به گزارش خبرنگار ایمنا، تعطیلی فعالیت آموزشی حضوری در کلیه سطوح آموزشی، اجرای طرح زوج و فرد از درب منزل، تشدید برخورد و اعمال قانون با انواع وسایل نقلیه دودزا و فاقد معاینه فنی خودرو در شهرهای اعلام شده، توقف فعالیت عمرانی همراه با آلودگی نظیر خاک‌برداری و خاک‌ریزی، تعطیلی کامل واحدهای سنگ‌شکن و سنگ‌کوبی و ممنوعیت فعالیت ورزشی در فضای باز در پارک‌ها، بوستان‌ها و ایستگاه‌های ورزشی در این روزها نشان از تسخیر اصفهان توسط آلاینده‌هایی است که قطعاً عمق یک فاجعه را نمایان می‌کند.
واقعیت آن است که آلودگی هوا یکی از چالش‌های اساسی در همه کلان‌شهرهای کشور است اما گویا این معضل در اصفهان، به دلیل وجود صنایع فراوان پررنگ‌تر به نظر می‌آید. قابل تأمل است که این میزان از آلودگی در حالی این شهر را به تسخیر خود درآورده است که بنا به گفته کارشناسان محیط زیست به استناد قانون هوای پاک که در ۲۵ تیرماه سال ۹۶ تصویب شد، مقامات اجرایی و مراجع قضائی باید نسبت به احقاق حق مردم بر هوای پاک اقدام کنند. چه بسا انجام ندادن وظیفه و کوتاهی در این مورد تخلف محسوب شده و قابل پیگیری است.
مهم‌ترین عوامل آلایندگی هوای اصفهان
اما دلایل اصلی تولید این آلاینده‌ها کدامند؟ عده‌ای نبود برنامه‌ریزی مناسب، فعالیت صنایع فراوان، فقدان طرح جامع مبتنی بر مطالعات علمی، نبود مدیریت یکپارچه و نبود قانون‌گذاری و سیاست‌گذاری مناسب را از عوامل اصلی این چالش قلمداد می‌کنند. برخی دیگر، خودروها را متهم اصلی این جریان می‌دانند. یک میلیون و ۷۲۰ هزار خودروی سبک و سنگین در استان اصفهان وجود دارد و عده‌ای معتقدند که اتخاذ تدابیر سختگیرانه به ویژه در انجام نظارت مستمر بر واحدهای آلاینده صنعتی و معاینه فنی و جریمه خودروهای قانون‌شکن در زمینه آلودگی هوا از اصلی‌ترین اقداماتی است که باید انجام شود.
برخی نیز از استقرار واحدهای صنعتی و تولید آهن و فولاد، شهرک‌های صنعتی، معادن سنگ‌بری‌ها و واحدهای صنفی کوچک و بزرگ مختلف در اطراف اصفهان نام می‌برند و می‌گویند آن‌ها در آلودگی اصفهان نقش زیادی دارند. همچنین وجود کانون‌های بحرانی ریزگردها در شمال و شرق اصفهان و محصور شدن استان با بیابان‌های متعهد و پهناور استان‌های یزد، سمنان و خراسان شمالی سبب افزایش آلاینده‌ها می‌شود که معمولاً برای رهایی از چنین مشکلی از راهکارهایی چون جلوگیری از تردد خودروهای دودزا، استفاده نکردن از خودروهای تک‌سرنشین، استفاده از وسایل نقلیه عمومی، نظارت دقیق بر صنایع بزرگ و کوچک آلاینده و توسعه ناوگان عمومی سخن به میان آمده است.
تأثیر قابل توجه آلایندگی خودروها
آلودگی هوای ناشی از منابع خودرویی در کلان‌شهرهای کشور به عنوان یکی از معضلات زیست محیطی به شمار می‌رود. در این میان خودروهای فرسوده با انتشار مضاعف آلودگی هوا و مصرف سوخت بالا نقش غیرقابل انکاری در ایجاد آلاینده‌ها داشته و از آن‌ها به عنوان یکی از عوامل مهم این معضل یاد می‌شود. تحقیقات نشان می‌دهد که تردد خودرو و موتورسیکلت‌های فرسوده علاوه بر افزایش حجم آلاینده‌های هوا به افزایش مصرف سوخت نیز منجر می‌شود. با وجود تبعات منفی گسترده ناوگان خودرویی فرسوده اعم از آلودگی هوا، مصرف بالای سوخت، ایمنی و استاندارد پایین، متأسفانه کماکان بسیاری از خودروها پس از سن فرسودگی همچنان مورد استفاده قرار می‌گیرد.
محمدجواد بگی، مدیرعامل شرکت شهرک‌های صنعتی استان اصفهان با مقصر دانستن وزارت صمت به دلیل تولید خودروهای فاقد کیفیت بر این باور است دلیل اصلی آلودگی هوای اصفهان دود خودروها است.
به گفته وی حذف بنزین پتروشیمی، در راستای بهبود کیفیت سوخت اقدام بسیار خوبی بود اما اکنون باید به ارتقای کیفیت خودروها که نقشی بزرگ در آلودگی هوا ایفا می‌کنند، توجه شود.
مدیرعامل شرکت شهرک‌های صنعتی استان اصفهان توضیح می‌دهد: تقریباً تمام خودروهای تولید داخل بعد از گذشت سه سال شروع به تولید آلایندگی دارند زیرا قطعه‌ای به نام کاتالیست که در خودرو وجود دارد و آلودگی ناشی از سوخت بنزین را به آب و هیدروژن تبدیل می‌کند، پس از گذشت سه سال لازم است شارژ شود تا مانع فرایند تبدیل سوخت به گازهای آلوده کننده هوا شود. بر این اساس مؤثرترین و سریع‌ترین راهکاری که فعلاً برای رفع آلودگی هوا وجود دارد الزام خودروسازان به تجدید کاتالیست‌های خودرو است.
نیروگاه‌ها و صنایع استان از مازوت استفاده می‌کنند؟
اما موضوع قابل بحث این روزها که نقشی تعیین کننده در آلایندگی هوای مناطق صنعتی ایفا می‌کند، تمرکز صنایع فراوان و هم‌جواری نیروگاه‌های مازوت سوز با کلان‌شهری مانند اصفهان است که نگرانی‌ها برای استفاده از نفت کوره را افزایش داده است. در حالی که به گفته مسئولان از مازوت حتی در زمان کمبود گاز هم استفاده نخواهد شد. در واقع تشدید آلودگی هوا موضوعی است که کلانشهرها هر سال در فصول سرد با آن دست و پنجه نرم می‌کنند. افزایش غلظت آلاینده‌ها همراه با پدیده وارونگی دما، میزان آلودگی هوا را بیشتر از حد مجاز می‌کند و فعالیت نیروگاه‌ها و صنایع آلاینده در نزدیکی شهر و تردد خودروهای فرسوده هم به این آلودگی دامن می‌زند.
امسال استفاده از سوخت مازوت در برخی نیروگاه‌ها و کارخانه‌ها در کشور به عنوان متهم اصلی آلودگی بی‌سابقه هوا معرفی شده است. این چنین که شنیده‌ها حاکی از آن است که به دلیل مصرف بالای گاز و کمبود آن در کشور و نبود امکان تأمین گاز کافی برای نیروگاه‌ها، مجوز استفاده از مازوت به برخی از صنایع و نیروگاه‌ها داده شده است و البته این نوع ادعاها، پس از مطرح شدن، توسط مسئولان مربوطه تکذیب شد.
از مازوت سوزی ممانعت می‌شود
اما در برابر ادعاها و بیانات مطرح شده مبنی بر استفاده احتمالی از مازوت توسط صنایع و نیروگاه‌های اصفهان، مسئولان مربوطه چه پاسخ‌هایی دارند؟
ایرج حشمتی، مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا با اشاره به وجود ۵۵۰ صنعت آلاینده در استان اصفهان اظهار می‌کند: ۴۵۰ نوع از صنایع اصفهان در شعاع ۵۰ کیلومتری آن قرار گرفته است که شش درصد از مساحت کل استان است. در همین مساحت ۳۵۰ واحد تولید آجر، ۱۰۰ واحد تولید گچ، ۵۰ واحد تولید قیر سنتی و ۵۰۰ واحد ریخته‌گری سنتی در حال فعالیت‌اند. واضح است که ۸۰ درصد از صنایع در همین مساحت فعالیت می‌کنند. آماری که نشان می‌دهد در مساحتی کوچک زندگی و اشتغال جریان دارد که نشان از توزیع نامتوازن صنایع در اصفهان است.
وی می‌گوید: تنها این صنایع دلیل آلایندگی نیستند بلکه تردد یک میلیون انواع خودرو و ۶۰۰ هزار دستگاه موتورسیکلت در اصفهان از جمله دلایلی است که بر میزان آلایندگی می‌افزاید. به طوری که اصفهان رکورددار مصرف گازوئیل در کشور شناخته شده است.
مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان اصفهان در رابطه با مصرف مازوت در نیروگاه‌ها می‌گوید: با وجود سرما و کمبود گاز، مصرف مازوت در نیروگاه‌ها در مدت محدود مطرح بوده اما از طرفی هم به دلیل کیفیت هوای اصفهان ممانعت از این اقدام همواره در دستور کار حفاظت محیط زیست استان بوده است و در این راستا از سوی مدیران ارشد استانی، دستگاه قضا و نمایندگان مجلس شورای اسلامی و شورای اسلامی شهر، حمایت‌های قابل توجهی انجام گرفته است.
حشمتی می‌گوید: سازمان محیط زیست گزارش‌های فنی و کارشناسی را در رابطه با تأثیرات مخربی که مصرف مازوت بر روی کلانشهر اصفهان و شهرهای مجاور آن دارد ارائه می‌دهد. با این وجود، هنوز هم اقدامات انجام شده در راستای کاهش آلودگی هوا مناسب و تأثیرگذار نبوده است؛ زیرا میزان آلودگی در استان اصفهان به‌مراتب بیشتر از سایر استان‌ها است.
مخازن مازوت نیروگاه‌های اصفهان از سال ۹۳ پلمب شده است
محمدرضا نوحی، سخنگوی صنعت برق استان اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا اظهار کرده بود: اصفهان دارای دو نیروگاه شهید محمد منتظری و اسلام‌آباد است که قابلیت استفاده از سوخت مازوت را دارند؛ مخازن مازوت این نیروگاه‌های اصفهان سال ۹۳ به دلیل استفاده از مازوت از طرف دادستان وقت پلمب شد و تاکنون هم قسمت مازوت سوزی این دو نیروگاه از حالت پلمب خارج نشده است.
وی افزود: دو سال قبل نیروگاه شهید منتظری به مدت سه روز با مجوزهای لازم توانست از مازوت استفاده کند و پس از اتمام سه روز دوباره قسمت مازوت سوزی آن پلمب شد و تاکنون هم گشوده نشده است. با توجه به سرمای نیمه دوم هر سال و افزایش مصرف گاز خانگی، معمولاً صنایع و نیروگاه‌ها با کمبود گاز مواجه می‌شوند، اما به دلیل تأثیرگذاری شدید مازوت بر کیفیت هوا، مجوز استفاده از این ماده صادر نمی‌شود.
سخنگوی صنعت برق استان اصفهان تأکید می‌کند: در شرایط کمبود گاز نیز اولویت بر تأمین گاز مصارف خانگی و ممانعت از خاموشی در این بخش است، با وجود این مشکل، برنامه‌ای هم برای استفاده نیروگاه‌ها از مازوت نیست و قطعاً در صورت چنین اقدامی، نیروگاه‌ها پلمب خواهند شد.
گاز تمام نیروگاه‌های اصفهان به‌طور کامل تأمین می‌شود
سیدمصطفی علوی، مدیرعامل شرکت گاز استان اصفهان در گفت‌وگو با سایر رسانه‌ها با اشاره به اینکه هیچیک از صنایع در شعاع ۵۰ کیلومتری اصفهان از سوخت مازوت استفاده نمی‌کنند، می‌گوید: گاز تمام نیروگاه‌های اصفهان به‌طور کامل تأمین می‌شود.
وی تصریح می‌کند: در حال حاضر با محدودیت تأمین گاز صنایع سیمان و فولاد، میزان مصرف گاز در استان اصفهان را کنترل کرده‌ایم. کاهش مصرف گازی که اکنون در استان اتفاق افتاده است به دلیل کنترل و محدودیت تأمین گاز صنایع فولاد و تمام کارخانه‌ها سیمان است، به‌گونه‌ای که به غیر از سیمان‌سفید نائین مصرف گاز صنایع سیمان اصفهان به صفر، مصرف گاز فولاد مبارکه به نصف و ذوب‌آهن به یک‌سوم نسبت به شرایط عادی خود رسیده است.
دلیل آلودگی هوای اصفهان، مصرف مازوت نیست
بابک صادقیان، مدیر آزمایشگاه‌های حفاظت محیط زیست استان اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا اظهار می‌کند: اصفهان به دلیل شرایط نامناسب اقلیمی، خشک‌سالی و صنایعی که در اطراف آن قرار دارد نسبت به دیگر کلانشهرها از آلودگی بیشتری برخوردار است. قرارگیری بیشتر از ۶۰ درصد از صنایع فولادی کشور، ۷۰ درصد صنایع آجرپزی و صنایعی دیگر مانند پتروشیمی و سیمان در استان اصفهان موجب ایجاد آلودگی زیادی شده است. ضمن آنکه حمل و نقل مواد اولیه و محصولات این صنایع از طریق خودروهای دیزلی از عوامل مهمی است که اصفهان را در جایگاه اولین شهر آلوده کشور قرار داده است.
وی ادامه می‌دهد: به علاوه فعالیت‌های غیراصولی واحدهای صنعتی و معدنی مانند واحدهای سنتی تولید آجر و گچ که در مرکز کانون‌های بحرانی فرسایش بادی مجاور کلانشهر اصفهان انجام می‌گیرد و بارش اندکی که از مهرماه سال گذشته تاکنون با آن روبه‌رو بوده‌ایم، باعث افزایش روزهای ناسالم در اصفهان بوده‌اند. با این حال هیچ مجوزی برای مازوت سوزی در نیروگاه‌ها و شعاع ۵۰ کیلومتری کلانشهر اصفهان صادر نشده است.
مدیر آزمایشگاه‌های حفاظت محیط زیست استان اصفهان یادآور می‌شود: از سال ۹۳ که به دلیل استفاده از مازوت، دو نیروگاه پلمپ شدند تا این لحظه هیچ مجوزی برای استفاده از مازوت صادر نشده است. هرچند فشار و درخواست به دلیل کمبود گاز از سوی برخی از صنایع و نیروگاه‌ها برای استفاده از مازوت وجود دارد ولی به هیچ وجه موافقت نمی‌شود و اداره کل حفاظت محیط زیست استان اصفهان نظارتی جدی بر روند کار واحدهای نیروگاهی و صنعتی نسبت به مصرف مازوت دارد.
گزارش از: نفیسه زمانی نژاد، خبرنگار اقتصادی ایمنا
نظر شما