسیده است و در حال حاضر نیز پیش سندی برای این طرح آماده شده، اما این سند دارای نقایصی است که پس از رفع آن در شورای ششم به اجرا خواهد رسید.
وی می‌افزاید: مبنای این طرح بر توجه ویژه به نیازهای محلات استوار است و ثمرات مطلوبی را برای شهر به همراه خواهد داشت، توجه به محله‌های شهری افزایش مسئولیت‌پذیری و حس تعلق در شهروندان را به دنبال خواهد داشت و با مشارکت شهروندان در برنامه‌های شهری رضایتمندی از عملکرد مدیریت شهری بالا می‌رود.
رئیس شورای اسلامی شهر اراک با بیان اینکه افزایش بهره‌وری و کاهش اتلاف منابع از دیگر ثمرات مدیریت محله محور است، ادامه می‌دهد: این رویکرد مانع از دپو شدن اعتبارات و امکانات در برخی محلات شهر و محرومیت دیگر مناطق شهری خواهد شد، طرح‌های محله محور در شهر باید مبتنی بر عدالت و در راستای تعمیق مردم سالاری انجام شود.
وی تاکید می‌کند: در این راستا باید بازارچه‌های محلی و مراکز خرید در تمام مناطق و محله‌های شهر در نظر گرفته شود تا شهروندان در محلات مختلف با دسترسی آسان به این گونه مراکز نیازی به مراجعه به هسته مرکزی شهر نداشته باشند، به نوعی می‌توان گفت با اجرای سند محله محوری شهر از حالت تک هسته‌ای نیز خارج خواهد شد.
میرنظامی می‌گوید: سند محله محوری در صورتی به خوبی اجرا خواهد شد که ضریب نفوذ آن بالا باشد، چرا که اگر این طرح به درستی اجرا شود دستگاه‌های زیربنایی مثل ادارات توزیع برق، آب و فاضلاب و مخابرات نیز می‌توانند با رویکرد محله محور به ارائه خدمات خود بپردازند که نتیجه این امر جلوگیری از موازی کاری و نارضایتی مردم از دستگاه‌های خدمات‌رسان خواهد شد.
وی خاطرنشان کرد: سند محله محوری شهر در حال حاضر بر اساس میزان جمعیت و جغرافیای محلات تدوین شده است که این مساله یک نقص به شمار می‌رود و باعث خواهد شد محلاتی که دارای جمعیت کمتری هستند از بهره‌وری کمتری برخوردار شوند؛ این سند نیازمند ویرایش است و باید بر اساس اصل آمایش مدیریت شهری تدوین و نیازهای اجتماعی، فرهنگی، تفریحی هر محله‌ای احصا شود.
رئیس شورای اسلامی شهر اراک تاکید می‌کند: برای نمونه در هر محله باید تعداد بانوان سرپرست خانوار نیز مشخص شود زیرا این قشر از جامعه نیازمند حمایت هستند و در این زمینه باید به طرح‌های کارآفرینی نیز توجه کرد که این امر یاری دستگاه‌هایی چون استانداری و کمیته امداد را می‌طلبد.
وی ادامه می‌دهد: در محله محوری نباید تنها به مقوله‌های کالبدی در شهر پرداخت بلکه مسائل فرهنگی و اجتماعی محلات را نیز باید مورد توجه قرار داد، که در این زمینه باید با شناسایی افراد آسیب دیده یا در معرض آسیب، ساز و کارهای پیشگیرانه‌ای در نظر گرفته شود، همچنین توجه به خانواده‌های ایثارگر و شهدا در محلات مختلف نیز باعث می‌شود نسل جوان الگوهای خود را فراموش نکنند.
میرنظامی می‌گوید: در سند محله محوری نیازهای ورزشی محلات نیز باید بر اساس جمعیت گروه‌های سنی و جنسیتی شناسایی شود و در این مطالعات نباید توجه به بانوان، نوجوانان و سالمندان را از نظر دور داشت.
نظر شما