به گزارش خبرنگار ایمنا، بر اساس برنامه توسعه چهارم گسترش ظرفیت نیروگاهی کشور باید در دستور کار قرار می‌گرفته که این کار نشده است، اما باید توجه داشت تداوم سرمایه‌گذاری بخش خصوصی به‌عنوان یکی از ارکان توسعه صنعت برق در بخش تولید، با مخاطرات جدی از جمله نبود توازن منابع و مصارف و مشکلات صنعت برق رو به رو است که منجر به انباشت مطالبات سرمایه گذاران این صنعت و ناتوانی آنها برای پرداخت هزینه‌ها شده است به طوری که بسیاری از نیروگاه‌های خصوصی اکنون در مرز ورشکستگی قرار گرفته‌اند. در این بین به دلیل محدودیت منابع مالی امکان ایجاد پروژه‌های توسعه‌ای در این صنعت تقریباً وجود نداشته و کشور با کمبود برق مواجه است به طوری که از هم اکنون با هشدار خاموشی‌ها در زمستان مواجه هستیم.
برای حل این مشکلات نیز راه حل‌هایی از جمله تهاتر بدهی وزارت نیرو به تولید کنندگان و بدهی تولید کنندگان برق به طلبکاران با استفاده از مابه‌التفاوت قیمت تکلیفی برق با قیمت تمام شده، ایجاد منابع جدید درآمدی برای صنعت و به‌خصوص ایجاد بازارهای جدید صادرات برق، افزایش سرمایه‌گذاری خارجی در تولید برق و استفاده از ظرفیت بازار سرمایه برای تأمین منابع جدیدی برای بازپرداخت بدهی‌های تولید کنندگان برق و تأمین مالی پروژه‌های جدید اشاره کرد.
انحصار صنعت برق در اختیار دولت است
در این رابطه حمیدرضا جیهانی، کارشناس اقتصادی به خبرنگار ایمنا می‌گوید: صنعت برق هم اکنون نیز به عبارتی بورسی بوده و دستورالعمل‌هایی وجود دارد که بر اساس آن توزیع و عرضه برق تولیدی کشور باید بر تابلوی بورس کالا و روی تابلوی بورس انرژی انجام شود. اما این قوانین و مقررات عملیاتی نشده که منجر به بروز چندین عامل منفی در بازار کالای انرژی کشور و اوراق سهام (بازار سرمایه گذاری صنعت برق کشور) شده است.
وی اضافه می‌کند: اکنون وزرات نیرو به نمایندگی از دولت، سیاست گذار، قیمت گذار، تولید کننده و خریدار برق است بنابراین همه کاره صنعت برق دولت بوده و شرکت‌های تولیدی (نیروگاه‌ها) فقط تولید کننده بوده و در مقدار تولید، قیمت گذاری تولید و انتخاب آن هیچ نقشی ندارند.
دولتی بودن صنعت برق منجر به رکود آن شده است
این کارشناس اقتصادی معتقد است: این موضوع منجر به رکود شدید سرمایه گذاری برای توسعه و افزایش تولید در صنعت برق شده که نتیجه آن را امسال مردم مشاهده کردند و پیش بینی می‌شود در زمستان نیز شاهد خاموشی‌ها باشیم.
جیهانی اضافه می‌کند: بر اساس برخی بخشنامه‌های موجود، مصرف کنندگان بزرگ برق (صنایع) باید برای مصرف برق بیش از یک مقدار تعریف شده، برق مورد نیاز خود را از بورس انرژی خریداری کنند، اما باز هم ضابطه گذاری دولت اجازه این کار را نداده و این بخشنامه‌ها عملی نمی‌شود.
معادلات اقتصادی در نیروگاه‌ها به هم خورده است
وی ادامه می‌دهد: از طرف دیگر، شرکت‌های تولید کننده برق، محصول خود را با قیمتی به فروش می‌رسانند که حاشیه سود چندانی برای آنها ایجاد نمی‌کند علاوه بر این زمانی که این شرکت‌ها محصول خود را تولید کرده و به مشتری تحویل می‌دهند حتی نمی‌توانند پول محصول خود را از مشتری خود که همان وزارت نیرو است تحویل بگیرند به طوری که یکی از بزرگترین صنایعی که دولت به آن بدهکار است، نیروگاه‌ها هستند.
این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه این موضوع منجر شده که معادلات اقتصادی در نیروگاه‌ها بر هم بریزد، می‌گوید: شرکت‌های تولید کننده برق، نقشی در برنامه‌ریزی‌های اقتصادی خود ندارند به طوری که حتی نمی‌توانند میزان نقدینگی و زمان اورهال خود را تعیین کنند، بنابراین توسعه در صنعت برق ایران متوقف شده است.
صادرات برق منجر به افزایش حاشیه سود تولید کنندگان می‌شود
جیهانی اضافه می‌کند: اگر وزارت نیرو اجازه دهد شرکت‌های تولید کننده برق، محصول خود را در بورس کالا عرضه کنند می‌توانند آن را به کشورهای همسایه که متقاضی آن نیز هستند صادر کنند که منجر به ارزآوری این شرکت‌ها و افزایش حاشیه سود آنها خواهد شد.
وی تصریح می‌کند: از طرفی همواره یکی از اعتراضات کارشناسان صنعت این بوده که دولت در موضوع برق، یارانه زیادی را از جیب نیروگاه‌ها به مصرف کننده خانگی پرداخت می‌کند، با مدیریت بهینه و بهره‌وری در نظام توزیع و مدیریت نقدینگی شرکت‌های نیروگاهی می‌توان به حل مشکلات این شرکت‌ها می‌توان کمک کرد.
پیش از صادرات باید ظرفیت سرمایه‌گذاری در صنعت برق فراهم شود
این کارشناس اقتصادی معتقد است: افزایش صادرات زمانی می‌تواند منجر به بهبود این صنعت شود که ظرفیت‌هایی برای افزایش سرمایه گذاری از پیش ایجاد شده باشد و اکنون که در زمان‌های پیک مصرف در داخل کشور با کمبود برق مواجه هستیم نمی‌توان صادرات را به عنوان راهکاری برای بهبود صنعت برق توصیه کرد بنابراین باید در زمان‌هایی که مصرف برق در کشور کاهش می‌یابد اجازه صادرات داده شود و از محل درآمد نقدی ارزی، این شرکت‌ها ملزم به افزایش سرمایه گذاری در این صنعت شوند.
کم توجهی به توسعه نیروگاه‌های تجدیدپذیر یکی از عوامل کمبود برق است
جیهانی تاکید می‌کند: متأسفانه بر خلاف برنامه‌های توسعه کشور، دولت به جز تأمین برق از انرژی‌های فسیلی اقدام دیگری انجام نداده و از ظرفیت انرژی‌های نو استفاده نشده است. با توجه به وجود ظرفیت انرژی خورشیدی و بادی در کشور، می‌توان از طریق این نیروگاه‌ها، برای تولید برق استفاده کرد اما به دلیل غفلت دولت از این موضوع این توسعه در کشور اتفاق نیفتاده و امسال با توجه به خشکسالی‌های گسترده شاهد خارج شدن بسیاری از نیروگاه‌های برق آبی از مدار و در پی آن کاهش تولید برق بودیم.
وعده ساخت ۱۰۰ هزار مگاوات نیروگاه خورشیدی در ۴ سال ناشدنی است
وی در رابطه با وعده ساخت ۱۰۰ هزار مگاوات نیروگاه خورشیدی توسط وزیر نیرو تصریح می‌کند: لازم است راهبردهای عملیاتی این برنامه نیز توسط وزیر نیرو ارائه شود اما به نظر می‌رسد این برنامه با توجه به زیرساخت‌های موجود ناشدنی باشد.
مشکل عمده صنعت برق ایران، فرسودگی سیستم آن است
علی حیدری، کارشناس بازارهای مالی در این رابطه به خبرنگار ایمنا می‌گوید: مشکل عمده صنعت برق ایران، فرسودگی سیستم آن ناشی از تحریم‌های بین‌المللی در سال‌های اخیر است به طوری که منجر شده در شرایط کنونی پاسخگوی نیاز داخلی نباشد، از طرفی نیز بیشتر قوانینی که درباره این صنعت صادر می‌شود در راستای تصرف بیشتر دولت بوده و مانعی برای حضور بخش خصوصی در آن است بنابراین قطعی مکرر برق نیز دور از انتظار نیست.
بیشترین مصرف کننده و مزرعه‌دار رمز ارزها دولتی‌ها و شبه دولتی‌ها هستند
وی اضافه می‌کند: در ماه‌های اخیر نیز، استخراج رمز ارزها با این دیدگاه که می‌توان به وسیله آن تحریم‌ها را دور زد، منجر به افزایش مصرف برق شده و بر اساس اخبار غیر رسمی منتشر شده بیشترین مصرف کننده و مزرعه دار رمز ارزها دولتی‌ها و شبه دولتی‌ها هستند البته سندی در این رابطه منتشر نشده است.
این کارشناس بازارهای مالی تصریح می‌کند: علاوه بر این بخش خصوصی و افراد متفرقه نیز به صورت محدود در این زمینه فعالیت می‌کنند، اما موضوعی که مشهود است این است که این مزارع در حجم بسیار بالا سبب شده بار زیادی بر همین صنعت فرسوده برق اضافه شود به طوری که نتوانسته پاسخگوی نیاز مصرف کشور باشد.
حیدری اضافه می‌کند: تا زمانی که این صنعت همچون سایر صنایع در انحصار دولت است، امکان رشد در آن وجود ندارد البته ممکن است این صنعت به بورس هم وارد شود اما با وجود قوانین فعلی، این کار فقط نمایشی خواهد بود.
صنعت برق باید به‌روزرسانی شود
وی ادامه می‌دهد: ساده‌ترین راهکاری که اکنون برای بهبود این صنعت می‌توان ارائه داد این است که صنعت برق به‌روزرسانی شده و از انرژی‌های جایگزین همچون باد و خورشید برای تولید برق استفاده کرد.
این کارشناس بازارهای مالی خاطرنشان می‌کند: البته برای توسعه این صنعت و به‌روزرسانی آن نیازمند بهبود روابط خارجی هستیم که امید است اتفاق افتد علاوه بر این لازم است قوانینی که در راستای اقتصاد است نه تنها اصلاح شده بلکه تغییر کند.
گزارش از: فرشته بابایی، خبرنگار اقتصادی ایمنا
نظر شما