به گزارش ایمنا و بر اساس چکیده یک مقاله، یکی از وجوه مهم وندالیسم، محیطی است که عمل وندالیستی در آن اتفاق می‌افتد به همین منظور آن را در رده جرایم محیطی قرار می‌دهد.
بر این اساس در وهله نخست وندالیسم شهری مجموعه رفتار و اعمالی است که نه در فضای مجازی یا جنگل‌ها و روستاها و یا آثار باستانی واقع در دوردست مثل بیابان‌ها بلکه در شهرها نیز اتفاق می‌افتد موضوع دوم اموالی است که عمل وندالیستی روی آنها انجام می‌شود.
وندالیسم شهری می‌تواند مبلمان و تجهیزات شهری و یا خود محیط مصنوع شهری اعم از دیوارها، خیابان‌ها و پل‌ها، پایانه‌ها، ورزشگاه‌ها، بیمارستان‌ها و مدارس حتی فضاهای سبز مثل پارک‌ها و باغچه‌ها باشد.
موضوع متمایز کننده دیگر جنبه‌های فرهنگی و سیاسی موجود در برخی اعمال وندالیستی است که در شهرها اتفاق می‌افتد و گاه ممکن است به بخشی از هویت شهری تبدیل شود؛ مانند نقشه‌های گرافیکی که امروزه در بسیاری از مناطق جهان جزو نمادهای شهری شناسایی شده است.
به دلیل محدودیت‌های مالی و نبود راه‌های قانونی برای دسترسی به این گونه امکانات و تسهیلات به رفتارهای وندالیستی از جمله تخریب اموال و اساسی که شهری دامن می‌زنند، همچنین رفتارهای تخریب گرانه و ویرانگر ناشی از بریدگی و عدم پیوند فرد با جامعه شهری است.
در نتیجه این رفتارها در بسیاری از مواقع منعکس‌کننده میل وافر جوانان به ابراز خشم و نارضایتی در برابر اجحاف، اجبار، تبعیض، اقتدار، تهدید آزادی‌های فردی، نابرابری و بی عدالتی ساختارها، سازمان‌ها و نهادهای جامعه شهری سلطه‌گر است.
از جمله عوامل تقویت کننده یا ایجاد کننده وندالیسم در بیشتر تحقیقات احساس بی هنجاری، احساس اجحاف، اختلال در روابط و شرایط خانوادگی و آموزشی و تجربه خشونت در کودکی عنوان شده که رضایت فرد از زندگی را متأثر و متقابلاً احساس انتقام‌جویی و درنهایت گرایش به خشونت و وندالیسم را در فرد تقویت می‌کند.
وندالیسم در قوانین ایران
در قوانین جمهوری اسلامی ایران بر اساس ماده ۶۷۷ قانون مجازات اسلامی هر کس عمداً اشیا منقول یا غیرمنقول متعلق به دیگری را تخریب یا به هر نحو کلاً یا بعضاً تلف کند یا از کار بیندازد به حبس از شش ماه تا سه سال محکوم می‌شود.
نکته قابل توجه در این خصوص عملکرد عموم کشورها با وضع قوانین و مقررات بازدارنده در برخورد با مجرمان این پدیده ضد اجتماعی است؛ بنا به نثر صریح قانون هرکسی وسایل و تأسیسات مورد استفاده عمومی را از قبیل شبکه‌های آب و فاضلاب، برق، نفت و تلفن و مراکز مخابرات و همچنین رادیو و تلویزیون و یا علائم راهنمایی رانندگی یا سایر علائم که برای حفظ جان اشخاص یا تأمین تأسیسات فوق در معابر این سبد را تخریب کند، یا با ایجاد حریق به نقصان و از کار انداختن آنها بپردازد، اگر قصد اخلال در نظم عمومی و امنیت نظام باشد محارب محسوب می‌شود وگرنه به سه تا ۱۰ سال حبس محکوم خواهد شد.
تخریب اموال عمومی و وسایل عام‌المنفعه یکی از مصادیق جرایم ضد امنیت است و علاوه بر آن تخریب درختان و فضای سبز نیز طبق مفاد این قانون زیر عنوان قانون گسترش فضای سبز مشمول تعزیر و محکومیت است.
انواع اقدامات وندالیستی در شهرها
با توجه به تنوع رفتارهای انسانی از یک‌سو و تغییرات مداوم مصنوعات شهری و مواد به کار رفته در آن تهیه فهرست دقیق از امکانات وندال‌ها دشوار است، اما بر اساس یک دسته‌بندی این اقدامات در چهار گروه مورد توجه قرار می‌گیرد.
نخست محیط و مبلمان شهری است که عبارتند از شعارنویسی روی در و دیوار الصاق و چسباندن آگهی‌های تبلیغاتی یا آگهی مجالس ختم و آگهی فروش وسایل منزل، تبلیغ فیلم، اطلاعیه کلاس‌های درسی و آموزشگاه‌ها در محل‌های غیرمجاز، قرار دادن تراکت‌های انتخاباتی در محل‌های غیرمجاز، یادگار نویسی با اسپری روی دیوار کوچه و خیابان چسباندن تراکت‌های آگهی‌ها روی باجه‌های پستی و تیرهای برق، ایستگاه‌های اتوبوس و تابلوهای راهنمایی و رانندگی، شکستن یا دزدیدن سطل‌های زباله نصب تابلو و پرچم با میخ یا سیم و کابل به بدنه درختان خیابان و در و دیوار شهر است.
موضوع دوم وسایل نقلیه شامل پاره کردن صندلی اتوبوس‌ها مترو قطار صندلی سینماها هواپیماها خط کشیدن به بدنه خودرو و وسایل نقلیه شخصی و عمومی تخریب ایستگاه اتوبوس، شکستن دیواره‌ها و سقف آنها است.
بخش سوم خیابان‌ها و کوچه‌ها شامل پاره کردن تراکت‌های تبلیغاتی از روی تابلوهای بزرگ نصب شده در خیابان‌ها، شکستن لامپ و روشنایی‌های معابر عمومی و فضاهای سبز، یادگار نویسی روی درخت‌ها و در و دیوارهای سرویس‌های بهداشتی شهر، آسانسورها، تخریب باجه تلفن، آسیب به دستگاه‌های تلفن عمومی در شهر، شکستن شیشه کیوسک‌های تلفن‌ها است و مورد آخر پارک‌ها و فضای سبز و پارک‌های جنگلی شامل شکستن درختان پارک، چیدن گل‌ها و چیدن بوته‌ها و گیاهان کاشته شده در پارک‌ها و فضای سبز شهر، نوشتن یادگاری بر روی درختان و یا صندلی‌ها و نیمکت پارک‌ها، ایجاد حریق عمدی در پارک‌ها، تخریب چمن و یا سرویس‌های بهداشتی، تخریب سطل‌های زباله داخل پارک‌ها، شیرها و دستگاه‌های آب‌سردکن داخل پارک‌ها و فضای سبز، تخریب وسایل محوطه مخصوص کودکان خصوصاً تخریب وسایل بازی کودکان در پارک‌ها و تخریب مجسمه‌ها و تابلوهای نصب شده در داخل پارک‌ها و فضای سبز است.
همچنین می‌توان گروه بندی‌های کاربردی دیگر نیز بر اساس حوزه‌های مختلف مدیریت شهری تدوین کرد.
پیامدهای وندالیسم
عمده ترین پیامدهای وجود و گسترش وندالیسم در یک جامعه را به طور کلی به دو دسته پیامدهای انسانی و مادی تفکیک می‌شود.
پیامدهای انسانی ناظر بر ایجاد و گسترش احساس ناامنی، بی ارزش شدن هنجارهای کنترلی، تکثیر رفتار از طریق تقلید تضعیف یا از دست دادن وجوه سازنده متعهد و مسئول در شخصیت افراد، اختلالات شخصیتی و اجتماعی، افزایش احساس نیاز به کنترل رسمی و در مواردی تقاضا برای تشدید مجازات‌ها، اصلاح سرمایه انسانی سازنده جامعه، مشغول شدن بخشی از نیروی توسعه جامعه به کنترل و مجازات است.
در حالی که جنبه‌های مادی این رفتارها که بیشتر نیز مورد توجه قرار گرفته است ناظر بر خسارت مالی و اتلاف سرمایه‌ها برای بازسازی جبران غرامت و جریمه خانوارها و افراد از طریق افزایش مالیات‌های تحمیلی و جریمه اقدامات فرزندانشان است.
نتیجه گیری
بررسی‌ها نشان داده که راه‌های کنترلی برای وندالیسم که در دو بخش کنترل‌های رسمی و غیررسمی قابل تفکیک بوده شامل تقویت شناخت مسئله و گام بعدی تخصص گرایی انجام اقدامات لازم در مرحله پیش از وقوع وندالیسم است
برنامه ریزی برای مقابله با پدیده وندالیسم تخصص‌های ویژه نظیر روانشناسی جامعه شناسی، علوم تربیتی، جرم شناسی، طراحی شهری و مدیریت نیاز دارد و اعمال آن از طریق روش‌های متنوعی صورت می‌گیرد.
نظارت با ابزار مکانیکی که با روش‌هایی نظیر روشنایی دوربین مداربسته، قفل تجهیزات از سوی نگهبان موانع فیزیکی و غیره انجام می‌شود، اولین راه‌حلی است که به ذهن می‌رسد و اغلب ناکارآمد است و حتی احتمال دارد در برخی موارد به گسترده شدن بندهای حرفه‌ای منجر شود.
مقابله با وندالیسم تمهیدات ویژه نیاز دارد که اغلب کارآمدی کارکردهای جامعه شهری را هدف می‌گیرد؛ افزایش مشارکت و مسئولیت پذیری اجتماعی تبلیغ و اطلاع رسانی از طریق رسانه‌ها، درونی کردن فرهنگ شهروندی، آموزش نمایش روابط دوستانه در محیط‌های شهری و برنامه‌ریزی مدیریتی تعداد از راهکارهای آزموده شده برای کاهش وندالیسم است؛ به عنوان نمونه می‌توان به نقش طراحی شهری در کنترل وندالیسم اشاره کرد.
برخی کارشناسان وندالیسم را نتیجه مستقیم کیفیت پایین برنامه‌ها، خدمات و سازه‌های شهری دانسته و بر اهمیت مضاعف آن بر وقوع خرابکاری تاکید دارند.
نظر شما