به گزارش خبرنگار ایمنا، استان اصفهان یکی از مناطق کم آب ایران است که در سالیان اخیر با خشکسالی و آلودگی آب‌ها مواجه بوده است. کاهش نزولات جوی، افت شدید سطح منابع آب زیرزمینی، آلودگی و خشک شدن رودخانه زاینده‌رود و تالاب گاوخونی و بهره‌برداری نادرست از معادن، بدون توجه به محیط زیست از مهمترین پیامدهای خشکسالی و کم آبی در این استان است؛ لذا تنها با برنامه‌ریزی بلندمدت مبتنی با هدف سازگاری استان با شرایط پیش آمده و اجرای صحیح برنامه‌ها با جلب مشارکت متخصصان می‌توان امیدوار بود وضعیت استان اصفهان به یک وضعیت قابل قبول تغییر پیدا کند.
برای بررسی بیشتر این موارد، سنجش جایگاه متخصصان در بهبود شرایط و نقش مدیریت عالی استان در جلب نظر دانشمندان و محققان و استفاده از آن در این زمینه با علی‌خان نصراصفهانی، دانشیار گروه زمین‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان گفت‌وگویی انجام دادیم که در ادامه می‌خوانید:
دلیل وقوع پدیده "فرونشست زمین" چیست؟
در حال حاضر اکوسیستم طبیعی زمین و تقابل بین طبیعت آب، خاک و سنگ تقریباً به هم خورده و که با فرونشست زمین خود را نشان داده است. استفاده بی‌رویه از منابع زیرزمینی بدون تفکر برای جایگزینی باعث می‌شود تا اکوسیستمی که طی هزاران سال با تعادل بین ورود و خروج آب از زمین برقرار بوده است توسط انسان‌ها برهم زده شود.
آیا برداشت بی‌رویه از منابع آبی زیرزمینی تنها باعث "فرونشست" می‌شود؟
خیر؛ فاجعه‌ای که رخ خواهد داد فقط فرونشست نیست. با برداشت بی‌رویه خاصیت خاک را به عنوان یک منبع یا درواقع یک کاسه مخزن جمع‌آوری آبی از بین می‌بریم. نشست تراکم و نشست هم‌زمان باعث فاجعه‌هایی مثل فرونشست می‌شود.
زمانی که خاک خاصیت مخزن بودن خود را از دست دهد؛ راه افتادن سیل، عدم انتقال آب و توزیع طبیعی آب را باعث خواهد شد؛ فضاهای خالی سنگ‌های کربناتی در لایه‌های داخلی زمین پر نشده و بعد از مدتی بر اثر فشار باعث فرونشست‌های وحشتناک در قسمت‌های مختلف زمین می‌شود.
به نظر شما توسعه صنعت چه میزان در وقوع پدیده خشکسالی تأثیر دارد؟
مصرف میزان ذخایر آبی باید طبق برنامه‌ریزی و مدیریت شود. برآورد میزان مصرف آب سالیانه صنایع فعالیتی تخصصی و استراتژیک است. صنعت به آب نیاز دارد و از طرف دیگر توسعه کشاورزی نیاز مبرم به آب دارد. توسعه صنعت باعث اشتغال‌زایی و افزایش درآمدها می‌شود، اما در سمت دیگر به‌جز مصرف آب، آلودگی آبی، محیط زیست و پس آب‌ها را نیز باعث می‌شود.
چگونه می‌توانیم به حل معضل "فرونشست" کمک کنیم؟
شناسایی کانون‌های خطر و جلوگیری از رشد برخی از صنایع تا حدودی می‌تواند به حل معضل فرونشست کمک کند. آسیب شناسی کمک می‌کند تا میزان ضرر به صورت دقیق مشخص شود؛ فرونشست زمین مانند شکافی باریک است که در صورت عدم رسیدگی مانند سرطان در کل سطح گسترش پیدا می‌کند.
معضل اصلی که پس از ایجاد "فرونشست" شاهد آن خواهیم بود، چیست؟
تراکم خاک و از کار افتادن طبیعی خاک یکی از مشکلات اساسی است به‌دلیل فرونشست پدید خواهد آمد. استان اصفهان را می‌توان به عنوان یک قطب صنعتی در زمینه توریسم، اکوتوریسم و ژئوتورسیم تبدیل کرد، اما نگاه مدیران تابه‌حال به این پتانسیل فقط شعاری بوده و نگاه کارشناسانه‌ای به آن نشده است.
بوجود آمدن بحث ریزگردها تا چه میزان به جاری نبودن آب در زاینده‌رود وابسته است؟
مبحث ایجاد کانون‌های گرد و غبار با جاری نبودن آب در زاینده‌رود مرتبط است؛ در استان اصفهان بیش از ۱۴ کانون گرد و غبار وجود دارد. زمانی که رودخانه زاینده‌رود بسته و حداقل حیاط از آن نیز گرفته می‌شود بحث ریزگردها تشدید خواهد شد.
استان اصفهان چگونه می‌تواند بهره‌برداری متناسب از منابع معدنی داشته باشد؟
این استان از لحاظ منابع معدنی در رتبه دوم یا سوم کشور ایستاده است؛ یک پتانسیل خوب در زمینه راهبردی توسعه استان در اختیار است و در صورت تمایل به بهره‌برداری از این منابع نیاز به یک برنامه بلند مدت ضروری به نظر می‌رسد. اکتشاف، استخراج و بهره‌برداری مناسب از ذخایر معدنی استان اصفهان وابسته به استفاده از افراد توانمند و متخصص در این زمینه است. باید افرادی که به طمع پول بیشتر وارد حوزه معادن شده و بدون توجه به مسائل فنی محیط زیست را برهم می‌زنند، کنار زده شوند. البته استفاده از ماشین‌آلات قدیمی و فرسایشی نیز مزید بر علت است تا نتوانیم بهره‌برداری مفیدی از معادن داشته باشیم.
استاندار جدید اصفهان چگونه می‌تواند به حل معضلات کمک کند؟
استاندار جدید اصفهان به جای شعاری عمل کردن باید بواسطه استفاده از مشاوران زبده راهکاری اساسی برای حل این مشکلات پیدا کند. بخش عمده‌ای از مشکلات به برخی قوانین دست‌وپا گیر متناوب بر می‌گردد.
استان اصفهان از لحاظ اقلیم شناسی استان صنعتی نیست؛ بنابراین استاندار جدید برای حل این مشکل حتماً باید از متخصصان استفاده کند. استاندار باید ورود بخش فراموش شده فرهیختگان، دانشگاهیان و شرکت‌های NGO تخصصی در زمینه‌های مدنظر را به تصمیمات استانی باز کند.
دانش محور نبودن برخی از ادارات در استان اصفهان باعث شده متأسفانه این استان آماده موج‌های خشکسالی نباشد. تصمیم گیری‌های موضعی و مقطعی گره‌گشا نخواهد بود؛ باید نگاهی واقع‌بینانه به مسائل داشته باشیم.
نظر شما