به گزارش خبرنگار ایمنا، پیشرفت در صنایع فضایی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است تا آنجا که کشورهای مختلف را بر آن داشته تا برای سفر به فضا و قدم گذاشتن بر ماه، با ناسا هم پیمان شده‌اند و هر روز شاهد پیشرفت صنایع فضایی و نزدیک شدن به آرزوی بشر برای دستیابی به فضا هستیم. اقدامات، تحولات، پیشرفت‌ها و چالش‌های بسیاری در این راه وجود دارد که با تلاش و تدابیر جهانی می‌توان از آنها عبور کرد و به اکتشافات فضایی درخشانی دست یافت، در این زمینه با عمران مرادی، عضو شورای علمی مرکز نجوم ادیب گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که شرح آن را در ادامه می‌خوانید:
آیا در سال‌های پیشرو تحولاتی در عرصه ارتباطات مبتنی بر ماهواره‌ها خواهیم داشت؟
بله؛ پروژه استفاده از ماهواره‌ها قطعاً مهم است و خبرساز خواهد شد؛ در این زمینه اسپیس ایکس تلاش زیادی می‌کند که از ماهواره‌ها به صورت گروهی استفاده کند؛ این ماهواره‌ها وظیفه برقراری ارتباط با زمین را به عهده دارند و تلاش می‌کنند، اینترنت را گسترش دهند و راه‌های ارتباطی را تا حد امکان در دسترس همه انسان‌ها قرار دهد. در سال‌های پیش رو تحولات بسیار مهمی را در عرصه ارتباطات مبتنی بر ماهواره داریم؛ ایران نباید از این عرصه عقب بمانند و شرایط و بسترسازی‌هایی را انجام دهیم تا بتوانیم بهره‌بردار خوبی از ماهواره‌ها باشیم و بتوانیم از خدمات آنها بر روی زمین استفاده کنیم. در غیر این صورت از تکنولوژی‌های روز دنیا عقب می‌مانیم پس تمام تلاشمان در این زمینه باید در جهت پیشرفت باشد.
آیا انسان‌ها به مریخ خواهند رسید؟
قطعاً در آینده انسان‌ها به مریخ خواهند رسید؛ اسپیس ایکس و ایلان ماسک که اعلام کرده‌اند که سال ۲۰۲۶ این اتفاق خواهد افتاد. این که تاریخی که ایلان ماسک اعلام کرده چه قدر واقعی است و یا جنبه شعاری دارد تا بودجه و حمایت دریافت کند و یا روی تشویق مردم اثرگذار باشد، آنچنان مشخص نیست اما این اتفاق حتماً خواهد افتاد؛ چرا که روند پیشرفت فضایی انسان‌ها به سرعت رو به رشد است. پروژه‌های مختلفی مثل اسپیس ایکس و آرتمیس هدف اصلی با هدف اصلی کشف شرایطی برای دستیابی و زندگی انسان‌ها بر مریخ در حال انجام است. وقتی به روند پروژه‌های مریخ‌نورد نگاه می‌کنیم، متوجه خواهیم شد که هرچه پیش رفتیم، این پروژه‌ها پیشرفته‌تر و کم ریسک‌تر شده‌اند. زمانی هر کدام از این مریخ‌نوردهایی که به آنجا می‌رفتند با شکست روبه‌رو می‌شدند، اما هر چقدر جلو آمدیم این شکست‌ها کمتر و کمتر شد و در آینده اتفاقات جدیدتری در این عرصه رخ خواهد داد.
در زمینه دستیابی به مریخ، به واسطه هزینه‌های بالا کشورها در حال هم‌فکری هستند؛ بنابراین این کشورها به این نتیجه رسیدند که با یکدیگر اهداف مشترکی را دنبال کنند. کشورهای مختلفی در حال همکاری با ناسا و با سازمان فضایی اروپا در حال حرکت برای دستیابی به اهدافشان هستند.
آیا در مأموریت‌های فضایی فضانوردان ایرانی نیز حضور دارند؟
بله؛ بانویی ایرانی‌الاصل به نام یاسمین مقبلی در فهرست ۱۸ نفره، فضانوردانی که واجد شرایط مأموریت آرتمیس و فرود بر روی ماه هستند، اعلام شده است. یاسمین مقبلی در سال ۲۰۱۷ به گروه فضانوردان ناسا پیوست. لیسانس و فوق لیسانس خود را در رشته هوافضا دریافت کرده و همچنین از مدرسه خلبانی آزمایشی دریایی ایالات متحده فارغ‌التحصیل شده است. وی متولد ۱۳۶۲ و فارغ‌التحصیل MIT است و در ۳۹ هواپیمای مختلف حدود دو هزار ساعت پرواز دارد.
وضعیت ایران در صنعت فضایی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
صنعت فضایی ایران فراز و نشیب‌های زیادی را طی کرده است. به هر حال نسبت به کشورهای پیش رو دنیا عقب‌تر هستیم. ایران نشان داده پتانسیل رشد سریع را دارد. جز کشورهایی هستیم که به صورت بومی توانستیم با فرستادن ماهواره امید به فضا دست یابیم؛ ماهواره امید ثمره سال‌ها تلاش مسئولان صنایع فضایی کشور بود.
موانع پیشرفت صنایع فضایی ایران چیست؟
با توجه به اینکه بسیاری از دانش‌آموزان، دانشجویان و جوانان ایرانی به فضا علاقمند هستند و برایشان شغل یک مسئله هیجان‌انگیز است؛ ایران می‌تواند با استفاده از پتانسیل جوانان علاقمند رشد خوبی را در این زمینه رقم بزند. البته مسائل اقتصادی و تحریم‌ها روی رشد صنایع فضایی مؤثر است، اما با تدبیر و برنامه‌ریزی و بها دادن به جوانان این تحریم‌ها تا حدودی جبران خواهد شد. باید بدانیم صنایع فضایی نقش مهمی در زندگی دارد و در عرصه‌های مختلف مانند کشاورزی، مدیریت حوادث و در سنجش‌های از راه دور مؤثر خواهد بود، پس اگر در این زمینه سرمایه‌گذاری کنیم در صنایع دیگر نیز پیشرفت خواهیم کرد.
در پیشرفت صنایع فضایی ایران به چه مواردی باید توجه کرد؟
باید آگاهی‌رسانی عمومی افزایش پیدا کند. در عرصه صنایع فضایی مردم اسپانسر و حمایت کننده‌های واقعی هستند. در کشورهای پیشرفته صنایع فضایی مانند آمریکا، مردم از این صنعت حمایت می‌کنند و سال‌ها است که مردم ایران نیز به این سمت رو آورده‌اند. باید بخش خصوصی حمایت شود تا در این صنعت فعالیت چشم‌گیری داشته باشد؛ اگر بخش خصوصی به عرصه صنایع فضایی جدی‌تر ورود کند، قطعاً رشد خوبی را در این زمینه شاهد خواهیم بود. باید قبول کنیم که نسبت به کشورهای پیشرفته عقب هستیم.
با توجه به پتانسیل‌هایی که داریم، می‌توانیم رشد سریعی داشته باشیم و خودمان را به کشورهای دیگر برسانیم و اگر بخواهیم در این زمینه حرفی برای گفتن داشته باشیم باید بیشتر سعی کنیم و ببینیم کشورهایی مانند هند و چین که پیشرفت داشته‌اند، چگونه عمل کردند. در این زمینه باید الگوهای مناسبی را مشخص کنیم و از راهی که رفتند، پیش برویم.
کدام کشورها در مأموریت فضایی سفر به ماه با ناسا قرارداد دارند؟
بازگشت به ماه بیشتر جنبه شعاری دارد. بعد از کشف ربات‌ها و ماه نوردهای بدون سرنشین که هند و چین ارسال کردند آنها خیلی به این فکر نمی‌کردند که بخواهند انسان‌ها را به ماه بفرستند، اما چندسالی است که سازمان ناسا دوباره بحث اقامت ثابت در ماه را مطرح می‌کند و برنامه‌ای به نام "آرتمیس" را طراحی کرده است که بودجه آن را ایالات متحده می‌دهد و قرار است تا سال ۲۰۲۴ اولین زن و مرد روی کره ماه فرود بیایند.
شرکت‌های مختلفی قرار است با ناسا همکاری کنند مانند آژانس فضایی اروپا، آژانس اکتشافات هوا و فضای ژاپن و آژانس فضایی کانادا، ایتالیا، استرالیا، انگلستان، امارات متحده عربی، اکراین و برزیل همه قراردادی را با ناسا منعقد کرده‌اند که در این زمینه ناسا را همراهی کنند. سفر و اقامت در ماه بسیار پرهزینه است و اگر شرکتی بخواهد در این زمینه فعالیت کند؛ هزینه‌های زیادی را برای خود ایجاد خواهد کرد. این مسئله گاهی جنبه‌های تبلیغاتی پیدا می‌کند به طور مثال ترامپ در دسامبر ۲۰۱۷ سیاست فضایی بازگشت به ماه را ترویج داد و این موضوع تا حدودی جنبه شعاری پیدا کرد، اما این اقامت در ماه جز چشم‌اندازهای دور است و مسائل تجاری و توریستی را نیز دنبال می‌کند.
هزینه مأموریت فضایی "آرتمیس" چقدر خواهد بود؟
ناسا در سال ۲۰۲۰ حدود ۱۶ میلیارد دلار بودجه را برای برنامه آرتمیس و سفر به ماه در خواست کرده بود و بایدن هم در فوریه ۲۰۲۱ آن را تأیید و اعلام کرد این برنامه باید ادامه پیدا کند، اما وجود کرونا ضربه‌هایی به این برنامه زده است و باعث شده به حاشیه رانده شود. به هر حال سفر به ماه برنامه‌ای است که ادامه دارد و ناسا می‌خواهد هر طور که شده، آن را اجرایی کند. بسیاری از سیاست مداران آمریکا موافق با برنامه آرتمیس نیستند.
ناسا به دنبال این است تا سال ۲۰۲۴ فرود بر سطح ماه تحقق یابد و بودجه‌های این برنامه مدام در حال کم و زیاد شدن است، اما به طور کلی این بودجه رو به افزایش است. در سال ۲۰۲۱ این بودجه حدود ۱۲ درصد افزایش داشته است و این نشان می‌دهد علاقمندان به این پروژه افراد بیشتری هستند.
جزئیات مأموریت فضایی آرتمیس چیست؟
برنامه آرتمیس از سه مأموریت آرتمیس یک، دو و سه تشکیل شده است. احتمالاً "آرتمیس یک"، پرواز بدون سرنشین برای آزمودن موشک و سیستم پرتاب فضایی است، "آرتمیس دو"، آزمایش با پرتاب سرنشین دار توسط موشک و در کپسول عریان خواهد بود و در سال ۲۰۲۲ اتفاق می‌افتد و در سال ۲۰۲۴ "آرتمیس‌سه" بتواند فضانوردان را بر روی ماه فرود آورد.
چه تغییرات و پیشرفت‌هایی در صنایع فضایی در جهان طی سالیان اخیر وجود داشته است؟
تغییرات کلی در طراحی کپسول و لباس‌های فضانوردی ایجاد شده است؛ اگر کپسول‌هایی که فضانوردان در آن قرار می‌گیرند با کپسول‌هایی که SpaceX استفاده کرده و همچنین با مواردی که آمریکا قبلاً استفاده می‌کرد را مقایسه کنیم، متوجه خواهیم شد که بسیار مدرن شده و صفحه کلیدها از بین رفته و به مانیتورهای بزرگ و هوشمند تبدیل شده است. لباس‌های فضایی از حجم سنگینی که قبلاً داشت و تحرک فضانورد را کاهش می‌داد، بسیار کوچک‌تر و سبک‌تر شده و این موضوع نکته مهمی است.
در برنامه آرتمیس هم نظر خاصی برای طراحی این لباس وجود دارد تا فضانوردان بتوانند در محیط‌های خشن فضا و در سطح ماه با تحرک بهتر از خطرها به دور باشند، البته ناسا تا سال ۲۰۳۲ از ربات‌ها هم در سطح ماه استفاده خواهد کرد تا بتواند شرایط را برای حضور و اقامت طولانی در ماه بسنجد، آزمایشگاه‌های زمینی بسیاری تأسیس شده است و کشورهای هم پیمان ناسا در ساخت این آزمایشگاه‌های زمینی برای شبیه‌سازی فضای ماه با آمریکا همکاری می‌کنند.
نظر شما