به گزارش خبرنگار ایمنا، برآورد می‌شود حدود ۴۴ میلیون نفر از جمعیت کشور تحت پوشش سازمان تأمین اجتماعی قرار داشته و از خدمات آن بهره‌مند می‌شوند. در استان اصفهان نیز ۶۵ درصد یعنی سه و نیم میلیون نفر از جمعیت پنج میلیونی استان تحت پوشش این سازمان هستند و در مقایسه با آمار کشور، می‌توان گفت حدود هشت تا ۹ درصد بیمه‌شدگان کشوری از استان اصفهان هستند و همه این آمار نشان دهنده اهمیت نقش و جایگاه تأمین اجتماعی در استان اصفهان دارد. در حاشیه بازدید از خبرگزاری ایمنا با دکتر محسن ریاضی؛ مدیرکل تأمین اجتماعی استان اصفهان گفت‌وگویی انجام شد را در ادامه می‌خوانید:
جمعیت بیمه‌شدگان تأمین اجتماعی و بازنشستگان استان اصفهان چقدر است؟
بر اساس آمار شهریورماه امسال، یک میلیون و دویست هزار بیمه شده در استان تحت پوشش تأمین اجتماعی هستند که شامل حدوداً ۹۶۰ هزار مرد و ۲۲۰ هزار نفر خانم است و از این تعداد ۱۸ هزار و ۵۰۰ نفر هم مقرری‌بگیر بیمه بیکاری هستند. پرداخت مقرری بیمه بیکاری نیز قانون خاص خود را دارد که بر اساس ۵۵ درصد متوسط ۹۰ روز آخر است و به ازای هر فرد تحت تکفل هم تا چهار نفر ۱۰ درصد حقوق هر ماه اختصاص داده می‌شود.
در استان هر ماه حدود ۵۰ میلیارد تومان حق بیمه بیکاری می‌پردازیم که ارتباط مستقیم بین بیمه بیکاری و وضعیت اقتصادی استان وجود دارد که هر چه وضعیت اقتصادی استان رو به رونق باشد وضعیت بیمه‌شدگان ما بهتر و مقرری بگیران بیمه بیکاری ما کمتر و هر چه وضعیت اقتصادی استان و کشور، خوب نباشد رشد بیمه‌شدگان کم و مقرری بگیران بیمه بیکاری نیز بیشتر می‌شود.
در مورد آمار بازنشستگان هم حدود ۳۶۰ هزار مستمری‌بگیر در استان داریم که این تعداد شامل ۲۱۷ هزار بازنشسته، ۱۱ هزار از کار افتاده است و مابقی باز مانده هستند. هر ماه حدود یک هزار و ۴۰۰ میلیارد تومان مستمری به این تعداد پرداخت می‌شود.
شیوع کرونا چه تأثیری بر تعداد مقرری‌بگیران بیمه بیکاری داشت و چه تسهیلاتی به آسیب‌دیدگان کرونا داده شد؟
در مدت شیوع کرونا دسته‌ای از مشاغل تعطیل شدند به ویژه مشاغل مرتبط با گردشگری به طور کلی تعطیل بودند. سازمان نیز در قالب بخشنامه‌ها و دستورالعمل‌هایی صادر شده تسهیلاتی برای کارفرمایان مذکور در نظر گرفت که مشکلی برای پرداخت حق بیمه برای کارفرما وجود نداشته باشد و برای کارکنان این مشاغل هم اختصاص بیمه بیکاری را مطرح کرد که در این زمینه دولت به سازمان تأمین اجتماعی کمک کرد تا این سازمان بتواند، بیکاران ناشی از کرونا را در این ایام در قالب مقرری بستری بیمه بیکاری تحت پوشش خود قرار دهد، برای مشاغل آسیب دیده از کرونا هم حق بیمه امهال شد یعنی برای پرداخت حق بیمه مشاغل، مدتی به آنها فرصت داده شد تا در سه یا چهار نوبت این کار انجام شود.
درباره بیمه زنان خانه‌دار و بیمه دانشجویان توضیح دهید؟
در استان اصفهان حدود ۳۸ هزار بیمه شده از زنان خانه‌دار و دو هزار و ۵۰۰ بیمه شده دانشجو داریم، روابط سازمان تأمین اجتماعی بر اساس رابطه کارگری و کارفرمایی است که به آن بیمه شده اجباری می‌گوئیم اما همه افراد جامعه این شرایط را ندارند همچنین برخی بیمه‌شدگان اجباری که ناگزیر به ترک کار شده‌اند، همچنان علاقه‌مند هستند تحت پوشش تأمین اجتماعی باشند بنابراین نوع بیمه شده‌های دیگر در قالب اختیاری تعریف شده که بیمه‌شدگان حرف و مشاغل آزاد و بیمه اختیاری در این قالب قرار گرفته و شامل بیمه زنان خانه‌دار و دانشجویان هم می‌شود.
در این نوع بیمه، کل افراد خانوار را به عنوان بیمه شده اصلی، هدف قرار دادیم که افراد می‌توانند با عقد قرارداد جداگانه به اسم خودشان، بیمه شده تأمین اجتماعی شده و از مزایای سابقه و دفترچه درمان بهره‌مند شوند. بیمه مشاغل آزاد هم با سه نرخ ۱۲، ۱۴ و ۱۸ درصد تعریف شده که هر کدام شرایط خاص خود را دارد.
زنان خانه‌دار می‌توانند از ۱۸ سالگی شروع به پرداخت بیمه کنند تا پس از ۳۰ سال، بازنشسته شوند. این شیوه بیمه، نسبت به بیمه اجباری شاید به صرف سازمان تأمین اجتماعی نباشد اما این فرصت را سازمان تأمین اجتماعی در اختیار افراد قرار داده تا با هزینه کمتری بیمه‌پردازی را شروع کنند و تحت پوشش سازمان تأمین اجتماعی قرار بگیرند و علاوه بر استفاده از خدمات این سازمان، در آینده هم بتوانند زودتر بازنشسته شوند.
دانشجویان برای بیمه شدن چه مدارکی نیاز دارند؟
دانشجویان نیازی به مراجعه به شعب ندارند، ثبت‌نام آنها غیرحضوری است، وارد سایت Es.Tamin.ir می‌شوند و مدارک لازم اعم از کارت دانشجویی و مدارک هویتی خود را در آنجا بارگذاری می‌کنند، این سایت تمام اطلاعاتی که یک بیمه شده یا کارفرما و مستمری بگیر و حتی افرادی که سابقه بیمه دارند را ارائه می‌دهد.
وضعیت بدهی‌ها به تأمین اجتماعی چگونه است؟
دو دسته بدهی عمده در سازمان تأمین اجتماعی وجود دارد، یکی بدهی‌های دولت و دیگر بدهی‌های کارفرمایان. بدهی‌های کارفرمایی در سطح کشور بسیار بالاست در استان اصفهان هم این بدهی‌ها رقم بسیار بالایی است که بالاترین مبلغ آن ۲۵۰ میلیارد تومان است و در عین حال کارفرمای دارای دو سه میلیون تومان بدهکاری هم داریم.
مشکل کارفرمایان با بیمه تأمین اجتماعی چیست؟
هر کارفرمایی باید تکالیف قانونی خود را انجام دهد، این تکالیف در قانون تأمین اجتماعی مصوب سال ۱۳۵۴ ذکر شده که شامل پرداخت مالیات و دیگر تکالیف مشخص شده است، هر کارفرما تکالیفی در قبال سازمان تأمین اجتماعی دارد از جمله اینکه باید لیست و حق بیمه افراد شاغل خود را پرداخت کند، محیط ایمنی را برای کار مشخص کند و معاینات آنها را انجام دهد و در صورت انعقاد قرارداد با اشخاص حقیقی یا حقوقی پیمانکار برای بیمه نیروها، قرارداد مذکور را به سازمان تأمین اجتماعی بفرستد تا بتواند کارکنان را بیمه کند، در صورت انجام نقل و انتقال در ابتدا تکلیف بدهی کارفرمای قبلی را مشخص کند و به طور کلی چنین مواردی به عنوان تکالیف کارفرما در قانون تأمین‌اجتماعی مشخص شده است.
در استان اصفهان حدود ۱۲۰ هزار کارگاه بزرگ و کوچک از فولاد مبارکه تا یک مغازه تحت پوشش تأمین اجتماعی هستند، در قانون برای هر کارگاه دارای نیروی کار در بخش‌های کشاورزی، صنعت و خدمات، واحد تأمین اجتماعی کارگاه است و تکالیف کارفرمای هر کارگاه در قانون مشخص است، در بسیاری از اوقات اعتراض کارفرمایان به خاطر نداشتن آشنایی به این موضوع است. برخی فکر می‌کنند ۳۰ درصد حق بیمه مشخص شده که ۲۰ درصد آن را کارفرما باید بپردازد و بقیه را نیروی کار ظالمانه است.
برخی نسبت به هزینه‌ای که برای قراردادهای پیمانکاری تعیین شده انتقاد دارند اما همه این موارد در قانون مشخص شده است، پس اگر به نرخ حق بیمه یا هر موضوع دیگری اعتراض دارند، باید قانون اصلاح شود اما تا وقتی قانون تکلیف را مشخص کرده، کارفرما باید آن را انجام دهند. تأمین اجتماعی تعهدات لازم‌الاجرایی دارد که منابع انجام آن از همین حق بیمه کارگران تأمین می‌شود. مواردی چون پرداخت مستمری به بازنشستگان یا هزینه درمان بیمه‌شدگان و چون کارفرما چنین ذهنیتی درباره هزینه کرد حق بیمه ندارد، ممکن است بخاطر پرداخت حق بیمه گله‌مند باشد این یکی از معضلات سازمان تأمین اجتماعی است که درباره آن کتابی به نام بازار کار و تأمین اجتماعی نوشته‌ام.
در کل باید گفت سهم هزینه‌های تأمین اجتماعی در هزینه‌های تولید بالا نیست و این عدم آگاهی به قوانین و مقررات است که باعث می‌شود کارفرما تعهدات خود را به موقع انجام ندهد و با جریمه از سوی تأمین اجتماعی روبه‌رو شود. از سوی دیگر این هزینه‌های بیمه، شاید در تضاد منافع با کارفرمایان باشد که تأمین اجتماعی بخواهد حق بیمه‌ای برای کارکنانش دریافت کند و به مستمری‌بگیر بدهد و در این میان کارفرما هیچ خدمتی نگرفته باشد، در حالی که آرامش بیمه شده از آینده و دریافت مستمری یا خدمات درمانی در هنگام بیماری بر همین اساس است و برای برخی کارفرمایان که مستقیم از این خدمات تأمین اجتماعی استفاده نمی‌کنند، شاید پذیرش این هزینه تا حدودی مشکل است یا شاید فرایندهای کاری ما برای ارائه خدمات به کارفرمایان مشکل داشته باشد، در کل همه این موارد می‌تواند ریشه مشکلات کارفرمایان با تأمین اجتماعی باشد.
بازنشستگان تأمین اجتماعی معتقدند در مقایسه با بازنشستگان کشوری و لشکری همسان‌سازی حقوق کامل اجرا نشده است این موضوع تا چه اندازه درست است؟
این بحث باید در قانون بودجه امسال مشخص شود، صندوق‌های لشکری و کشوری از محل منابع دولتی این همسان‌سازی را انجام دادند اما سازمان تأمین اجتماعی از منابع خودش این کار را انجام داد، در حالی که بنیه مالی تأمین اجتماعی ضعیف است و اجرای همسان‌سازی حقوق بازنشستگان، فشار بیشتری بر بنیه مالی تأمین اجتماعی وارد کرد. موضوع اینجاست که صندوق‌های دیگر چون دستشان در جیب دولت بود در سال گذشته، همسان سازی را با مبلغ بیشتری اجرا کردند که بعد از آن با توجه به اعتراضاتی که صورت گرفت، تأمین اجتماعی نیز میزان افزایش مستمری را به سطح دیگر بازنشستگان رساند و تفاوتی که وجود داشت با اجرای مرحله دوم همسان‌سازی، برطرف شد.
همسان سازی در سال ۱۴۰۰ و در قالب بودجه سالیانه کشور اتفاق افتاد، موضوعی که اکنون مطرح شده این است که آیا در بودجه ۱۴۰۱ هم دیده می‌شود یا خیر؟ اگر در بودجه کشور این موضوع در نظر گرفته شود، صندوق‌های بازنشستگی از جمله تأمین اجتماعی هم می‌توانند آن را در سال آینده اجرا کنند اما از نظر برابری تفاوت آن‌چنانی در شرایط کنونی وجود ندارد.
خواسته تأمین اجتماعی این است که بودجه همسان‌سازی از سوی دولت تأمین شود، در حالی که بودجه این طرح برای سال ۱۴۰۰، مبلغ ۸۹ هزار میلیارد تومان از محل مطالبات دولت در نظر گرفته شد اما بودجه دو صندوق بازنشستگی کشوری و لشکری به شکل مستقیم از سوی دولت تأمین شد و خواسته تأمین اجتماعی نیز این است که سازمان تأمین اجتماعی هم مانند دو صندوق دیگر، از بودجه عمومی کمک دریافت کند و اینکه تأمین اجتماعی با وجود همه مشکلاتش، از بودجه خودش برای همسان‌سازی خرج کند کمی جفا به بیمه‌شدگان و مستمری‌بگیران این صندوق است. امیدواریم با کمک‌های دولت بتوانیم سال‌های آینده هم همسان‌سازی را اجرا کنیم.
با همه این موارد بازنشستگان تأمین اجتماعی همسان‌سازی را ناعادلانه می‌دانند، نظر شما چیست؟
سازمان تأمین اجتماعی همسان‌سازی را بر اساس پرداختی‌های افراد به سازمان تنظیم کرد و بر اساس دریافتی‌های صندوق سازمان تأمین اجتماعی این همسان‌سازی اجرا شد، در حال حاضر افرادی هستند که با اجرای همسان‌سازی حقوق چیزی حدود هفت تا هشت میلیون تومان افزایش حقوق داشته‌اند چون پرداختی‌هایشان به تأمین اجتماعی بیشتر بوده اما آنکه پرداختی حداقلی داشته طبیعتاً افزایش حقوق کمتری هم داشته است چرا که سنوات و مبلغ پرداختی در افزایش حقوق تأثیر دارد.
برخی بازنشستگان از شروع مستمری برای افراد تازه بازنشسته شده گله دارند که گاهی این شروع طولانی است، دلیل آن چیست؟
در شرایط عادی برقراری این مستمری برای افرادی که تازه بازنشسته می‌شوند یک یا حداکثر دو ماه طول می‌کشد، کسی که هفت یا هشت ماه برای برقراری مستمری منتظر مانده، ممکن است مشکلاتی مانند نقص پرونده و مدارک داشته باشد، به طور کلی مستمری بازنشستگی در مشاغل آزاد، همان ماه برقرار می‌شود اما درباره مشاغل سخت و زیان‌آور، یک تا یک و نیم ماه طول می‌کشد تا زمانی که چهار درصد اجرا شود، درباره کارگاه‌ها نیز به این دلیل که کارفرما یک ماه دیرتر لیست حق بیمه را پرداخت می‌کند، گاهی برقراری مستمری بازنشستگان، تا دو ماه طول می‌کشد.
به نظر شما، مبلغ دریافتی حق بیمه از کارگران با خدمات دریافتی از تأمین اجتماعی همخوانی دارد؟
برخی بیمه‌شدگان با کیفیت درمان ممکن است مسئله داشته باشند که در این باره اظهارنظر نمی‌کنم اما در حوزه بیمه‌ای هر فرد متناسب با پرداختی‌های حوزه بیمه‌ای خود از تأمین اجتماعی خدماتی دریافت می‌کند که شامل مستمری از کارافتادگی، مستمری بازماندگی، بازنشستگی، ایام بیماری، بارداری، کمک هزینه ازدواج و غیره می‌شود. درست است که در حوزه درمان سازمان تأمین اجتماعی بیمه‌شدگانی که حداقل پرداختی را دارند با کسانی که حداکثر حق بیمه را واریز می‌کنند خدمات یکسانی دریافت می‌کنند اما در در حوزه بیمه‌ای، هر خدمتی که به بیمه شده ارائه می‌دهیم متناسب با حقوق و دستمزدی است که افراد به سازمان تأمین اجتماعی می‌پردازند.
موضوع ورشکستگی تأمین اجتماعی و مشکلات مالی، چه تأثیری بر ارائه خدمات دارد؟
سازمان تأمین اجتماعی در نقطه سر به سر منابع و مصارف قرار دارد. طبق اصل ۲۹ قانون اساسی تأمین اجتماعی، دولت موظف است اگر وضعیت مالی ۲۰ صندوق بازنشستگی در کشور خراب شود، جوابگوی تعهدات آنها باشد، همین طور که اکنون کسری صندوق بازنشستگی و صندوق لشکری را پرداخت می‌کند.
سازمان تأمین اجتماعی هم اگر زمانی به جایی برسد که منابع حق بیمه جوابگوی مستمری‌هایش را ندهد، دولت مکلف است این کسری‌ها را جبران کند چون تأمین اجتماعی از تکالیف دولت و سازمان تأمین اجتماعی ابزاری برای انجام این تکلیف قانونی دولت است. هنوز به نقطه ورشکستگی نرسیده‌ایم اما تقریباً در نقطه سر به سری منابع و مصارف هستیم اما صندوق بازنشستگی و لشکری به این مرحله رسیده‌اند و دولت در حال حمایت از آنها است و می‌بینید که مستمری بازنشستگان زیر پوشش آنها بهتر است.
ارائه خدمات غیرحضوری تا چه حد توانسته از مراجعه حضوری بیمه‌شدگان بکاهد؟
طرح ۳۰۷۰ در سه ماهه آخر سال گذشته در دستور کار قرار گرفت که ۳۰ مورد از خدمات یا اموری که ۷۰ درصد مراجعات به سازمان تأمین اجتماعی را تشکیل می‌داد را در قالب خدمات غیرحضوری طرح ۳۰۷۰ قرار دادیم، از این ۳۰ خدمت ۱۲ مورد در حوزه بیمه‌شدگان و ۱۲ خدمت در حوزه کارفرمایی و حدود سه مورد در حوزه نام نویسی برای بیمه‌شدگان و سه مورد هم در حوزه مستمری بگیران است.
آخرین آمارها نشان می‌دهد در شعب تیپ کوچک آمار مراجعه ۵۰ تا ۶۰ درصد کاهش یافته است البته این ابتدای کار است و تا زیرساخت‌های آن به طور کامل آماده شود قطعاً مراجعات تا ۷۰ یا ۸۰ درصد نیز کاهش خواهد داشت، در حال حاضر با طرح حذف دفترچه درمانی در شعب کوچک تا ۵۰ تا ۶۰ درصد مراجعات کاهش یافته است، در شعب تیپ بزرگ هم این آمار رو به رشد است و از ۲۰ تا ۳۰ درصد آغاز شد و امیدواریم در بلندمدت کاهش مراجعه حضوری به صددرصد برسد.
مشاغل سخت و زیان‌آور چند درصد بیمه‌شدگان استان را شامل می‌شود؟
یکی از قوانینی که بنیه مالی سازمان تأمین اجتماعی را به مخاطره انداخت، همین مشاغل سخت و زیان‌آور بود. قرار بود هر فرد ۳۰ سال کار کند و ۳۰ درصد حق بیمه پرداخت کند و بعد از این مدت بازنشسته شود اما بازنشستگی‌های پیش از موعد، سخت و زیان‌آور برای صندوق‌های بازنشستگی مانند سم عمل می‌کنند و کل دنیا به سمت حذف بازنشستگی‌های پیش از موعد رفته است.
تنها در سازمان تأمین اجتماعی مشاغل سخت و زیان‌آور مطرح است که این قانون از سال ۸۰ اجرا شد و در قالب آن به ازای هر ماه کار یک و نیم برابر برای بیمه شده در نظر گرفته می‌شود و فرد با ۲۰ سال هم می‌تواند بازنشست شود، این به معنای آن است که فرد ۱۰ سال حق بیمه نمی‌پردازد، ۱۰ سال زودتر مستمری بگیر می‌شود و مبلغ مستمری‌اش بیشتر می‌شود چون فرمول مستمری برای بازنشستگان، دو سال آخر سنوات تقسیم بر ۳۰ محاسبه می‌شود و وقتی سنوات ضربدر یک و نیم شود، مبلغ مستمری که قرار است ۳۰ تا ۴۰ سال فرد و خانواده‌اش دریافت کند در سطح بالایی قرار می‌گیرد.
در مقایسه با شرایط عادی بازنشستگی این شیوه بار مالی سنگینی برای تأمین اجتماعی دارد. البته بازنشستگی بخشی از قانون سخت و زیان‌آور بود و بخش‌های ایجاد ایمنی در محیط کار، رفع صفت سخت و زیان‌آور نیز در آن وجود دارد که به طور کلی به فراموشی سپرده شده است و در نتیجه بازنشستگی پیش از موعد، برای بسیاری از کارفرمایان ابزاری برای تعدیل نیروی انسانی شده است.
از نظر فرآیندهای کاری نیز این قانون ایراداتی دارد که باید بازنگری شود و چند سالی هست در دستور کار قانون‌گذاران قرار گرفته است. زمزمه‌هایی برای تغییر این قانون شنیده می‌شود و امیدواریم با شرایط سازمان تأمین اجتماعی و کشور ما، آئین نامه‌های این قانون اصلاح شود. آنچه در دنیا اجرا می‌شود بسیار با این قانون متفاوت است. به طور کلی می‌توان گفت بازنشستگی پیش از موعد، قانونی است که هم بیمه شده از آن ناراضی است و هم سازمان تأمین اجتماعی و کارفرما، یعنی اکثر ذی‌نفعان از این قانون ناراضی هستند اما بیشترین ضربه به بنیه مالی سازمان تأمین اجتماعی را همین قانون بازنشستگی سخت و زیان‌آور وارد کرد.
نظر شما